Przysłowia polskie

Polska, państwo położone w Europie Środkowej nad Morzem Bałtyckim.

A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N O Ó P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

Polska na mapie świata

A

• Adam cóż by poradził, gdyby Bóg w raju Ewy nie posadził.

• Adwokat niech głowę, a koń niech ma nogi.

• Afekty, chociaż będą święte, rozumem mają być ujęte.

• Ale oblatany, jak szczur po kanalizacji.

• Aksamity, atłasy sławy nie czynią.

• Ambroży w grudniu uprawia ugory.

• Ani Antoni na morzu wiatru nie dogoni.

• Ani w Boga wierzy, ani się diabła boi.

• Aniołowie pijanych na rękach swych noszą.

• Apetyt rośnie w miarę jedzenia.

• Apostoł ludzkości rzadko pości.

B

• Baba z wozu koniom lżej.

• Bez pracy nie ma kołaczy.

• Biednemu zawsze wiatr w oczy.

• Byle do wiosny.

• Był w Kościele, ale na swoich chrzcinach.

C

• Chartom często przebaczają to, za co kundla knutują.

• Chcesz być bogatym, bądź siedem lat świnią.

• Chcesz przyjaciela stracić? – Pieniędzy mu pożycz.

• Chcesz się dowiedzieć prawdy o sobie, pokłóć się z przyjacielem.

• Chciwy dwa razy traci.

• Ciężko dźwigać, żal porzucić.

• Co dwie głowy, to nie jedna.

• Co kraj, to obyczaj.

• Co się odwlecze to nie uciecze.

• Co wolno wojewodzie, to nie tobie smrodzie.

• Cudze chwalicie, swego nie znacie. Sami nie wiecie, co posiadacie.

• Człek zdechnie, a robota zostanie.

• Czerwiec po deszczowym maju często dżdżysty w naszym kraju.

• Czego się Jaś nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał.

• Czerwiec stały – grudzień doskonały.

• Czuć się jak ryba w wodzie.

• Czym chata bogata tym gościom rada.

• Czyste wino w głowę nie idzie.

• Czas to pieniądz.

D

• Daj kurze grzędę, ona: "jeszcze wyżej siędę!"

• Darowanemu koniowi w zęby się nie zagląda.

• Dasz pokój, masz pokój.

• Deszcze listopadowe budzą wiatry grudniowe.

• Dla chcącego nic trudnego.

• Dlatego dwie uszy, jeden język dano, iżby mniej mówiono, a więcej słuchano.

• Dobre dziatki to skarb matki.

• Dobrego i karczma nie zepsuje, a złego i kościół nie naprawi.

• Dobrego więzienie nie zepsuje – złego Kościół nie naprawi.

• Dobry adwokat, zły sąsiad.

• Dobry zwyczaj – nie pożyczaj, jak oddaje, jeszcze łaje.

• Dobry zwyczaj – nie pożyczaj, jeszcze lepszy – nie oddawaj.

• Dobry żart tynfa wart.

• Dobrymi chęciami piekło jest wybrukowane.

• Do grosza grosz, to się napełni trzos.

• Doli swej koniem nie objedziesz.

• Do ludzi po naukę, do matki po koszulę.

• Dopóty dzban wodę nosi, dopóki mu się ucho nie urwie.

• Do Rzymu przez Krym.

• Do wesela się zagoi.

• Drzewa umierają stojąc.

• Dwóch było głupich na świecie: jeden co dawał, drugi, co nie chciał brać.

• Dziad jak odżyje, to cię torbą zabije.

• Dzieci i ryby głosu nie mają.

• Dzień świętego Alojzego przyczynia wina dobrego.

• Dzisiaj żyjem, jutro gnijem.

• Dziś wesoło, jutro goło.

G

• Gadać z Dupą, to cię osra!

• Gdy Andrzej (30 XI) się zjawi, to i ziemię postawi.

• Gdy dziecko upada, Bóg ręce podkłada.

• Gdy jeleń wejdzie w moją puszczę, to jeleń mój.
  • Zobacz też: jeleń, puszcza

• Gdy kota nie ma, myszy harcują.

• Gdy luty zimny i suchy, sierpień będzie gorący.

• Gdy na Wawrzyńca (10 VIII) słota trzyma do Gromnic (2 II) lekka zima.

• Gdy pada w dniu świętej Anny, pada aż do Zuzanny.

• Gdy przyjdzie święta Agnieszka, przebija lód ogonem pliszka.

• Gdy przyjdzie święty Antoni, znać jabłuszko na jabłoni.

• Gdy sierpień wrzos rozwija, jesień krótka, szybko mija.

• Gdy się człowiek spieszy, to się diabeł cieszy.

• Gdy w adwencie szadź na drzewach się pokazuje, to rok urodzajny nam zwiastuje.

• Gdy Zielona Matka (15 VIII) deszcz przynosi, to zwykle na Narodzenie Matki (8 IX) rosi.

• Gdzie cienko, tam się rwie.

• Gdzie diabeł nie może, tam babę pośle.

• Gdzie drwa rąbią, tam wióry lecą.

• Gdzie dwóch się bije, tam trzeci korzysta.

• Gdzie Pan Bóg, tam zwycięstwo.

• Gdzie Słowianin, tam i pieśni.

• Gdyby ciocia miała wąsy, byłaby wujaszkiem.

• Gdyby babcia miała wąsy, to by była dziadkiem.

• Gdyby babcia miała drucik, to by było radio.

• Gdyby kózka nie skakała, toby nóżki nie złamała.

• Gdzie głupia rada, tam zwada.

• Gdzie jest miód, tam będą i pszczoły, gdzie piękna dziewczyna, tam będą i chłopcy.

• Gdzie kucharek sześć, tam nie ma co jeść.

• Gdzie praca, pilność na straży, tam się bieda wejść nie waży.

• Gdzie zgoda, tam i siła.

• Głaszcz chama, to cię kopnie. Kopnij chama, to cię pogłaszcze.

• Głodnemu chleb na myśli.

• Głodny sytego nie zrozumie.

• Głodny kija się nie boi.

• Głos ludu głosem Boga.

• Głowa jak u śledzia, nogi jak u niedźwiedzia.

• Głowa pusta jak kapusta.

• Głowa wielka a rozumu mało.

• Głowa siwieje – dupa szaleje.

• Głową muru nie przebije(sz).

• Głód – najlepszy kucharz.

• Głupi, kiedy milczy, za mądrego ujdzie.

• Głupi ma zawsze szczęście.

• Głupiec i dziecko mówią prawdę.

• Gość i ryba trzeciego dnia cuchnie.

• Gość nie w porę gorszy Tatarzyna.

• Gość w dom – Bóg w dom.

• Gość w domu – baba w ciąży.

• Góra urodziła mysz.

• Grosz do grosza, a będzie kokosza.

• Groźniejsze jest wojsko jeleni przy lwie hetmanie niż wojsko lwów przy hetmanie jeleniu.
  • Zobacz też: hetman, jeleń, lew, wojsko

• Grzej się, Ewka, kiedy się palą drewka.

• Grzmot listopada dużo zboża zapowiada.

H

• Hulaj dusza, piekła nie ma.

I

• I ja waść, i ty waść, a kto będzie świnie paść?

• I kwaśne jabłko robak toczy.

• Im więcej w grudniu pogody, tym więcej wiosną wody.

• Indyk myślał o niedzieli, a w sobotę łeb mu ścieli.

J

• Jajko mądrzejsze od kury.

• Jaka głowa, taka mowa.

• Jaka praca, taka płaca.

• Jaka ziemia, taka góra, jaka matka, taka córa.

• Jak cię widzą, tak cię piszą.

• Jakie drzewo, taki klin, jaki ojciec, taki syn.

• Jakie jabłko, taka skórka, jaka matka, taka córka.

• Jakie pytanie, taka odpowiedź.

• Jakie życie, taka śmierć.

• Jak kamień w wodę.

• Jak Kuba Bogu, tak Bóg Kubie.

• Jak na świętego Antoniego chmurki, to z ziemniakami na górki.

• Jak pies je, to nie szczeka.

• Jak się człowiek śpieszy, to się diabeł cieszy.

• Jak się jednego dnia uchla, to na drugi robaka zakropi.

• Jak się matka z córką zgłosi, tak się koniec grudnia nosi.

• Jak się powiedziało "a" pora powiedzieć "b".

• Jak sobie pościelesz, tak się wyśpisz.

• Jak suka nie da, to pies nie weźmie.

• Jak śmierć koło pupy to do pokuty

• Jak trwoga, to do Boga.

• Jak ty komu, tak on tobie.

• Jak za króla Sasa. Jedz, pij i popuszczaj pasa.

• Jak zgłodnieje, sam przyjdzie.

• Jedna jaskółka wiosny nie czyni.

• Jednym uchem wchodzi, a drugim wychodzi.

• Jeszcze się taki nie urodził, co by każdemu dogodził.

• Jeśli moje zdanie, dobrze mówisz, Janie.

• Jeśli nie potrafisz, nie pchaj się na afisz.

K

• Karp – ryba, jeleń – zwierzyna.
  • Zobacz też: jeleń, karp, ryba, zwierzę

• Każda broń palna raz do roku strzela sama.

• Każdy kij ma dwa końce.

• Każdy ma to, na co sobie zasłużył.

• Kląć jak szewc.

• Kłamstwo jak oliwa – zawsze na wierzch wypływa.

• Kłamstwo ma krótkie nogi.

• Komu Pan Bóg darzy, suka jemu prosięta urodzi.

• Koń ma cztery nogi a też się potknie.

• Kowal zawinił, cygana powiesili.

• Kto ma pszczoły ten ma miód, kto ma dzieci ten ma smród.

• Kto ma pobrzękacze, ma i posługacze.

• Kto mieczem wojuje, ten od miecza ginie.

• Kto pod kim dołki kopie, ten sam w nie wpada.

• Kto rano wstaje, temu Pan Bóg daje.

• Kto sieje wiatr, ten zbiera burze.

• Kto się buduje, procesuje i leczy, tego bieda ćwiczy.

• Kto się przerzuci z wódki na mleko nie pociągnie daleko.

• Kuj żelazo póki gorące.

• Kwiecień – plecień, rok przeplata, trochę zimy, trochę lata.

L

• Lepiej nie dosolić, niż przesolić.

• Lepiej się ukłonić głowie niż ogonowi.

• Lepiej z mądrym zgubić niż z głupim znaleźć.

• Lepiej że na głowie, niż w głowie łyso.

• Lepsza jedna panna niż cztery wdowy.

• Lepsza u matki polewka niż u obcych marcepany.

• Lepsze jest wrogiem dobrego.

• Lepszy rydz niż nic.

• Lepszy wróbel w garści niż gołąb na dachu.

• Licho nie śpi.

Ł

• Ładnemu we wszystkim ładnie.

• Łatwiej kołek obcinkować niż go później pogrubasić.

• Łatwiej pałac skrytykować, niż psu budę postawić.

• Łatwowierność rodzi oszustów.

M

• Ma coś z rycerza – zakuty łeb.

• Maj z grzmotami – rok dobry przed nami.

• Małe dzieci – mały kłopot, duże dzieci – duży kłopot.

• Mądra matka dba o swe córki.

• Mądrej głowie dość dwie słowie.

• Mądrej głowy włos się nie trzyma.

• Mądrej mamie mało dwie córki.

• Mądry Polak po szkodzie.

• Miłe złego początki.

• Modli się pod figurą, a diabła ma za skórą.

• Mokry deszczu się nie boi.

• Mów do słupa, a słup jak dupa.

• Mówił dziad do obrazu, a ten do niego ani razu.

N

• Na adwokackim wozie często musisz oś smarować.

• Na Agnieszkę mróz, składaj chłopie wóz.

• Na Alberta sianokosów pełna sterta.

• Na Andrzeja mróz, gotuj na zimę wóz, a jak taje, to znów sanie.

• Na frasunek dobry trunek.

• Na głupiej głowie i włos się nie utrzyma.

• Na kogo kruki, na tego wrony.

• Na koniu jedzie, a konia nie widzi.

• Na pieniądzach świat nie stoi.

• Na pochyłe drzewo każda koza wlezie.

• Na to daje gębie papać, by umiała dobrze kłapać.

• Na świętą Annę mrowiska, szukaj w zimie ogniska.

• Na świętego Albina rzadka u ludzi mina, bo post się zaczyna.

• Na święty Ambroży poprawią się mrozy.

• Na święty Antoni pierwsza się jagódka zapłoni.

• Na złodzieju czapka gore.

• Nadgorliwość gorsza od faszyzmu.

• Najlepsze mienie – czyste sumienie.

• Natura ciągnie wilka do lasu.

• Nawet mistrzowi nie zaszkodzi nauka.

• Ni to pies, ni wydra, coś na kształt świdra.

• Ni to pies, ni zając.

• Nie budź licha, kiedy śpi.

• Nie chce góra przyjść do Mahometa, musi Mahomet przyjść do góry.

• Nie chcesz słuchać matki ni ojca, to posłuchaj psiej skóry.

• Nie chwal dnia przed zachodem słońca.

• Nie czyń bliźniemu, co tobie nie miłe.

• Nie dasz chłopakom, to dasz robakom.

• Nie dla psa kiełbasa, nie dla kota spyrka.

• Nie dla psa kiełbasa, nie dla prosiąt miód.

• Nie każda głowa siwa mądra bywa.

• Nie kupuj kota w worku.

• Nie mów hop, póki nie przeskoczysz.

• Nie mów o nikim, nie będą o tobie.

• Nie ma dymu bez ognia.

• Nie ma róży bez kolców.

• Nie ma reguły bez wyjątku.

• Nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło.

• Nie masz na upór lekarstwa.

• Nie miała baba kłopotu, kupiła sobie prosię.

• Nie miejsce zdobi człowieka, lecz człowiek miejsce.

• Nie od razu Kraków zbudowano.

• Nie pożyczywszy – na tydzień gniewu, pożyczywszy – na cały rok.

• Nie pomoże atłas, kiedy w brzuch nie natkasz.

• Nie pomoże mydło, ani malowidło, ani studnia wody, jak nie ma urody.

• Nie pomoże puder, róż, kiedy gęba stara już.

• Nie pomoże uczoność, ani nieskończoność, ani fura sprzętu, jak nie ma talentu.

• Nie rób drugiemu, co tobie nie miłe!

• Nie samym chlebem człowiek żyje.

• Nie szata zdobi człowieka.

• Nie szata zdobi człowieka, lecz człowiek szatę.

• Nie taki diabeł straszny, jak go malują.

• Nie śmiej się, dziadku, z czyjegoś wypadku – dziadek się śmiał i to samo miał.

• Nie święci garnki lepią.

• Nie ucz księdza pacierza.

• Nie ucz matki jak się dzieci robi

• Nie ucz ojca dzieci robić.

• Nie wchodzi sie dwa razy do tej samej rzeki.

• Nie widziała dupa słońca.

• Nie wie głowa co język bełkocze.

• Nie wsadzaj nosa do cudzego prosa.

• Nie wszystko się godzi, co wolno.

• Nie wszystko złoto, co się świeci.

• Nie wywołuj wilka z lasu.

• Nie z każdej mąki będzie chleb.

• Niedaleko pada jabłko od jabłoni.

• Niejeden rekin sobie życzy, by dorodna szprotka wiodła go na smyczy.

• Niemiła księdzu ofiara, chodź cielę do domu.

• Nieszczęścia chodzą parami.

• Nikt się mądrym nie rodzi, ale staje.

• Nosił wilk razy kilka, ponieśli i wilka.

O

• Od piwa głowa się kiwa.

• Od wódki rozum krótki.

P

• Póki życia, póty nauki.

• Póty dzban wodę nosi, póki się ucho nie urwie.

• Pańskie oko konia tuczy.

• Pan Bóg dopuści, to i z kija wypuści / wystrzeli/.

• Pan Bóg nie rychliwy, ale sprawiedliwy.

• Pieniądze szczęścia nie dają.

• Pierwej rozważ, potem odważ.

• Pies ogrodnika; samemu nie zje i drugiemu nie da.

• Pies szczeka, karawana idzie dalej.

• Pies, który głośno szczeka, nie ugryzie.

• Po burzy zawsze słońce przychodzi.

• Po świętej Agacie wyschną na słońcu gacie.

• Po świętej Agacie wyschnie bielizna na płocie.

• Począwszy od Adama, to każdy człowiek kłamca.

• Pokorne ciele to ciele.

• Pokorne cielę dwie matki ssie.

• Polska dla Polaków, Ziemia dla ziemniaków.

• Polski żołnierz w obozie – anioł, w polu – lew.
  • Zobacz też: anioł, lew, żołnierz

• Porywać się z motyką na słońce.

• Postać anielska, dusza diabelska.

• Poznać łatwo w starości, jaki kto był w młodości.

• Poznać pana po cholewach.

• Poznasz głupiego po śmiechu jego.

• Praca nie zając, nie ucieknie.

• Prawda w oczy kole.

• Prawda zawsze zwycięża.

• Prawdziwa wiedza to znajomość przyczyn.

• Prawdziwego przyjaciela poznaje się w biedzie.

• Przyganiał kocioł garnkowi, a sam smoli.

• Przyjaciela szukaj blisko, wroga daleko.

• Przyszła kryska na Matyska.

• Przyzwyczajenie jest drugą naturą.

• Pycha i z nieba spycha.

R

• Rób a rób, zarobisz na grób.

• Ranne wstawanie i wczesna żeniaczka jeszcze nikomu nie zaszkodziły.

• Raz na wozie, raz pod wozem.

• Ręka rękę myje.

S

• Słówko wyleci wróblem, a powróci wołem.

• Słońcu i miłości nigdy się w oczy nie patrzy.

• Słowo się rzekło, kobyłka u płota.

• Słowo szkody nie nagrodzi.

• Służ panu wiernie, on ci za to pierdnie.

• Sam sobie sterem, żeglarzem, okrętem.

• Samotnemu cały świat pustynią.

• Sen mara – Bóg wiara.

• Siła złego na jednego.

• Siejesz wiatr zbierasz głupich

• Skąpy dwa razy traci.

• Skleroza nie choroba tylko nogi bolą.

• Sprawiedliwość bez dobroci okrucieństwem jest.

• Stara miłość nie rdzewieje.

• Stare wino, żona młoda, niejednemu życia doda.

• Starego wróbla na plewy nie złapiesz.

• Starość nie radość, śmierć nie wesele.

• Stary, a głupi.

• Stary, ale jary.

• Starych drzew się nie przesadza.

• Stoi jak wół na granicy.

• Strach ma wielkie oczy.

• Strzeżonego Pan Bóg strzeże.

• Swoje brudy trzeba prać w domu.

• Syty głodnego nie zrozumie.

• Szczęście ciska ludźmi jak piłką.
  • Zobacz też: szczęście

• Szczęście człowieka psuje, nieszczęście hartuje.
  • Zobacz też: szczęście

• Szczęście czego mi nie dało, tego mi nie będzie brało.
  • Zobacz też: szczęście

• Szczęście dziś matką, a jutro może być macochą.
  • Zobacz też: szczęście

• Szczęście głupim sprzyja.
  • Zobacz też: szczęście

• Szczęście gdy trafi na głupiego, wszystkim go czyni nieznośnego.
  • Zobacz też: szczęście

• Szewc bez butów chodzi.

• Szlachcic na zagrodzie równy wojewodzie.

• Szukajcie, a znajdziecie.

• Szukać igły w stogu siana.

• Szybka decyzja to połowa zwycięstwa.

Ś

• Ściany mają uszy.

• Ślepy afekt i pamięć z człowieka wywlecze.

• Ślusarz zawinił, a kowala powiesili.

• Śmieje się jak głupi do sera.

• Śpiesz się powoli.

• Święta Agnieszka wypuszcza skowronka z mieszka.

• Święty Alojzy miód w plastrach dojrzy.

• Święty Antoni o gryce siać przypomni.

• Święty Antoni od zguby broni.

• Święty Antoni złodziei goni.

T

• Tak krawiec kraje, jak mu materii staje.

• Taki z niego muzykant jak z koziego ogona klarnet, a z koziej dupy trąba.

• Tanie mięso psy jedzą.

• Tanie kupisz, psom wyrzucisz.

• Ten się nie myli, kto nic nie robi.

• Ten się śmieje, kto się śmieje ostatni.

• Tonący brzytwy się chwyta.

• Trafiła kosa na kamień.

• Trafiło się ślepej kurze ziarno.

• Trudno dwóm panom służyć.

• Trunek mocny, białogłowa grzeszna – z najmędrszego uczynią błazna.

• Tylko krowa zdania nie zmienia.

• Tylko trzewik wie, że pończocha dziurawa.

• Tym chata boga, czym goście wymiotują.

U

• U skąpego zawsze po obiedzie.

• Ubóstwo cnoty nie traci.

• Ubóstwo nie hańbi.

• Ubóstwo nie jest ohydą.

• Ubóstwo nikogo nie krzywdzi.

• Ubóstwo szlachectwa nie traci.

• Ubóstwo śmierci się równa.

• Ubóstwo uczciwe nie bywa wstydliwe.

• Ubiegają się, jak dwa psy o jedną kość.

• Ubogi żywi się jak może, a bogaty jako chce.

• Ubogi mało ma przyjaciół.

• Ubogi nie ma tego, owego, a bogacz łakomy wszystkiego.

• Ubogi za psa u bogacza stoi.

• Ubogi, jak mysz kościelna.

• Ubogiego zdanie: nie dba nikt na nie.

• Ubogiemu łacniej być dobrym.

• Ubogiemu dzieciątko, bogatemu cielątko.

• Ubogiemu kawał chleba, to most do nieba.

• Ubogiemu zawsze wiatr w oczy a droga pod górkę.

• Ubogiemu zawsze wiatr w oczy.

• Ubrał się, jak dudek w pawie pióra.

• Ubrał się, jak stróż w Boże Ciało.

• Ubrany jak pan, a głupi jak baran.

• Ucieczka jest zawsze haniebna, ale czasem zbawienna.

• Ucieczka winnym czyni.

• Ucieka świńskim truchtem.

• Ucieka, aż się za nim kurzy.

• Ucieka, jak Cygan na kradzionym koniu.
  • Zobacz też: Cyganie

• Ucieka, jak od zgniłego psa.

• Ucieka, jak pies oparzony.

• Ucieka, jak przed zbrojnymi goły.

• Ucieka, jak zając przed chartem.

• Uciekającego i bojaźliwy goni.

• Uciekać nie ładnie, ale pożytecznie.

• Ucz się, ucz, bo nauka to do potęgi klucz.

• Uczący drugich sam się uczy.

• Uczepił się, jak pchła kożucha.

• Uczonego zawsze kochają, nieuczonym wszędzie pogardzają.

• Uczonym nie łacno zostać.

• Uczył Marcin Marcina, a sam głupi jak świnia.

• Uderz w stół, a nożyce się odezwą.

• Umarłego płaczem nie wskrzesi.

• Umarłych zęby nie bolą.

• Umierający człowiek nie zginie.

• Upartego i kijem nie przekona.

• Upił się jak bąk.

• Upił się jak świnia.

• Uroda rzecz nietrwała.

• Urodził się – ochrzcili, podrósł – ożenili, umarł – pochowali i na grobie napisali, że był błazen.

• Uszom prędzej można dogodzić, niż oczom.

W

• W adwenta same posty i święta.

• W czercu się okaże, co nam rok da w darze.

• W dnie kieliszka wszystko znika.

• W krótkie dzionki października wszystko z pola, z sadu znika.

• W lipcu dzień mglisty, jesienią czas dżdżysty.

• W lipcu upały – wrzesień doskonały.

• W lipcu upały, w grudniu mróz ostry i stały.

• W listopad liść z drzewa opadł.

• W listopadzie ziemia ciepła, zima będzie skrzepła.

• W lutym aura burzowa – wiosna rychliwa.

• W lutym śnieg i mróz stały, czynią w lecie upały.

• W marcu jak w garncu.

• W marcu śnieżek sieje, a czasem słonko grzeje.

• W Narodzenie Panny Marii (8 XI) pogodnie, będzie tak cztery tygodnie.

• W piątek zły początek.

• W starym piecu diabeł pali.

• W święty August koniec burz.

• W tym największy jest ambaras, żeby dwoje chciało naraz.

• W zdrowym ciele zdrowy duch.

• Wesoło w maju ze słowikiem w gaju.

• Widać po słowie co u kogo w głowie.

• Wiedzą sąsiedzi, jak kto siedzi.

• Większa moc boska, niż złość ludzka.

• Wszędzie dobrze, ale w domu najlepiej.

• Wszędzie dobrze, gdzie nas nie ma.

• Wszystko dobre, co się dobrze kończy.

• Wszystko ma swój koniec.

• Wszystko, co dobre, szybko się kończy.

• Wybiera się, jak sójka za morze.

• Wysoki do nieba, a głupi jak trzeba.

• Wysoki jak brzoza, a głupi jak koza.

• Wysoki jak topola, a głupi jak fasola.

• Wystroił się, jak stróż w/na Boże ciało.

• Wyszło szydło z worka.

• Wyśpisz się po śmierci.

Z

• Z deszczu pod rynnę.

• Z dużej chmury mały deszcz.

• Z dzieła poznaje się człowieka.

• Z pustego i Salomon nie naleje.

• Z tej mąki chleba nie będzie.

• Złego diabli nie biorą.

• Złej baletnicy przeszkadza rąbek przy spódnicy.

• Za Augusta ziemia pusta.

• Za cierpienie da Bóg zbawienie.

• Za dukata brat sprzeda brata.

• Za mundurem panny sznurem.

• Za króla Olbrachta wyginęła szlachta.

• Zapomniał wół, jak cielęciem był.

• Zbój zbója pogoni.

• Zgoda buduje, niezgoda rujnuje.

• Ziarnko do ziarnka, aż zbierze się miarka.

• Zrób dziś, co masz zrobić jutro.

• Zrób komu dobrze, to ci da po ziobrze.

Ż

• Żebro Adamowe nie przynosi tak wiele pożytku jak szkody.

Ludowe (o pogodzie) – z imionami

• Agnieszka li łaskawa, wkrótce w polu zabawa; Agnieszka li nielusa, jeszcze zimie pokusa.
  • Anielusa – niełaskawa, nielitościwa

• Agnieszka łaskawa puszcza skowronka z rękawa.

• Bartłomiej (ci) zwiastuje, jaka jesień następuje, i czy w przyszłym latku dożyjesz dostatku.
  • Inna wersja: Bartłomiej zwiastuje, jaka jesień następuje.

• Bartłomieja cały wrzesień naśladuje, i z nim jesień.

• Bartłomieja świętego dzień w jakiej zostaje porze, taką jesień bez ochyby daje.

• Choć dziś Anastazy, pal w piecu dwa razy.

• Deszcz św. Jana obiecuje mokre żniwa.

• Deszcz w św. Floriana, skrzynia groszem napchana.

• Gdy na św. Barbarę gęś chodzi po lodzie, to Boże Narodzenie będzie po wodzie.
  • Inna wersja: Gdy w św. Barbarę gęś po stawie chodzi, w Boże Narodzenie pływać po nim się godzi.

• Gdy na św. Bernarda ziemia twarda, zima będzie harda.

• Gdy przyjdzie św. Agnieszka, przebije lód ogonem pliszka.

• Gdy się deszcz w święto Jana opuści obfity, po nim w kilka dni, wierz mi, bywa pozbyty.

• Gdy w dzień Adama i Ewy mróz i pięknie, zima wcześnie pęknie.

• Gdy w św. Barbarę ostre mrozy, to na zimę gotuj wozy; a gdy roztajanie, każ opatrzyć sanie.

• Jak na św. Agnieszkę mróz, to wygryzki do nawozu włóż.

• Jak w świętą Annę deszcz pada, to robak orzechy zjada.

• Jaki Bartek niesie dzień, takąć będzie i jesień.
  • Inna wersja: Jaki Bartek niesie dzień, takąż będzie i jesień.

• Jaki Bartek, taki wrzesień, jaki Marcin, taka zima.

• Jeśli na Agnieszkę pochmurno, to o len nie trudno; a jeśli jasno, to o len ciasno.

• Jeśli święta Agnieszka wypuści skowronka z mieszka, to już zima na ziemi długo nie pomieszka.

• Jeżeli w dzień św. Jacka deszcz nie pada, będzie jesień sucha.

• Kiedy na św. Barbarę błoto, będzie zima jak złoto.

• Kiedy w św. Barbarę mróz, to chłopie sanie na górę włóż.
  • Inne wersje: Gdy na św. Barbarę mróz, sanie na górę włóż, a szykuj dobry wóz.
    Kiedy w św. Barbarę mróz, to szukaj chłopie dobry wóz.
    Kiedy w św. Barbarę mróz, to szykuj chłopie dobry wóz.

• Na Bartłomieja jeleń w wodę wskoczy.
  • Zobacz też: Bartłomiej, jeleń, woda

• Na dzień św. Doroty ma być śniega nad płoty.

• Na Kazimiera zima umiera.

• Na św. Agatę wysuszysz na słońcu szmatę.

• Na św. Agnieszkę, wychodzi woda na ścieżkę.

• Na św. Ambroży poprawiają się mrozy

• Na św. Annę mrowiska, szukaj w zimie ogniska.

• Na św. Barbarę, jeżeli mróz i pogoda, zima będzie lekka i bez śniegu.

• Na św. Bartłomieja mroźnej zimy jest nadzieja.

• Na św. Bartłomiej z dupą pod płomień!

• Na św. Franciszka zielenią się łany i ze swego zimowiska wracają bociany.

• Na św. Grzegorza zima idzie do morza.
  • Inne wersje: Na św. Grzegorza idą rzeki do morza.
    Na św. Grzegorza pójdzie zima do morza.
    Jak odwilż na św. Grzegorza, to pójdzie zima do morza.
    Na św. Grzegorza ucieka śnieg do morza.

• Od św. Agnieszki już posprzątaj z drzew liszki, a jeśli mróz tęgi, szczep gonty i dęgi; radź o drzewie, o stodole, nawozy też wywóź w pole.

• Od świętej Anki zimne wieczory i ranki.

• Od św. Anki zimne poranki.

• Od św. Anny nie doczeka południa deszcz poranny.

• Po św. Agacie wyschnie bielizna na płocie.

• Po św. Agnieszce napije się wół na ścieżce.

• Po św. Ewie chodzi się w cholewie.

• Po św. Bartłomieju z łyżki deszczu cerber błota.

• Susza w św. Bartłomieja, mroźnej zimy jest nadzieja.

• Św. Barbara chłopa utopi, albo umrozi.

• Św. Barbara po lodzie, Boże Narodzenie po wodzie.

• Św. Barbara po wodzie, Boże Narodzenie po lodzie.
  • Inna wersja: Święto Barbary po wodzie, Boże Narodzenie po lodzie.

• Św. Hanna, to już jesienna panna.

• Św. Agnieszki, pół zimy końskiej.

• Św. Bartłomiej pogodny, jesień pogodna

• W dzień św. Agaty, jeśli słonko przez okienko zajrzy do chaty, to wiosenka na świat pogląda z za zimowej kraty.

Zobacz też:

• Sentencje łacińskie