Daj, ać ja pobruszę, a ty poczywaj

Księga henrykowska

Daj, ać ja pobruszę, a ty poczywaj

• Daj, ać ja pobruszę, a ty poczywaj.
  • Autor: Bogwał (koniec XIII wieku), właściciel Brukalic na Śląsku.
  • Tłumaczenie: Daj, niech ja pomielę (pokręcę żarna), a ty odpoczywaj.
  • Opis: wedle zapisu łacińskiego (zlatynizowany zapis staropolski): Day ut ia pobrusa, a ti poziwai. Według niektórych językoznawców, ostatnie słowo powinno być odczytane jako „podziwiaj”, czyli popatrz, przyjrzyj się, i miało stanowić aluzję do niezdarności jego adresatki.
    Jest to najstarsze znane zdanie zapisane w języku polskim i na ziemiach Śląska. Zamieszczone jest w Księdze Henrykowskiej spisanej w opactwie cystersów w Henrykowie ok. 1270 roku przez jej opata Piotra. Opisując dzieje klasztoru, księga zachowała powyższe zdanie Bogwała do żony.
    Dłuższa treść zapisu: Bogwali uxor stabat, ad molam molendo. Cui vir suus idem Bogwalus, compassus dixit: Sine, ut ego etiam molam. Hoc est in polonico: Day, ut ia pobrusa, a ti poziwai. Co przetłumaczone na język polski oznacza: „Żona Boguchwała stała i przy żarnach mełła zboże. Gdy jej mąż Boguchwał, zobaczył to, wzruszył się miłosierdziem i rzekł po polsku: odpocznij, a ja pomielę.”

Nawiązania

• Daj, ać ja pobruszę, a ty skocz do piwnicy po piwo.
  • Autor: Andrzej Sapkowski, Wieża Jaskółki
  • Opis: Jaskier do córki bartnika.

Uwaga: W dalszej części znajdują się słowa powszechnie uznawane za wulgarne!

• Dowiedziałem się, że jednym z pierwszych zapisanych zdań w naszym ojczystym języku – oprócz słynnego, cytowanego z dumą wszędzie „Daj, at ja pobruszu, a ty pocziwaj”, co oddaje wspaniale pełną galanterii opiekuńczą naturę Polaka (…) – również drugie, mniej cytowane przez podręczniki „Dum bibo piwo, stabat mihi kolano krzywo”, co po części tłumaczy, dlaczego mamy dzisiaj jeden z najwyższych wskaźników spożycia alkoholu w Europie. Dla drogiego Inżyniera tłumaczę oba zdania ze staropolskiego na nasze: Zdanie pierwsze (do żony?!): „Daj, teraz ja pomielę (na żarnach – przyp. autora), a ty sobie odpocznij”. Zdanie drugie (do kumpla?!): „Kiedy się przysmaruje piwem, to mom, kurwa (z łac. – krzywa), miękko w nogach.”
  • Autor: Jerzy Stuhr, Sercowa choroba, czyli moje życie w sztuce

• Daj, ja pobruszę, ty leż!
  • Autor: Abradab, (Why Is It) Fresh z repertuaru zespołu Kaliber 44, album Ułamek tarcia
  • Opis: nawiązanie do kręcenia młynkiem.