David Hume

Z Wikicytatów, wolnej kolekcji cytatów
David Hume (1766)

David Hume (1711–1776) – szkocki filozof, pisarz i historyk.

Badania dotyczące rozumu ludzkiego (1748)[edytuj]

(ang. An Enquiry concerning Human Understanding, tłum. Dawid Misztal i Tomasz Sieczkowski)

  • Ciemność jest cierpieniem umysłu.
    • Obscurity is painful to the mind. (ang.)
  • Filozof to ktoś, kogo świat zwykle nie akceptuje, ponieważ, jak się sądzi, nie przysparza on społeczeństwu ani przyjemności, ani pożytku.
  • Jeżeli przejęci tymi zasadami przebiegniemy biblioteki, jakiegoż musimy dokonać spustoszenia! Biorąc do ręki jakiś tom, traktujący np. o teologii albo szkolnej metafizyce, zapytujemy: Czy zawiera jakieś rozumowanie abstrakcyjne dotyczące wielkości lub liczby? Nie. Czy zawiera jakieś oparte na doświadczeniu rozumowanie dotyczące faktów i istnienia? Nie. A więc w ogień z nim, albowiem nie może zawierać nic prócz sofisterii i złudzeń!
  • Natura jest zawsze zbyt silna dla zasad.
  • Wszystkie wnioski z doświadczenia wypływają z nawyku, a nie z rozumowania.

Badania dotyczące zasad moralności (1751)[edytuj]

(ang. An Enquiry Concerning the Principles of Morals, tłum. Michał Filipczuk)

  • Przedmiotem sądów rozumu są wyłącznie fakty lub stosunki.
  • Tym, co określa moralność, jest uczucie.

Naturalna historia religii (1757)[edytuj]

(ang. The Natural History of Religion, przeł. Anna Hochfeldowa)

  • Można śmiało stwierdzić, że wszelka popularna teologia gustuje niejako w absurdzie i w sprzecznościach. Gdyby teologia nie przekraczała granic rozumu i zdrowego rozsądku, jej doktryny wydawałyby się nazbyt łatwe i powszechne. Z konieczności wzbudzać trzeba zdumienie, otaczać się tajemnicą, zabiegać o niejasność i mrok i dostarczyć podstawy zasłudze tych wiernych wyznawców, którzy szukają sposobności, aby poskromić buntowniczy swój rozum przy pomocy wiary w najbardziej niezrozumiałe sofizmaty.
  • Wstrząsy w naturze, zaburzenia, cudowne przypadki i czyniący cuda ludzie, choć sprzeczne są z zamiarami mądrego nadzorcy, na rodzaju ludzkim robią wrażenie, które jest źródłem wszelkiej religijności.

Traktat o naturze ludzkiej (1740)[edytuj]

(ang. A Treatise of Human Nature, przeł. Czesław Znamierowski)

  • Nie jest sprzeczne z rozumem przedkładać zniszczenie całego świata nad zadrapanie mojego palca.
  • Żadna prawda nie wydaje mi się bardziej oczywista niż ta, że zwierzęta potrafią myśleć i odczuwać tak jak ludzie.

Inne[edytuj]

  • Człowiek czynu bardziej jest skłonny patrzeć na ludzkie charaktery przez pryzmat swych interesów niż przez wzgląd na nie same i dlatego jego sąd wypaczony jest przez namiętności. Gdy zaś filozof kontempluje w swej samotni ludzi i ich zachowania, jego abstrakcyjne podejście do przedmiotu badań jest tak chłodne i beznamiętne, że na żadną emocję nie ma tam miejsca i rzadko kiedy czuje on różnicę pomiędzy występkiem a cnotą. Historia – znajdując się pomiędzy tymi skrajnościami – ogląda rzeczy z właściwego punktu widzenia.
    • Źródło: O studiowaniu historii (ang. Of the Study of History) (1741), tłum. Piotr Michalski
    • Zobacz też: historia, filozofia
  • Im straszniejszy jest obraz bóstwa, tym powolniejsi i bardziej ulegli stają się ludzie wobec jego kapłanów.
  • (…) jeśli nie bardzo się mylę, wszyscy ludzie, zarówno uczeni, jak nieuczeni, w sprawie tej (…) zawsze byli jednego zdania i kilka jasnych definicji byłoby natychmiast zakończyło cały spór.
    • Źródło: Richard H. Popkin, Avrum Stroll, Filozofia, Poznań 1994, s. 234.
  • Miłość jest niespokojną i niecierpliwą namiętnością, kapryśną i zmienną, powstającą nagle z niczego, na widok czyjejś piękności, gasnącą w ten sam sposób.
  • Możliwe jest także, że kawałek węgla położony na ogień nie będzie się palił…
    • Opis: odpowiedź na pytanie przyjaciela, czy wierzy w istnienie życia po śmierci, udzielona na łożu śmierci.
    • Źródło: Jostein Gaarder, Świat Zofii. Cudowna podróż w głąb historii filozofii, tłum. Iwona Zimnicka, Warszawa 1995, s. 293.
  • Religii chrześcijańskiej nie tylko od pierwszej chwili towarzyszyły cuda, ale i dzisiaj trzeba cudu, żeby ktokolwiek rozsądny w nią wierzył.
  • Rzadko kiedy całą wolność traci się od razu.
  • Utrzymać można równość tylko kosztem wolności.
  • Wszystko, czym jestem, to rozum i natura.
  • Zwyczaj jest wielkim przewodnikiem życia ludzkiego.