František Zach
František Zach (1807–1892) – czeski działacz panslawistyczny okresu romantyzmu, powstaniec listopadowy, polonofil, współpracownik i poseł księcia Adama Jerzego Czartoryskiego, potem generał i pierwszy szef sztabu niepodległej Serbii.
- Polacy stanęli po stronie Węgrów. (…) Dziś Polacy stoją w opozycji do wszystkich Słowian. Nie mogę chwalić polityki, która oddziela Polskę od jej rodzonych przyjaciół. (…) Wszak Polacy to naród słowiański, stąd interes Polski musi być wspólny z interesem wszystkich Słowian. (…) Kto poświęca wspólny interes Słowian dla szczególnej korzyści Polaków, neguje tym swe słowiańskie pochodzenie.
- Poláci se postavili na stranu Maďarů. (…) Dnes jsou Poláci v opozici vůči všem Slovanům. Nemohu schvalovat politiku, která odděluje Polsko od jeho přirozených přátel. (…) Poláci jsou také slovanským národem, proto zájem Polska musí být mít něco společného se zájmy všech Slovanů. (…) Ten, kdo obětuje obecný zájem Slovanů zvláštnímu prospěchu Poláků, popírá tím svůj slovanský původ. (czes.)
- Opis: z listu do ks. Adama Czartoryskiego z 26. listopada 1849 o swym rozgoryczeniu wsparciem Polaków dla powstania węgierskiego, które zderzyło się z krótkotrwałym powstaniem słowackim, w którym Zach walczył.
- Źródło: František Zach a slovanský romantismus jeho doby, Ivan Dorovský, 2007
- Austria wyraźnie jest na drodze do swego rozpadu, a przecież Słowianie czują szczególną potrzebę zbliżenia, by nie zostali pochłonięci czy to przez Rosję czy Niemcy.
- Rakousko je zjevně na cestě k svému rozpadnutí, avšak zvláště Slované pociťují nutnost sblížit se, aby nebyli pohlceni buď Ruskem nebo Německem. (czes.)
- Opis: z listu do Michała Czajkowskiego z Pragi, 9 czerwca 1848.
- Źródło: tamże
- Gdyby naród czeski pozostał w tym miejscu, w którym jest teraz, nie byłoby mowy o żadnej zmianie politycznej. Jako że jednak cały naród jest w ruchu, nieuchronnie nadejdzie czas, gdy zechce więcej niż obecnie. Głód niepodległości będzie rósł wraz z siłą uczuć patriotycznych. Im silniejszy czuje się naród, tym mniej chce być podporządkowany.
- Kdyby měl český národ zůstat na místě, na kterém je nyní, nemohlo by dojít k žádné politické změně. Protože však celý národ je v pohybu, přijde nutně doba, kdy bude chtít více než nyní. Touha po národní nezávislosti poroste se silou vlasteneckých citů. Čím více se cítí národ silným, tím méně chce zůstat podřízen. (czes.)
- Opis: z listu do ks. Adama Czartoryskiego i hr. Thuna.
- Źródło: tamże za: Václav Žáček: František A. Zach: Život a činnost čes. vlastence, pol. emigranta, slov. dobrovolníka a srbského generála. Melantrich, Praga 1977, s. 37.
- Przede wszystkim musimy polegać zawsze na własnych siłach i nie szukać żadnych kombinacji politycznych poza rodziną słowiańską.
- Musíme především a vždy spoléhat na vlastní síly a nehledat žádné politické kombinace mimo slovanské rodiny. (czes.)
- Opis: z listu do Joachima Lelewela.
- Źródło: tamże