Wyrażenie używane jest dla określenia czegoś, co ma niepewne podstawy.
Autor: Denis Diderot o Rosji, po podróży jaką odbył do tego kraju w latach 1774–75, nawiązując do Biblii, Księga Daniela
Opis: Postać kolosa na glinianych nogach (a w zasadzie stopach) opisana jest w Księdze Daniela jako sen Nabuchodonozora:
31Ty, królu, miałeś takie widzenie: Oto przed tobą stał jeden posąg. Posąg ów był bardzo wielki, jego blask był nadzwyczajny, wygląd zaś straszliwy.
Król we śnie ujrzał posąg. Jak inne antyczne rzeźby, wykonany był z różnych metali. Natomiast stopy miał z wypalanej gliny, powleczonej warstwą żelaza, ukrywającą właściwe tworzywo. Tajemniczy kamień, który stoczył się z góry, uderzył w podstawę i rozbił posąg:
35Wówczas zostały zdruzgotane razem: żelazo, glina, brąz, srebro i złoto. I stały się jak plewy z letnich klepisk, a wiatr uniósł je i nie znaleziono po nich żadnego śladu.
Mieszane tworzywo, jakiego użyto do wykonania posągu, dla Daniela było symbolem czterech następujących po sobie królestw, z których każde będzie słabsze od poprzedniego. Pierwszym – największym i najwspanialszym – jest obecne, którym włada Nabuchodonozor (Daniel przebywał na jego dworze jako doradca królewski). Jemu też poświęcił najwięcej uwagi. Daniel opisał też bardziej szczegółowo ostatnie królestwo:
40Czwarte królestwo będzie mocne, jak żelazo, dlatego że będzie miażdżyć i kruszyć wszystko (...)
Daniel wprowadza nowy element, jakiego nie było w śnie Nabuchodonozora, pisze nie o stopach, ale palcach nóg, wprowadzając wizję rozbicia czwartego królestwa na mniejsze:
41A że widziałeś stopy i palce częściowo z gliny garcarskiej, częściowo zaś z żelaza, królestwo będzie podzielone.(...)
Daniel dalej mówi o sojuszach między królestwami zawieranymi na drodze małżeństw politycznych:
43Że widziałeś żelazo zmieszane z gliną garncarską, znaczy iż zmieszają się one przez nasienie człowieka, ale nie złączą się one jedno z drugim, jak nie zmiesza się żelazo z gliną.
Na koniec Daniel zwraca uwagę na piąte królestwo, które nastąpi po tajemniczym zmiażdżeniu czterech poprzednich. Ustanowione przez samego Boga, który będzie gwarantem jego trwałości.
Słowa Daniela są przedmiotem badań egzegetów, które nie doprowadziły do jednolitej interpretacji. Niejasna symbolika trudnego tekstu Daniela pozostawiła wiele pytań, na które nie sposób znaleźć jednoznaczne odpowiedzi. Dla jednych cztery królestwa są symbolem czterech stron świata, dla innych pór roku, wyrażając tym ideę powszechności. Natomiast dla innych to cztery imperia, z tym, ze też nie ma zgody co do tego, które, w związku z trudnościami w ustaleniu okresu historycznego, w jakim należy je ująć. Najczęściej przyjmuje się, że mogą to być: Babilon, Persja, Grecja, Rzym.
opr. na podst.: Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Księgarnia św. Wojciecha, Poznań 1975
