Franciszek Bernaś

Franciszek Bernaś (1929–2015) – żołnierz podziemia niepodległościowego, uczestnik powstania warszawskiego, pisarz i publicysta historyczny.

• Uważne wsłuchanie się w to, co mówił przed zamachem (na procesie już nic powiedzieć nie mógł) Booth, Niewiadomski czy Gorgułow, wystarcza by zrozumieć, iż w zasadzie mówili to samo, często używając tych samych, bliźniaczo do siebie podobnych określeń i stwierdzeń. (…) Decydowali się na największą nawet zbrodnię w imię zarówno własnych racji, jak też i racji pewnych zbiorowości, które reprezentowali. Śmierć Lincolna, Narutowicza czy Doumera, dla Bootha, Niewiadomskiego i Gorgułowa pozbawiona była w tym sensie zwykłego ludzkiego wymiaru, pojęcia dobra czy zła. Postawiona została poza nawiasem ludzkiej etyki czy moralności, przybierając mistyczną formę wyższej racji, pojęcia dostępnego tylko rzekomym wybrańcom losu, którym ktoś dał mityczne prawo decydowania w imieniu innych za innych. Prymitywny w najwyższym stopniu mistycyzm i fanatyzm tworzyły grunt, na którym łączyła się upiorna filozofia nihilizmu z realnością niepotrzebnej nikomu, bezrozumnej śmierci. Mistycyzm ten i fanatyzm były tym groźniejsze, iż implikowały je z reguły: wielki prymitywizm i nie mniej wielka łatwość w podejmowaniu ostatecznych decyzji.
  • Źródło: Ofiary fanatyzmu, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1987, ISBN 8320205522, s. 227.
  • Zobacz też: zamach