Naród: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikicytatów, wolnej kolekcji cytatów
Usunięta treść Dodana treść
m →‎B: Budowanie narodu nie jest budowaniem... - poprawa tłumaczenia.
→‎N: Nie będziesz więc odtąd nazywał się Abram... (Rdz. 17:5), , int.
Linia 66: Linia 66:


===N===
===N===
* Naród ginie, gdy znieprawia swojego ducha, naród rośnie, gdy duch jego coraz bardziej się oczyszcza i tego żadne siły zewnętrzne nie zdołają zniszczyć
* Naród ginie, gdy znieprawia swojego ducha, naród rośnie, gdy duch jego coraz bardziej się oczyszcza i tego żadne siły zewnętrzne nie zdołają zniszczyć.
** Autor: [[Jan Paweł II]], z homilii wygłoszonej w czasie mszy św. odprawionej pod szczytem Jasnej Góry w Częstochowie, 19 czerwca 1983
** Autor: [[Jan Paweł II]], z homilii wygłoszonej w czasie mszy św. odprawionej pod szczytem Jasnej Góry w Częstochowie, 19 czerwca 1983.


* Naród istnieje, dopóki istnieje jego kultura.
* Naród istnieje, dopóki istnieje jego kultura.
Linia 77: Linia 77:


* Naród jest istotnie ośrodkiem wszelkiej rzeczywistości, organem obcowania z nią: otacza on nas i dźwiga; wola nasza w nim tylko ma podstawę w świecie. Z niego bowiem wyrosła i poza nim jest niezrozumiała. Wyzwolenie pracy może być tylko wyższym stopniem dojrzałości woli; może być tylko rozbudzeniem narodu we wszystkich gałęziach polskiego procesu życiowego, zespoleniem się w nim całej polskiej myśli, woli, całego żywego trwania.
* Naród jest istotnie ośrodkiem wszelkiej rzeczywistości, organem obcowania z nią: otacza on nas i dźwiga; wola nasza w nim tylko ma podstawę w świecie. Z niego bowiem wyrosła i poza nim jest niezrozumiała. Wyzwolenie pracy może być tylko wyższym stopniem dojrzałości woli; może być tylko rozbudzeniem narodu we wszystkich gałęziach polskiego procesu życiowego, zespoleniem się w nim całej polskiej myśli, woli, całego żywego trwania.
** Autor: [[Stanisław Brzozowski]]
** Autor: [[Stanisław Brzozowski]].


* Naród jest przede wszystkim bogaty ludźmi. Bogaty człowiekiem. Bogaty młodzieżą. Bogaty każdym.
* Naród jest przede wszystkim bogaty ludźmi. Bogaty człowiekiem. Bogaty młodzieżą. Bogaty każdym.
** Autor: [[Jan Paweł II]]
** Autor: [[Jan Paweł II]].
** Źródło: [http://www.kul.pl/art_53031.html ''„Papież Jan Paweł II – dar Polski dla świata”''], kul.pl, 14 kwietnia 2014.
** Źródło: [http://www.kul.pl/art_53031.html ''„Papież Jan Paweł II – dar Polski dla świata”''], kul.pl, 14 kwietnia 2014.


* Naród jest to społeczność złączona wspólnym błędnym przekonaniem na temat własnych początków oraz wspólną awersją do sąsiadów.
* Naród jest to społeczność złączona wspólnym błędnym przekonaniem na temat własnych początków oraz wspólną awersją do sąsiadów.
** Autor: [[Ernest Renan]], ''Co to jest naród?'' (1882)
** Autor: [[Ernest Renan]], ''Co to jest naród?'' (1882).


* Naród we współczesnym konstytucjonalizmie nie jest rozumiany jako podmiot rzeczywiście sprawujący władzę w państwie. Jest on rozumiany jako ogół obywateli lub jako zorganizowana zbiorowość obywateli i nie jest zdolny do tego, aby samodzielnie sprawować władzę. Nawet w tych państwach, których konstytucje na pierwszym miejscu stawiają bezpośrednie wykonywanie władzy przez naród, realne znaczenie ma pośrednie (przedstawicielskie) wykonywanie władzy narodu.
* Naród we współczesnym konstytucjonalizmie nie jest rozumiany jako podmiot rzeczywiście sprawujący władzę w państwie. Jest on rozumiany jako ogół obywateli lub jako zorganizowana zbiorowość obywateli i nie jest zdolny do tego, aby samodzielnie sprawować władzę. Nawet w tych państwach, których konstytucje na pierwszym miejscu stawiają bezpośrednie wykonywanie władzy przez naród, realne znaczenie ma pośrednie (przedstawicielskie) wykonywanie władzy narodu.
** Autor: [[Mirosław Granat]]
** Autor: [[Mirosław Granat]].
** Źródło: Mirosław Granat, ''Prawo konstytucyjne w pytaniach i odpowiedziach'', Warszawa 2006, s. 49.
** Źródło: Mirosław Granat, ''Prawo konstytucyjne w pytaniach i odpowiedziach'', Warszawa 2006, s. 49.
** Zobacz też: [[państwo]]
** Zobacz też: [[państwo]].


* Naród, który nie ma siły i woli powiedzieć łotrom, że łotry, nie wart być narodem.
* Naród, który nie ma siły i woli powiedzieć łotrom, że łotry, nie wart być narodem.
** Autor: [[Aleksander Fredro]]
** Autor: [[Aleksander Fredro]].
** Źródło: [http://www.polona.pl/dlibra/doccontent?id=17907 ''Trzy po trzy; Zapiski starucha''], wyd. Gebethner i Wolff, Warszawa 1880, s. 231.
** Źródło: [http://www.polona.pl/dlibra/doccontent?id=17907 ''Trzy po trzy; Zapiski starucha''], wyd. Gebethner i Wolff, Warszawa 1880, s. 231.


* Naród, który nie wierzy w wielkość i nie chce ludzi wielkich, kończy się. Trzeba wierzyć w swą wielkość i pragnąć jej.
* Naród, który nie wierzy w wielkość i nie chce ludzi wielkich, kończy się. Trzeba wierzyć w swą wielkość i pragnąć jej.
** Autor: [[Stefan Wyszyński]]
** Autor: [[Stefan Wyszyński]].


* Naród, który nie zna swej historii skazany jest na jej powtórne przeżycie.
* Naród, który nie zna swej historii skazany jest na jej powtórne przeżycie.
** Autor: Nieznany
** Autor: Nieznany.


* Naród, który traci pamięć, traci sumienie.
* Naród, który traci pamięć, traci sumienie.
** Autor: [[Zbigniew Herbert]]
** Autor: [[Zbigniew Herbert]].


* Naród, który upierałby się czynić tradycję swą z tego, co jest chorobą myśli i woli, który przechowałby wszystko, co samo przez się rozpada i o zapomnienie woła, naród, który by przez pietyzm czynił z pamięci swej archiwum absurdu, sam stałby się absurdem. Śmiecie nawet w muzeum przechowane nie stają się cenną rzeczą, co w momencie narodzin duszy nie miało, nie nabierze jej nigdy.
* Naród, który upierałby się czynić tradycję swą z tego, co jest chorobą myśli i woli, który przechowałby wszystko, co samo przez się rozpada i o zapomnienie woła, naród, który by przez pietyzm czynił z pamięci swej archiwum absurdu, sam stałby się absurdem. Śmiecie nawet w muzeum przechowane nie stają się cenną rzeczą, co w momencie narodzin duszy nie miało, nie nabierze jej nigdy.
Linia 108: Linia 108:


* Naród, który walczy o najszlachetniejsze ideały, musi być trzeźwy!
* Naród, który walczy o najszlachetniejsze ideały, musi być trzeźwy!
** Autor: [[Stefan Wyszyński]]
** Autor: [[Stefan Wyszyński]].


* Naród, miłość ojczyzny, patriotyzm – są to na równi z ideą demokracji, zwierzchnictwa ludu, przedstawicielstwa ludowego wytwory ideologiczne rewolucji burżuazyjno-demokratycznej, pociski wybuchowe myśli rewolucyjnej, zrodzone w ogniu walki klasowej.
* Naród, miłość ojczyzny, patriotyzm – są to na równi z ideą demokracji, zwierzchnictwa ludu, przedstawicielstwa ludowego wytwory ideologiczne rewolucji burżuazyjno-demokratycznej, pociski wybuchowe myśli rewolucyjnej, zrodzone w ogniu walki klasowej.
** Autor: [[Julian Brun]], [http://www.nowakrytyka.pl/spip.php?article494&var_mode=calcul ''Przyczynek do kwestii narodowej'']
** Autor: [[Julian Brun]], [http://www.nowakrytyka.pl/spip.php?article494&var_mode=calcul ''Przyczynek do kwestii narodowej''].


* Naród może być wolny jedynie kosztem wolności jednostki, a im wolniejszy naród, tym większym niewolnikiem jest jednostka.
* Naród może być wolny jedynie kosztem wolności jednostki, a im wolniejszy naród, tym większym niewolnikiem jest jednostka.
** Autor: [[Edward Abramowski]]
** Autor: [[Edward Abramowski]].


* Naród nasz ma w sobie dużo uczuciowych popędów i odruchów. Niekiedy za nimi idzie. Powstają z nich dzieła sztuki, wielkie i wzniosłe porywy, potężne zwycięstwa. Są one kwiatami naszych dziejów i kultury narodowej, ale aby te kwiaty mogły wyrosnąć, ziemia musi być owładnięta, opanowana i wypracowana. Musimy czuwać nad nią i trzymać ją „obiema dłońmi” w swej spokojnej, trzeźwej myśli, woli i sercu. (…) I naszym narodowym być albo nie być jest nakaz władania sobą, spokój, równowaga, trzeźwość, umiejętność rządzenia wszystkimi swymi porywami, odruchami, namiętnościami, skłonnościami i uczuciami. W obliczu szczytów, które dziurawią niebo i wyciągają swe ramiona w bezkresy, można niekiedy ulec nieładowi uczuć. Tymczasem kto chce wejść na szczyt musi zaczynać od dołu, a potem iść krok za krokiem, nie przyspieszając go. Zły to taternik czy alpinista, który zaczyna wspinaczkę w góry od zrywu i wielkiego wysiłku. Dobry – idzie krok za krokiem, powoli, spokojnie. Możemy się tutaj uczyć jak kierować sobą, rodziną swoją, narodem i państwem. To musi być cierpliwy, spokojny krok za krokiem. Wypadnie niejednego się wyrzec, niejednego sobie odmówić, niejedno w sobie opanować. Trzeba będzie zdobyć się na cierpliwość i umiejętność koordynowania wszystkich swoich porywów. Za tę cenę przeprowadza się spokojnie łódź wśród burzy, aby uratować wszystko, co w niej jest. Wymaga to wiele cierpliwości, spokoju i umiejętności władania sobą. Każdy, kto chce władać państwem, narodem, Kościołem czy rodziną musi naprzód nauczyć się władać sobą.”
* Naród nasz ma w sobie dużo uczuciowych popędów i odruchów. Niekiedy za nimi idzie. Powstają z nich dzieła sztuki, wielkie i wzniosłe porywy, potężne zwycięstwa. Są one kwiatami naszych dziejów i kultury narodowej, ale aby te kwiaty mogły wyrosnąć, ziemia musi być owładnięta, opanowana i wypracowana. Musimy czuwać nad nią i trzymać ją „obiema dłońmi” w swej spokojnej, trzeźwej myśli, woli i sercu. (…) I naszym narodowym być albo nie być jest nakaz władania sobą, spokój, równowaga, trzeźwość, umiejętność rządzenia wszystkimi swymi porywami, odruchami, namiętnościami, skłonnościami i uczuciami. W obliczu szczytów, które dziurawią niebo i wyciągają swe ramiona w bezkresy, można niekiedy ulec nieładowi uczuć. Tymczasem kto chce wejść na szczyt musi zaczynać od dołu, a potem iść krok za krokiem, nie przyspieszając go. Zły to taternik czy alpinista, który zaczyna wspinaczkę w góry od zrywu i wielkiego wysiłku. Dobry – idzie krok za krokiem, powoli, spokojnie. Możemy się tutaj uczyć jak kierować sobą, rodziną swoją, narodem i państwem. To musi być cierpliwy, spokojny krok za krokiem. Wypadnie niejednego się wyrzec, niejednego sobie odmówić, niejedno w sobie opanować. Trzeba będzie zdobyć się na cierpliwość i umiejętność koordynowania wszystkich swoich porywów. Za tę cenę przeprowadza się spokojnie łódź wśród burzy, aby uratować wszystko, co w niej jest. Wymaga to wiele cierpliwości, spokoju i umiejętności władania sobą. Każdy, kto chce władać państwem, narodem, Kościołem czy rodziną musi naprzód nauczyć się władać sobą.”
** Autor: [[Stefan Wyszyński]]
** Autor: [[Stefan Wyszyński]].
** Opis: wypowiedziane w 1957.
** Opis: wypowiedziane w 1957.


* Naród składa się nie tylko z tego, co wyróżnia go od innych, lecz i z tego, co go z innymi łączy.
* Naród składa się nie tylko z tego, co wyróżnia go od innych, lecz i z tego, co go z innymi łączy.
** Autor: [[Cyprian Kamil Norwid]]
** Autor: [[Cyprian Kamil Norwid]].


* Naród szczerze, istotnie katolicki musi dbać o to, ażeby prawa i urządzenia państwowe, w których żyje, były zgodne z zasadami katolickimi i ażeby w duchu katolickim były wychowywane jego młode pokolenia.
* Naród szczerze, istotnie katolicki musi dbać o to, ażeby prawa i urządzenia państwowe, w których żyje, były zgodne z zasadami katolickimi i ażeby w duchu katolickim były wychowywane jego młode pokolenia.
** Autor: [[Roman Dmowski]], ''Kościół, naród i państwo'', 1927
** Autor: [[Roman Dmowski]], ''Kościół, naród i państwo'', 1927.


* Naród (…) to grupa ludzi zjednoczonych w błędnym przekonaniu o swoich przodkach i w nienawiści do swoich sąsiadów.
* Naród (…) to grupa ludzi zjednoczonych w błędnym przekonaniu o swoich przodkach i w nienawiści do swoich sąsiadów.
** ''A Nation… is a group of persons united by a common error about their ancestry and a common dislike of their neighbors.'' (ang.)
** ''A Nation… is a group of persons united by a common error about their ancestry and a common dislike of their neighbors.'' (ang.).
** Autor: [[Karl Deutsch]], ''Nationalism and Its Alternatives'', 1969
** Autor: [[Karl Deutsch]], ''Nationalism and Its Alternatives'', 1969.


* Naród w wolnych wyborach (…) decyduje o swoim kształcie.
* Naród w wolnych wyborach (…) decyduje o swoim kształcie.
** Autor: [[Antoni Macierewicz]], [http://niezalezna.pl/102774-szef-mon-jasno-ocenil-sytuacje-opozycja-pewnie-nie-zrozumie-powinni-sie-wstydzic Szef MON jasno ocenił sytuację. Opozycja pewnie nie zrozumie, a powinni się wstydzić], niezalezna.pl, 23 lipca 2017
** Autor: [[Antoni Macierewicz]], [http://niezalezna.pl/102774-szef-mon-jasno-ocenil-sytuacje-opozycja-pewnie-nie-zrozumie-powinni-sie-wstydzic Szef MON jasno ocenił sytuację. Opozycja pewnie nie zrozumie, a powinni się wstydzić], niezalezna.pl, 23 lipca 2017.
** Zobacz też: [[wybory]]
** Zobacz też: [[wybory]].


* Naród wolny może mieć oswobodziciela, naród ujarzmiony może mieć tylko innego ciemiężcę.
* Naród wolny może mieć oswobodziciela, naród ujarzmiony może mieć tylko innego ciemiężcę.
** Autor: [[Alphonse de Lamartine]]
** Autor: [[Alphonse de Lamartine]].


* Naród, w którym rozłożona została rodzina – zanika. Istnieje bowiem biologiczna zależność i więź między rodziną a narodem (…) Naród stanowi ochronę dla rodziny i odwrotnie. W ciężkich czasach bytu narodowego, gdy nie mieliśmy wolności politycznej naród ze wszystkimi swoimi wartościami chronił się w zaciszu i dyskrecji życia rodzinnego. Pamiętam, jak będąc małym chłopcem uczyłem się w domu historii Polski na 24 obrazkach, które ojciec mój wyciągnął gdzieś z ukrycia. Czytaliśmy tę książkę podczas długich zimowych wieczorów. Jakże wiele z tamtych czasów zapadło mi w duszę do dziś dnia. Naród musi uznać prawa rodziny, a zwłaszcza prawo do jej trwałości. I nic z tego przeciwko temu podejmować nie może, bo szkodziłby sam sobie. Na służbie rodziny musi być cały dorobek narodu – jego język, dzieje, obyczaj i tradycje.
* Naród, w którym rozłożona została rodzina – zanika. Istnieje bowiem biologiczna zależność i więź między rodziną a narodem (…) Naród stanowi ochronę dla rodziny i odwrotnie. W ciężkich czasach bytu narodowego, gdy nie mieliśmy wolności politycznej naród ze wszystkimi swoimi wartościami chronił się w zaciszu i dyskrecji życia rodzinnego. Pamiętam, jak będąc małym chłopcem uczyłem się w domu historii Polski na 24 obrazkach, które ojciec mój wyciągnął gdzieś z ukrycia. Czytaliśmy tę książkę podczas długich zimowych wieczorów. Jakże wiele z tamtych czasów zapadło mi w duszę do dziś dnia. Naród musi uznać prawa rodziny, a zwłaszcza prawo do jej trwałości. I nic z tego przeciwko temu podejmować nie może, bo szkodziłby sam sobie. Na służbie rodziny musi być cały dorobek narodu – jego język, dzieje, obyczaj i tradycje.
** Autor: [[Stefan Wyszyński]]
** Autor: [[Stefan Wyszyński]].
** Opis: wypowiedziane w 1976.
** Opis: wypowiedziane w 1976.


* Naród, w którym uczucia przyjaźni są rozwinięte, gdzie zamiast sobkostwa i egoizmu panuje przyrodzona potrzeba wzajemnej pomocy, bezinteresownego wspomagania się na wszystkich polach życia – naród taki znalazł już moc niezwyciężoną, rozwiązał zagadkę wolności i dobrobytu, tak samo jak i pojedynczy człowiek.
* Naród, w którym uczucia przyjaźni są rozwinięte, gdzie zamiast sobkostwa i egoizmu panuje przyrodzona potrzeba wzajemnej pomocy, bezinteresownego wspomagania się na wszystkich polach życia – naród taki znalazł już moc niezwyciężoną, rozwiązał zagadkę wolności i dobrobytu, tak samo jak i pojedynczy człowiek.
** Autor: [[Edward Abramowski]]
** Autor: [[Edward Abramowski]].


* Naród wybacza naruszenie jego interesów, nie wybacza zaś obrazy jego honoru
* Naród wybacza naruszenie jego interesów, nie wybacza zaś obrazy jego honoru.
** Autor: [[Max Weber]]
** Autor: [[Max Weber]].

* Nie będziesz więc odtąd nazywał się Abram, lecz imię twoje będzie Abraham, bo uczynię ciebie ojcem mnóstwa narodów.
** Źródło: [[Księga Rodzaju|Rdz]] 17:5.


===O===
===O===

Wersja z 23:40, 21 sie 2021

Naród – wspólnota ludzi utworzona w procesie dziejowym na podstawie języka, terytorium, życia społecznego i gospodarczego, przejawiająca się w kulturze i świadomości swych członków. Naród wyróżnia się na tle innych zbiorowości, jednak nie jest możliwe precyzyjne zdefiniowanie tego pojęcia. W socjologii nie ma jednej definicji tego pojęcia, istnieją też rozbieżności między stanowiskiem socjologów, antropologów i historyków.


A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N O Ó P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

B

  • Biada narodom, które kochają więcej wolność niż ojczyznę!
  • Budowanie narodu nie jest budowaniem społeczeństwa. Fundamentem nie jest określenie udoskonaleń dla systemu życia gospodarczego, ani systemu sprawiedliwości społecznej, która jest pożądana w życiu; tutaj kładziemy fundament podwalin dla nowego zbiorowego życia, a także dla nowej duchowości narodowej (…) Wszystko to wymaga mocnego, wewnętrznego zjednoczenia wszystkich elementów narodowych, gdzie nawet konflikty wyobrażeń i nadziei muszą być krajowe, bez zakłóceń ze strony obcych sił i obcych wpływów.

C

  • Często tak bywa, że naród wydaje najpiękniejsze dzieła sztuki u schyłku swej historii. Gdy imperium się kształtuje, obsesją są nowe podboje i gromadzenie bogactw. Dopiero po osiągnięciu tego celu ma się wolny czas i odczuwa potrzebę tworzenia sztuki.
  • Człowiek bez narodu jest duszą bez treści, obojętną, niebezpieczną i szkodliwą.
  • Czym jest życie? Życie to naród. Jednostka i tak umrze. Ponad życiem jednostki jest naród.

D

  • Dwóje z lekcji historii pisane są na skórze narodów.

I

  • Idea narodowa najwcześniej wykształciła się w Polsce. Kiełkowała na dworze kaliskim już w drugiej połowie XIII w., a Przemysław i Władysław Niezłomny [Łokietek] stali się jej wykonawcami. Kiedy Kazimierz Wielki zmuszony był fatalnymi okolicznościami uznać następstwo Ludwika Węgierskiego, przedstawił ten układ dynastyczny do zatwierdzenia Stanom polskim. Władysław Jagiełło został królem, bo go społeczeństwo polskie samo na tron powołało. Działalność polityczna społeczeństwa w imię idei narodowej zaczęła się u nas wcześnie.
    • Autor: Feliks Koneczny, Kościół jako polityczny wychowawca narodów, Krzeszowice 2001, s. 29.

J

  • Jaka jest rodzina domowa, taka też będzie rodzina ojczysta – Naród. Jeżeli rodzina domowa będzie rodzić żywych, to i Naród będzie żył; jeśli rodzina domowa uszanuje dziecię, będzie uszanowany w tej ojczyźnie człowiek. Jeżeli nie będą umieli uszanować maleńkiego życia, które się rodzi w komórce ogniska domowego, nie uszanują i życia obywateli, bo mordować nauczą się w rodzinie. Naprzód będą mordować swoje dzieci, a potem innych obywateli. W ten sposób, zamiast społeczności życiodajnej, będzie się tworzyć społeczność morderców i Naród będzie samobójczy. Zada sobie samemu śmierć własną ręką. I skończy się taki Naród, i sprawdzi się to, co o niektórych narodach mówią już dzisiaj słowami Pisma Świętego: „Imiona głupich będą wymazane z ziemi żyjących”.
  • Jakkolwiek to mierzi dzisiejszych nacjonalistów faszystowskiej marki, wielbiących średniowiecze i pomstujących na „demokrację”, fakt dziejowy jest niezbity, grzech pierworodny niezatarty: Ojczyzna narodziła się w zwycięskiej wojnie w obronie zdobyczy rewolucji, która była zarazem wojną przeciw arystokracji i szlachcie, przeciw dawnej klasie panującej. Nobliwi emigranci, o ile nie położyli głów pod nóż gilotyny, znaleźli się w Koblencji – w obozie francuskiej Targowicy.
  • Jestem synem Narodu, który przetrwał najstraszliwsze doświadczenia dziejów, który wielokrotnie sąsiedzi skazywali na śmierć, a on pozostał przy życiu, pozostał sobą. Zachował własną tożsamość i zachował pośród rozbiorów i okupacji własną suwerenność jako Naród, nie biorąc za podstawę przetrwania jakichkolwiek środków fizycznej potęgi, jak tylko własna kultura.
  • Jeśli chce się zachować w Polsce pozytywne skojarzenia ze słowem „naród”, trzeba unikać jak ognia łączenia go z ksenofobią i klerykalnym tradycjonalizmem.
    • Autor: Andrzej Walicki, Odwieczny naród. Czyżby?, „Gazeta Wyborcza”, 23–24 lutego 2013.
  • Jeśli stoję przed wyborem: naród czy prawda, naród czy wolność, wybieram prawdę i wolność.

M

  • Miłość ojczyzny – o! to słońce świetne
    Dla serc, co dumne, sieroce, szlachetne,
    Całe się czystym miłościom oddadzą.
    Jako żurawie, co łańcuch prowadzą,
    Świetniejsze serca wylatują przodem;
    Umrą – ich duchy lecą przed narodem.
  • Myśmy tak odbiegli od innych narodów, że święcimy klęski, gdy tamte święcą zwycięstwa.

N

  • Naród ginie, gdy znieprawia swojego ducha, naród rośnie, gdy duch jego coraz bardziej się oczyszcza i tego żadne siły zewnętrzne nie zdołają zniszczyć.
    • Autor: Jan Paweł II, z homilii wygłoszonej w czasie mszy św. odprawionej pod szczytem Jasnej Góry w Częstochowie, 19 czerwca 1983.
  • Naród istnieje, dopóki istnieje jego kultura.
    • Opis: napis nad wejściem do afgańskiego Muzeum Narodowego.
    • Źródło: Andrew Lawler, Ocalić afgański skarb, „National Geographic”, marzec 2005.
  • Naród jak człowiek, skoro przebędzie rozliczne szkoły doświadczenia, skoro się doczeka jakichkolwiek owoców pracy swej umysłowej, skoro już przeszłość jego może mu być mistrzynią przyszłości, wtenczas dopiero, zaczyna spokojnie rozbierać, zdawać sobie sprawę z tego czym jest i co ma, co inne ludy w zawodzie nauk uczyniły, i co jemu czynić zostaje. Kiedy wybada skarby swej ziemi, tudzież tajemnice natury i onych do potrzeb i przemysłu używa, wtenczas zaczyna badać naturę dla samej natury, gdy byt swój fizyczny ulepszy, lubi przemyślać o uprzyjemnieniu onego, choduje nauki i sztuki dla nichże samych, spokojnie rozbiera uniesienia i mniemania ludzkie, czuje potrzebę zasad, szuka jedności, przyczyny i celu.
  • Naród jest istotnie ośrodkiem wszelkiej rzeczywistości, organem obcowania z nią: otacza on nas i dźwiga; wola nasza w nim tylko ma podstawę w świecie. Z niego bowiem wyrosła i poza nim jest niezrozumiała. Wyzwolenie pracy może być tylko wyższym stopniem dojrzałości woli; może być tylko rozbudzeniem narodu we wszystkich gałęziach polskiego procesu życiowego, zespoleniem się w nim całej polskiej myśli, woli, całego żywego trwania.
  • Naród jest to społeczność złączona wspólnym błędnym przekonaniem na temat własnych początków oraz wspólną awersją do sąsiadów.
  • Naród we współczesnym konstytucjonalizmie nie jest rozumiany jako podmiot rzeczywiście sprawujący władzę w państwie. Jest on rozumiany jako ogół obywateli lub jako zorganizowana zbiorowość obywateli i nie jest zdolny do tego, aby samodzielnie sprawować władzę. Nawet w tych państwach, których konstytucje na pierwszym miejscu stawiają bezpośrednie wykonywanie władzy przez naród, realne znaczenie ma pośrednie (przedstawicielskie) wykonywanie władzy narodu.
    • Autor: Mirosław Granat.
    • Źródło: Mirosław Granat, Prawo konstytucyjne w pytaniach i odpowiedziach, Warszawa 2006, s. 49.
    • Zobacz też: państwo.
  • Naród, który nie wierzy w wielkość i nie chce ludzi wielkich, kończy się. Trzeba wierzyć w swą wielkość i pragnąć jej.
  • Naród, który nie zna swej historii skazany jest na jej powtórne przeżycie.
    • Autor: Nieznany.
  • Naród, który upierałby się czynić tradycję swą z tego, co jest chorobą myśli i woli, który przechowałby wszystko, co samo przez się rozpada i o zapomnienie woła, naród, który by przez pietyzm czynił z pamięci swej archiwum absurdu, sam stałby się absurdem. Śmiecie nawet w muzeum przechowane nie stają się cenną rzeczą, co w momencie narodzin duszy nie miało, nie nabierze jej nigdy.
  • Naród, który walczy o najszlachetniejsze ideały, musi być trzeźwy!
  • Naród, miłość ojczyzny, patriotyzm – są to na równi z ideą demokracji, zwierzchnictwa ludu, przedstawicielstwa ludowego wytwory ideologiczne rewolucji burżuazyjno-demokratycznej, pociski wybuchowe myśli rewolucyjnej, zrodzone w ogniu walki klasowej.
  • Naród może być wolny jedynie kosztem wolności jednostki, a im wolniejszy naród, tym większym niewolnikiem jest jednostka.
  • Naród nasz ma w sobie dużo uczuciowych popędów i odruchów. Niekiedy za nimi idzie. Powstają z nich dzieła sztuki, wielkie i wzniosłe porywy, potężne zwycięstwa. Są one kwiatami naszych dziejów i kultury narodowej, ale aby te kwiaty mogły wyrosnąć, ziemia musi być owładnięta, opanowana i wypracowana. Musimy czuwać nad nią i trzymać ją „obiema dłońmi” w swej spokojnej, trzeźwej myśli, woli i sercu. (…) I naszym narodowym być albo nie być jest nakaz władania sobą, spokój, równowaga, trzeźwość, umiejętność rządzenia wszystkimi swymi porywami, odruchami, namiętnościami, skłonnościami i uczuciami. W obliczu szczytów, które dziurawią niebo i wyciągają swe ramiona w bezkresy, można niekiedy ulec nieładowi uczuć. Tymczasem kto chce wejść na szczyt musi zaczynać od dołu, a potem iść krok za krokiem, nie przyspieszając go. Zły to taternik czy alpinista, który zaczyna wspinaczkę w góry od zrywu i wielkiego wysiłku. Dobry – idzie krok za krokiem, powoli, spokojnie. Możemy się tutaj uczyć jak kierować sobą, rodziną swoją, narodem i państwem. To musi być cierpliwy, spokojny krok za krokiem. Wypadnie niejednego się wyrzec, niejednego sobie odmówić, niejedno w sobie opanować. Trzeba będzie zdobyć się na cierpliwość i umiejętność koordynowania wszystkich swoich porywów. Za tę cenę przeprowadza się spokojnie łódź wśród burzy, aby uratować wszystko, co w niej jest. Wymaga to wiele cierpliwości, spokoju i umiejętności władania sobą. Każdy, kto chce władać państwem, narodem, Kościołem czy rodziną musi naprzód nauczyć się władać sobą.”
  • Naród składa się nie tylko z tego, co wyróżnia go od innych, lecz i z tego, co go z innymi łączy.
  • Naród szczerze, istotnie katolicki musi dbać o to, ażeby prawa i urządzenia państwowe, w których żyje, były zgodne z zasadami katolickimi i ażeby w duchu katolickim były wychowywane jego młode pokolenia.
  • Naród (…) to grupa ludzi zjednoczonych w błędnym przekonaniu o swoich przodkach i w nienawiści do swoich sąsiadów.
    • A Nation… is a group of persons united by a common error about their ancestry and a common dislike of their neighbors. (ang.).
    • Autor: Karl Deutsch, Nationalism and Its Alternatives, 1969.
  • Naród wolny może mieć oswobodziciela, naród ujarzmiony może mieć tylko innego ciemiężcę.
  • Naród, w którym rozłożona została rodzina – zanika. Istnieje bowiem biologiczna zależność i więź między rodziną a narodem (…) Naród stanowi ochronę dla rodziny i odwrotnie. W ciężkich czasach bytu narodowego, gdy nie mieliśmy wolności politycznej naród ze wszystkimi swoimi wartościami chronił się w zaciszu i dyskrecji życia rodzinnego. Pamiętam, jak będąc małym chłopcem uczyłem się w domu historii Polski na 24 obrazkach, które ojciec mój wyciągnął gdzieś z ukrycia. Czytaliśmy tę książkę podczas długich zimowych wieczorów. Jakże wiele z tamtych czasów zapadło mi w duszę do dziś dnia. Naród musi uznać prawa rodziny, a zwłaszcza prawo do jej trwałości. I nic z tego przeciwko temu podejmować nie może, bo szkodziłby sam sobie. Na służbie rodziny musi być cały dorobek narodu – jego język, dzieje, obyczaj i tradycje.
  • Naród, w którym uczucia przyjaźni są rozwinięte, gdzie zamiast sobkostwa i egoizmu panuje przyrodzona potrzeba wzajemnej pomocy, bezinteresownego wspomagania się na wszystkich polach życia – naród taki znalazł już moc niezwyciężoną, rozwiązał zagadkę wolności i dobrobytu, tak samo jak i pojedynczy człowiek.
  • Naród wybacza naruszenie jego interesów, nie wybacza zaś obrazy jego honoru.
  • Nie będziesz więc odtąd nazywał się Abram, lecz imię twoje będzie Abraham, bo uczynię ciebie ojcem mnóstwa narodów.
    • Źródło: Rdz 17:5.

O

  • Ojczyzna to przede wszystkim naród, a potem państwo: bez narodu nie ma państwa.

P

  • Pierwiastki postępowe naród tworzą, wsteczne  –  imienia jego wzywają nadaremno.
    • Autor: Stanisław Brzozowski
    • Źródło: Andrzej Mencwel, Stanisław Brzozowski. Kształtowanie myśli krytycznej
  • Podstawę stosunku jednostki do Narodu stanowią instynkty i uczucia narodowe tkwiące w najgłębszych pokładach jej duszy. Wiedzeni tym instynktem gotowi jesteśmy zginąć na polu walki, wiedzeni tą miłością Narodu, jemu tylko służyć pragniemy. Żaden frazes nie zasłania nam tego celu.
  • Prawdziwy patriotyzm nie może mieć na względzie interesów jednej klasy, ale dobro całego narodu.
    • Autor: Roman Dmowski
    • Źródło: A. Dybkowska, J. Żaryn, M. Żaryn, Polskie dzieje od czasów najdawniejszych do współczesności
    • Zobacz też: patriotyzm

R

  • Rodziny bezdzietne – to Naród starczy i zwiędły, rodzina małodzietna – to Naród anemiczny i wegetujący. Rodziny wielodzietne – to Naród pełen tężyzny, duchowej zdolności, o wielkim wyborze talentów i sił.

W

  • W każdym narodzie są jednostki marginesowe, które nie żywią miłości dla swego narodu, lecz mimo to żyją w narodowej zbiorowości, bo nie mogą lub nie umieją znaleźć dla siebie miejsca gdzie indziej.
  • W pewnym mianowicie znaczeniu odpowiadamy za swoich przodków. Jeśli wierzymy w to, że naród jest realnością żyjącą i że przechowuje ciągłość swego trwania, wówczas musimy wierzyć, że naród dzisiejszy tak samo odpowiada za swoją przeszłość, jak pojedynczy osobnik odpowiada za swoją, to znaczy, że musi się kłopotać dzisiaj o spłatę długów wczoraj zaciągniętych z przekonaniem, że są to jego własne długi, nie zaś poczynione przez „historię”, czyli przez Nikogo.
  • We wszystkich narodach gdzie ludzie myślą i czują, wyrazy dobroć, piękność i prawda są jednoznaczne; myśl prawdziwą nazywamy piękną, każdy piękny utwór sztuki prawdziwym, albo czyn dobry pięknym.
  • Wielki naród, jak już było gdzie indziej powiedziane, musi nosić wysoko sztandar swej wiary. Musi go nosić tym wyżej w chwilach, w których władze jego państwa nie noszą go dość wysoko, i musi go dzierżyć tym mocniej, im wyraźniejsze są dążności do wytrącenia mu go z ręki.
  • Wolno nam wierzyć w jedność narodowej tradycji, o ile pamiętamy zawsze, że jest to jedność pojawiająca się tylko z naszej perspektywy, ludzi, co przyszli później, że więc jest jednością projektowaną, nie zaś zawartą w doświadczeniu aktorów historycznych zdarzeń. Nie wolno nam natomiast wierzyć w jedność narodową jako realny stan rzeczy, teraz czy w przyszłości – i to bez względu na to, jak bardzo sprawa ogólnonarodowa przytłacza inne konflikty.