Marian Kukiel

Marian Kukiel

Marian Włodzimierz Kukiel (1885–1973) – polski generał dywizji Wojska Polskiego, historyk wojskowości, działacz społeczny i polityk.

• Aby Armia Krajowa dokonała próby powstania na ograniczonej przestrzeni celem opanowania pewnego obszaru, dokąd w odpowiedniej chwili udałyby się władze zwierzchnie Rzeczypospolitej. Stworzenie takiego obszaru o pełnej władzy polskiej postawiłoby rząd sowiecki przed ciężkim dylematem, przyczyniając się do wyjaśnienia w oczach świata istotnej sytuacji.
  • Opis: o potrzebie walki Armii Krajowej w powstaniu warszawskim, podczas narady z premierem Stanisławem Mikołajczykiem i gen. Kazimierzem Sosnkowskim, 3 lipca 1944.
  • Źródło: Tadeusz Pełczyński (przewodniczący), Armia Krajowa w dokumentach 1939-1945. Tom III, kwiecień 1943 – lipiec 1944 ISBN 83-04-03631-2​ tom III. Ossolineum, 1990, s. 500. ISBN 83-04-03591-X całość.

• [Przewrót majowy] był jednym z najbardziej dramatycznych w historii naszego wojska wszystkich czasów. Żołnierze polscy byli przez wypadki postawieni wobec konieczności wyboru między nakazem prawnie wybranego przez naród Prezydenta Rzeczpospolitej a wolą byłego Naczelnika Państwa, ich zwycięskiego wodza, a w danym wypadku wybór dokonany musiał być błyskawicznie, na oczach obu, z pełną świadomością znaczenia tego wyboru. Tego nie da się usunąć z naszych dziejów wojskowych (...). Możemy dzisiaj, po tylu latach mówić o tym, choć jeszcze dotąd serce się ściska, bez goryczy. Z szacunkiem dla ówczesnych przeciwników, jeśli działali zgodnie z nakazem swego żołnierskiego sumienia czy z nakazem serca.
  • Źródło: Henryk Piątkowski, Wspomnienia z „wypadków majowych” 1926 roku (i dyskusja na ten temat), Bellona, z. III, 1961.
  • Zobacz też: przewrót majowy

• To, co obecnie Armia Krajowa robi w zakresie akcji dywersyjnej i partyzanckiej, jest już czymś więcej wojskowo, aniżeli było powstanie w 1863 r. Czy więc nie należałoby już obecne stadium działań nazwać powstaniem ze względów moralno-propagandowo-politycznych.
  • Opis: 3 lipca 1944 w Londynie, na spotkaniu premierem Mikołajczykiem i naczelnym wodzem gen. Sosnkowskim.
  • Źródło: Jan M. Ciechanowski, Powstanie warszawskie, Wydawnictwo Bellona, Pułtusk-Warszawa 2009, s. 730.
  • Zobacz też: powstanie styczniowe

• Ściskamy z pełnym zrozumieniem dłoń Waszą i ślemy ku Wam wierne myśli żołnierskie. Obrona Stolicy przejdzie do dziejów naszych jako jeden z najwspanialszych czynów wojennych. Cześć i chwała bohaterskiej Armii Krajowej! Cześć i chwała Warszawie i wszystkim jej mężnym obrońcom. Niech Bóg ma w swojej opiece Was i Waszych żołnierzy. Z głębi serca wierzymy, że spotkamy się jeszcze, by razem bronić praw Ojczyzny. Niech żyje Polska!
  • Opis: list dziesięciu generałów PSZ do Dowódcy AK, w czasie powstania warszawskiego, 11 września 1944.
  • Autor: Marian Kukiel, Władysław Anders, Janusz Głuchowski, Mateusz Iżycki, Stanisław Kopański, Stanisław Maczek, Stanisław Sosabowski, Kazimierz Sosnkowski, wiceadm. Jerzy Świrski i Stanisław Turski (czyli Stanisław Tatar)
  • Źródło: Andrzej Kunert Rzeczpospolita Walcząca. Powstanie Warszawskie 1944, Wyd. Sejmowe, Warszawa 1994, s. 288

• Wyjście wojska było katastrofą dla pozostawionych w Rosji setek tysięcy Polaków i przekreślało możliwość dalszej współpracy. Ale pozostawienie tam tego trzydywizyjnego korpusu było coraz bardziej niemożliwością przy naprężonych stosunkach politycznych. (…) Wojsko i ludność cywilna, pozostając w Sowietach były u kresu odporności fizycznej. A czynniki emocjonalne grały coraz większą rolę.
  • Opis: o ewakuacji Armii Polskiej gen. Władysława Andersa z ZSRR w 1942.
  • Źródło: 76 lat temu rozpoczęła się ewakuacja Armii Polskiej ze Związku Sowieckiego, dzieje.pl, 24 marca 2018.
  • Zobacz też: Polacy, wojsko

O Marianie Kukielu

• Kukiel wyraźnie akcentował zatem niejako trzy cechy pisarstwa historycznego. Po pierwsze, jego walor integracyjny dla społeczności narodowej. Po drugie, zwraca uwagę podkreślenie personalistycznego wymiaru historii, roli jednostki w dziejach, wyraźnie widoczne już w pierwszych próbach autora na polu historiografii. Po trzecie, bohater niniejszego szkicu kładzie nacisk na związki historii z literaturą, jej rolę jako opowieści, łączącej walory naukowe z artystycznymi.
  • Autor: Rafał Stobiecki, Historycy polscy wobec wyzwań XX wieku, Poznań 2014, s. 72.

• Podmiotami tworzonych przez Kukiela opowieści o przeszłości były przede wszystkim narody i wybitne jednostki. (…) Narody nie istnieją jednak bez swoich duchowych i politycznych przywódców, mężów stanu i wybitnych wodzów. W twórczości M. Kukiela, szczególnie dwie postaci zajmowały wyjątkowe miejsce. Napoleon i książę Adam Jerzy Czartoryski.
  • Autor: Rafał Stobiecki, Historycy polscy wobec wyzwań XX wieku, Poznań 2014, s. 86-87.

• W [1911] roku, ukazała się chronologicznie pierwsza książka Kukiela, napisana pod pseudonimem Stach Zawierucha. Była to popularna monografia Powstanie Kościuszkowskie pisana głównie z myślą o robotnikach, którym, w nowych warunkach, miała przypominać o tradycji walk powstańczych.
  • Autor: Rafał Stobiecki, Historycy polscy wobec wyzwań XX wieku, Poznań 2014, s. 61.

• W czasie studiów na Uniwersytecie Lwowskim kontakty ze środowiskami socjalistów-niepodległościowców zaczęły odgrywać w życiu młodego Kukiela coraz większą rolę.
  • Autor: Rafał Stobiecki, Historycy polscy wobec wyzwań XX wieku, Poznań 2014, s. 61.

• Wydaje się, że Kukiel, interpretując przeszłość, nie tylko łączył swoje doświadczenie żołnierza, polityka i uczonego, ale także metaforyzował ją przy pomocy pojęć zaczerpniętych ze sfery militarnej i politycznej.
  • Autor: Rafał Stobiecki, Historycy polscy wobec wyzwań XX wieku, Poznań 2014, s. 82.