Janusz Radziwiłł

Janusz Radziwiłł (1612–1655) – książę na Birżach, Dubinkach i Słucku etc., wojewoda wileński i hetman wielki litewski.

Nie o sławę, nie o Rzeczpospolitą, nie o wolność i majętność, ale o życie idzie. Z dwojga złego mniejsze zło wybrać musimy, z płaczem się pożegnawszy z ojczystą swobodą (...) pisaliśmy list, prosząc Szwedów o posiłki – ponieważ zwyczajnych ojczystych środków nie stawa – chroniąc się przed tyranią moskiewską, jako ze wszystkiego zła najgorszą.
- Opis: w liście pisanym spod Niemieży, 4 sierpnia 1655 r.
- Źródło: Paweł Jasienica, Rzeczpospolita Obojga Narodów. Calamitatis Regnum, Warszawa 1999.

U Boga i świata będziemy wytłumaczeni, żeśmy tę przyjęli protekcję, kiedy nas, Litwę, wydano; a kiedy Moskal w Wilnie stanął (czego Wielkopolska nie miała), my z biedy naszej do czego rzucić się mieli? Wszakże nie koniec: i ratować nas mogą – a nam cofnąć się wolno.
- Opis: w liście do Bogusława Radziwiłła, 26 października 1655 r.
- Źródło: Paweł Jasienica, Rzeczpospolita Obojga Narodów. Calamitatis Regnum, Warszawa 1999.

Cytaty o Januszu Radziwille

Najpyszniejszy to okaz oligarchii staropolskiej wszystkich czasów. Wykształcony, ujmujący, przedsiębiorczy, straszny dla wrogów, wspaniały dla klientów, niebotycznie dumny i mściwy (...) gniótł niezależne żywioły szlacheckie (...) Króla nie cierpiał, dążył wytrwale do jego detronizacji, a na razie starał się go zakasować i obezwładnić.
- Autor: Władysław Konopczyński

Pyszny jak Lucyper wysławiał swe przewagi pod sam tron Boga nabożeństwami w kościołach. Kazał bić ku własnej czci medale, odprawiał tryumfalne wjazdy do Wilna i Warszawy, w izbie sejmowej rzucił pod nogi królewskie pół setki zdobytych sztandarów kozackich.
- Autor: Paweł Jasienica