Henry David Thoreau: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikicytatów, wolnej kolekcji cytatów
Usunięta treść Dodana treść
kilka literówek sie --> się
+
Linia 1: Linia 1:
[[bs:Henry David Thoreau]] [[de:Henry David Thoreau]] [[en:Henry David Thoreau]] [[es:Henry David Thoreau]] [[fr:Henry David Thoreau]] [[gl:Henry David Thoreau]] [[he:הנרי דיוויד תורו]] [[pt:Henry Thoreau]] [[sk:Henry David Thoreau]] [[sl:Henry David Thoreau]] [[ku:Henry David Thoreau]]
[[bs:Henry David Thoreau]] [[de:Henry David Thoreau]] [[en:Henry David Thoreau]] [[es:Henry David Thoreau]] [[fr:Henry David Thoreau]] [[gl:Henry David Thoreau]] [[he:הנרי דיוויד תורו]] [[pt:Henry Thoreau]] [[sk:Henry David Thoreau]] [[sl:Henry David Thoreau]] [[ku:Henry David Thoreau]]



[[Kategoria:Amerykańscy pisarze|Thoreau, Henry]] [[Kategoria:Filozofowie|Thoreau, Henry]]
[[Kategoria:Amerykańscy pisarze|Thoreau, Henry]] [[Kategoria:Filozofowie|Thoreau, Henry]]
'''[[w:pl:Henry David Thoreau|Henry David Thoreau]]''' (1817 - 1862), amerykański pisarz i filozof, teoretyk i praktyk obywatelskiego nieposłuszeństwa
'''[[w:Henry David Thoreau|Henry David Thoreau]]''' (1817-1862), amerykański pisarz i filozof, teoretyk i praktyk obywatelskiego nieposłuszeństwa.


== [[Państwo]] / [[władza]] ==
== [[Państwo]] / [[władza]] ==


*Czy obywatel powinien - choćby tylko na chwilę, choćby w najmniejszym stopniu - podporządkowywać swoje sumienie prawodawcy?; po co w takim razie każdy człowiek ma sumienie?
*Czy obywatel powinien choćby tylko na chwilę, choćby w najmniejszym stopniu podporządkowywać swoje sumienie prawodawcy?; po co w takim razie każdy człowiek ma sumienie?
*Funkcjonariusze państwowi w większości przypadków nie kierują się ani rozsądkiem, ani pobudkami moralnymi; sami siebie traktują jak drewno, ziemię i kamienie; a przecież ludzi drewnianych można by po prostu ciosać z pnia i też spełnialiby te same funkcje, co owi obywatele, wzbudzający nie większy szacunek niż kukły czy sterta śmieci.
*Funkcjonariusze państwowi w większości przypadków nie kierują się ani rozsądkiem, ani pobudkami moralnymi; sami siebie traktują jak drewno, ziemię i kamienie; a przecież ludzi drewnianych można by po prostu ciosać z pnia i też spełnialiby te same funkcje, co owi obywatele, wzbudzający nie większy szacunek niż kukły czy sterta śmieci.
*Jeżeli rządowa machina wymaga od Ciebie abyś był pośrednikiem niesprawiedliwości wobec innych, wtedy, powiadam Ci, złam prawo.
*Jeżeli rządowa machina wymaga od Ciebie abyś był pośrednikiem niesprawiedliwości wobec innych, wtedy, powiadam Ci, złam prawo.
Linia 15: Linia 14:
*Należy kultywować szacunek dla sprawiedliwości, a nie dla prawa.
*Należy kultywować szacunek dla sprawiedliwości, a nie dla prawa.
*Osiągnęlibyśmy jeszcze trochę więcej, gdyby rząd nie wchodził nam czasami w drogę.
*Osiągnęlibyśmy jeszcze trochę więcej, gdyby rząd nie wchodził nam czasami w drogę.
*Państwo nigdy celowo nie staje twarzą w twarz z ludzkim umysłem - ani z intelektem, ani z moralnością - ale tylko z ciałem i zmysłami; nie jest uzbrojone w rozum, ani w uczciwość wyższego rzędu, lecz w większą siłę fizyczną.
*Państwo nigdy celowo nie staje twarzą w twarz z ludzkim umysłem ani z intelektem, ani z moralnością ale tylko z ciałem i zmysłami; nie jest uzbrojone w rozum, ani w uczciwość wyższego rzędu, lecz w większą siłę fizyczną.
*Państwo to głupkowata instytucja, bojaźliwa niczym kobieta ze swoimi srebrnymi łyżkami, i że nie potrafi odróżnić przyjaciół od wrogów; straciłem zatem dla niego resztki szacunku i tylko się nad nim litowałem.
*Państwo to głupkowata instytucja, bojaźliwa niczym kobieta ze swoimi srebrnymi łyżkami, i że nie potrafi odróżnić przyjaciół od wrogów; straciłem zatem dla niego resztki szacunku i tylko się nad nim litowałem.
*Prawo nigdy w najmniejszym stopniu nie wpływało na to, że ludzie stawali się bardziej sprawiedliwi.
*Prawo nigdy w najmniejszym stopniu nie wpływało na to, że ludzie stawali się bardziej sprawiedliwi.
*Rząd jest tylko organem wybranym przez naród, aby wypełniał jego wolę; zanim jednak naród zdąży go w swych celach wykorzystać, organ ten dokonuje nadużyć i ulega deprawacji.
*Rząd jest tylko organem wybranym przez naród, aby wypełniał jego wolę; zanim jednak naród zdąży go w swych celach wykorzystać, organ ten dokonuje nadużyć i ulega deprawacji.
*Rząd nigdy sam nie popierał żadnych przedsięwzięc inaczej, jak tylko przez ochocze usunięcie się im z drogi; nie on zapewnia wolność, nie on daje wykształcenie - wszystko czego dokonaliśmy, dokonaliśmy dzięki cechom charakteru właściwym Amerykanom.
*Rząd nigdy sam nie popierał żadnych przedsięwzięc inaczej, jak tylko przez ochocze usunięcie się im z drogi; nie on zapewnia wolność, nie on daje wykształcenie wszystko czego dokonaliśmy, dokonaliśmy dzięki cechom charakteru właściwym Amerykanom.
*Rząd to w najlepszym wypadku jedynie wygodny kompromis.
*Rząd to w najlepszym wypadku jedynie wygodny kompromis.
*W takim państwie, w którym rząd niesprawiedliwie więzi ludzi, jedynym miejscem odpowiednim dla sprawiedliwego człowieka jest więzienie.
*W takim państwie, w którym rząd niesprawiedliwie więzi ludzi, jedynym miejscem odpowiednim dla sprawiedliwego człowieka jest więzienie.
Linia 46: Linia 45:
*Ludzie żyją, umierają i grzebani są pod długami.
*Ludzie żyją, umierają i grzebani są pod długami.
*Luksus osłabia i niszczy narody.
*Luksus osłabia i niszczy narody.
*Nie istnieje nic, nawet zbrodnia, co stanowiłoby większe przeciwieństwo, poezji, filozofii, ba - życia samego, aniżeli owa ustawiczna pogoń za zyskiem.
*Nie istnieje nic, nawet zbrodnia, co stanowiłoby większe przeciwieństwo, poezji, filozofii, ba życia samego, aniżeli owa ustawiczna pogoń za zyskiem.
*Nie ma dnia, aby pracujący człowiek znalazł czas na prawdziwą rzetelność albo pozwolił sobie na utrzymanie najprostszych, ludzkich stosunków z sąsiadami, albowiem cena jego pracy spadłaby na rynku.
*Nie ma dnia, aby pracujący człowiek znalazł czas na prawdziwą rzetelność albo pozwolił sobie na utrzymanie najprostszych, ludzkich stosunków z sąsiadami, albowiem cena jego pracy spadłaby na rynku.
*Niemal wszystkie sposoby, którymi zdobywa się pieniądze, ubliżają człowiekowi.
*Niemal wszystkie sposoby, którymi zdobywa się pieniądze, ubliżają człowiekowi.
Linia 71: Linia 70:
== [[Pacyfizm]] ==
== [[Pacyfizm]] ==


*Bezpośrednim i naturalnym rezultatem przesadnego szacunku dla prawa jest sytuacja żołnierzy, których szeregi - pułkownik, kapitan, kapral, szeregowcy i cała reszta - widuje się maszerujące na wojnę, ale na przekór własnej woli, ba, na przekór własnemu zdrowemu rozsądkowi i sumieniu.
*Bezpośrednim i naturalnym rezultatem przesadnego szacunku dla prawa jest sytuacja żołnierzy, których szeregi pułkownik, kapitan, kapral, szeregowcy i cała reszta widuje się maszerujące na wojnę, ale na przekór własnej woli, ba, na przekór własnemu zdrowemu rozsądkowi i sumieniu.
*Naród nasz musi znieść niewolnictwo i przerwać wojnę z Meksykiem, choćby miał za to zapłacić swoim istnieniem jako naród.
*Naród nasz musi znieść niewolnictwo i przerwać wojnę z Meksykiem, choćby miał za to zapłacić swoim istnieniem jako naród.
*Nie chcę się kłócić z żadnym człowiekiem, ani z żadnym narodem.
*Nie chcę się kłócić z żadnym człowiekiem, ani z żadnym narodem.
Linia 106: Linia 105:
Nie trzeba nam otępiałego społeczeństwa
Nie trzeba nam otępiałego społeczeństwa
Którego się domaga twoja powściągliwość,
Którego się domaga twoja powściągliwość,
Ni tej głupoty - wbrew naturze - co nic nie wie
Ni tej głupoty wbrew naturze co nic nie wie
O smutki i radości; ni wymuszonego
O smutki i radości; ni wymuszonego
Biernego hartu ducha, który błędnie chwalisz
Biernego hartu ducha, który błędnie chwalisz
Linia 121: Linia 120:
A gdy zobaczysz nowy brzask na firmanencie,
A gdy zobaczysz nowy brzask na firmanencie,
Popróbuj tylko dociec, kim byli ci wielcy.
Popróbuj tylko dociec, kim byli ci wielcy.
[T.Carew]
[T. Carew]


*Prorocy i zbawcy nie tyle krzepili ludzi w nadzei, ile pocieszali zalęknionych.
*Prorocy i zbawcy nie tyle krzepili ludzi w nadziei, ile pocieszali zalęknionych.


== [[Wolność]] ==
== [[Wolność]] ==
Linia 134: Linia 133:
== Inne ==
== Inne ==


*Dzieci potrzebują miłości - szczególnie wtedy gdy na nią nie zasługują.
*Dzieci potrzebują miłości szczególnie wtedy gdy na nią nie zasługują.
** Zobacz też: [[dziecko]], [[miłość]]
** Zobacz też: [[dziecko]], [[miłość]]
*Jakże próżnym jest zasiadać do pisania, jeśli nie wstało się, by żyć.
*Zdrowo jest być od czasu do czasu chorym.
*Zdrowo jest być od czasu do czasu chorym.

Wersja z 11:15, 11 wrz 2006

Henry David Thoreau (1817-1862), amerykański pisarz i filozof, teoretyk i praktyk obywatelskiego nieposłuszeństwa.

Państwo / władza

  • Czy obywatel powinien – choćby tylko na chwilę, choćby w najmniejszym stopniu – podporządkowywać swoje sumienie prawodawcy?; po co w takim razie każdy człowiek ma sumienie?
  • Funkcjonariusze państwowi w większości przypadków nie kierują się ani rozsądkiem, ani pobudkami moralnymi; sami siebie traktują jak drewno, ziemię i kamienie; a przecież ludzi drewnianych można by po prostu ciosać z pnia i też spełnialiby te same funkcje, co owi obywatele, wzbudzający nie większy szacunek niż kukły czy sterta śmieci.
  • Jeżeli rządowa machina wymaga od Ciebie abyś był pośrednikiem niesprawiedliwości wobec innych, wtedy, powiadam Ci, złam prawo.
  • Mniej kosztuje mnie, pod każdym względem, narażanie się na karę za nieposłuszeństwo rządowi, aniżeli kosztowałoby mnie posłuszeństwo; gdybym je okazał, czułbym się tak, jak gdybym stracił na wartości.
  • Nade wszystko powinniśmy być ludźmi, dopiero zaś potem obywatelami.
  • Najlepszy jest taki rząd, który w ogóle nie rządzi.
  • Należy kultywować szacunek dla sprawiedliwości, a nie dla prawa.
  • Osiągnęlibyśmy jeszcze trochę więcej, gdyby rząd nie wchodził nam czasami w drogę.
  • Państwo nigdy celowo nie staje twarzą w twarz z ludzkim umysłem – ani z intelektem, ani z moralnością – ale tylko z ciałem i zmysłami; nie jest uzbrojone w rozum, ani w uczciwość wyższego rzędu, lecz w większą siłę fizyczną.
  • Państwo to głupkowata instytucja, bojaźliwa niczym kobieta ze swoimi srebrnymi łyżkami, i że nie potrafi odróżnić przyjaciół od wrogów; straciłem zatem dla niego resztki szacunku i tylko się nad nim litowałem.
  • Prawo nigdy w najmniejszym stopniu nie wpływało na to, że ludzie stawali się bardziej sprawiedliwi.
  • Rząd jest tylko organem wybranym przez naród, aby wypełniał jego wolę; zanim jednak naród zdąży go w swych celach wykorzystać, organ ten dokonuje nadużyć i ulega deprawacji.
  • Rząd nigdy sam nie popierał żadnych przedsięwzięc inaczej, jak tylko przez ochocze usunięcie się im z drogi; nie on zapewnia wolność, nie on daje wykształcenie – wszystko czego dokonaliśmy, dokonaliśmy dzięki cechom charakteru właściwym Amerykanom.
  • Rząd to w najlepszym wypadku jedynie wygodny kompromis.
  • W takim państwie, w którym rząd niesprawiedliwie więzi ludzi, jedynym miejscem odpowiednim dla sprawiedliwego człowieka jest więzienie.
  • Wielu obywateli ofiarowując swoje ciało państwu służy mu nade wszystko jako maszyny, a nie jako ludzie; mam tu na myśli stałą armię, milicję, strażników więziennych, posterunkowych i tym podobnych.
  • Większość zaś ustawodawców, polityków, prawników, ministrów i naczelników urzędów służy państwu głównie głowami; a ponieważ rzadko kiedy kierują się pobudkami moralnymi, mogliby równie dobrze służyć szatanowi nie mając tego zamiaru, jak i Bogu.
  • Wszelkie powiązania z rządem są hańbiące.
  • Wszelkie rządy mogą służyć za przykład, jak łatwo można ludzi naciągać, jak łatwo nawet ludzie sami siebie nabierają mając na uwadze własne korzyści.
  • Zazwyczaj większość rządów jest niewygodna.

Patriotyzm

  • Każdy myślący człowiek powtórzy z pewnością za Duchem Lodina:
     Ze swoich wysokości spoglądam na narody,
     One na moich oczach w popiół się zmieniają;
     Ciche moje mieszkanie wśród obłoków,
     Miłe są wielkie pola, gdzie zażywam spokoju.
     [James Macpherson (1736-1796) Carricatura]
  • Narody! czym są narody? Tatarzy i Hunowie, i Chińczycy! Roją się jak owady! Na próżno historyk stara się je uwiecznić; tylko z braku człowieka istnieje tak wiele ludzi.
  • Świat zaludniają jednostki.

Kapitalizm

  • Celem pracującego nie powinno być zarabianie na życie czy też otrzymanie "dobrej pracy", ale dobre wykonywanie danej roboty.
  • Człowiek ma czas tylko na to, aby być maszyną.
  • Istnieją ludzie biedni, którym trudno jest żyć i niekiedy prawie wegetują.
  • Ludzie żyją, umierają i grzebani są pod długami.
  • Luksus osłabia i niszczy narody.
  • Nie istnieje nic, nawet zbrodnia, co stanowiłoby większe przeciwieństwo, poezji, filozofii, ba – życia samego, aniżeli owa ustawiczna pogoń za zyskiem.
  • Nie ma dnia, aby pracujący człowiek znalazł czas na prawdziwą rzetelność albo pozwolił sobie na utrzymanie najprostszych, ludzkich stosunków z sąsiadami, albowiem cena jego pracy spadłaby na rynku.
  • Niemal wszystkie sposoby, którymi zdobywa się pieniądze, ubliżają człowiekowi.
  • Świat jest targowiskiem, to krzątanina nie mająca końca!
  • Tylko praca, praca i jeszcze raz praca.
  • Większość ludzi, nawet w tym stosunkowo wolnym kraju, na skutek zwykłej ignorancji i błędnego rozumowania tak jest zajęta wydumanymi troskami i niezmiernie ciężkimi obowiązkami, że nie potrafi zrywać piękniejszych owoców życia.
  • Wspaniale byłoby ujrzeć choć raz odpoczywającą ludzkość.
  • Zrobić cokolwiek, by zarobić tylko pieniądze, to znaczy w istocie nie zrobić nic, albo jeszcze gorzej.

Demokracja

  • Dlaczego mniejszość ma się poddawać woli większości?
  • Głosowanie jest igraniem tego, co słuszne, z tym co niesłuszne, sposobem rozgrywania problemów moralnych.
  • Każde głosowanie jest rodzajem gry.
  • Mądry człowiek nie rzuci racji na pastwę miłosierdzia losu ani nie zapragnie, by zatriumfowała dzięki potędze większości.
  • Może i oddaję głos na coś, co uważam za słuszne, ale nie jestem żywotnie zainteresowany tym, aby właśnie ta racja zatriumfowała.
  • W działaniu mas niewiele kryje się prawości.

Rewolucja

  • Kiedy obywatel odmawia posłuszeństwa, a urzędnik rezygnuje z posady, wówczas dokonuje się rewolucja.
  • Wszyscy uznają prawo do rewolucji, to znaczy prawo do odmowy posłuszeństwa oraz prawo do występowania przeciwko rządowi, kiedy jego tyrania albo nieudolność przybierają zbyt wielkie rozmiary i stają się nie do zniesienia.

Pacyfizm

  • Bezpośrednim i naturalnym rezultatem przesadnego szacunku dla prawa jest sytuacja żołnierzy, których szeregi – pułkownik, kapitan, kapral, szeregowcy i cała reszta – widuje się maszerujące na wojnę, ale na przekór własnej woli, ba, na przekór własnemu zdrowemu rozsądkowi i sumieniu.
  • Naród nasz musi znieść niewolnictwo i przerwać wojnę z Meksykiem, choćby miał za to zapłacić swoim istnieniem jako naród.
  • Nie chcę się kłócić z żadnym człowiekiem, ani z żadnym narodem.
  • Żołnierze nie mają żadnych wątpliwości, że sprawa, której udzielają poparcia, zasługuje na potępienie, wszyscy są bowiem z usposobienia pacyfistami.

Egalitaryzm

  • Ani przez chwilę nie jestem w stanie uznać za mój rząd tej organizacji politycznej, która jest jednocześnie rządem popierającym niewolnictwo.
  • Bez względu na koszty należy postępować sprawiedliwie z niewolnikami i Meksykanami.
  • Czyż fakt, że człowiek jest zwierzęciem mięsożernym nie przynosi mu ujmy?
  • Możemy odrobinę mniej troszczyć się o samych siebie, odrobinę zaś bardziej uczciwie o innych.
  • Możemy sobie pozwolić na dużo większą ufność w stosunku do naszych bliźnich.
  • Przeto ten zostanie uznany za dobroczyńcę ludzkości, kto nauczy człowieka ograniczania się do bardziej niewinnego i zdrowego pożywienia.
  • Wstęt do pożywienia zwierzęcego nie wynika z doświadczenia, ale jest instynktowny; uważam, że szczególnie człowiek, który istotnie pragnie jak najlepiej zadbać o bardziej wysubluminowane wartości wewnętrzne, stara się unikać pożywienia zwierzęcego.

Religia

  • Jeżeli mielibyśmy odbudować ludzkość środkami prawdziwie indiańskimi, botanicznymi, magnetycznymi albo naturalnymi, najpierw sami powinniśmy zyskać prostotę i dobroć Natury, rozpędzić chmury wiszące nam nad czołami i wchłonąć w pory odrobinę życia.
  • Nasze księgi hymnów rozbrzmiewają melodią Bożych zakazów i złorzeczeń i chwalą wiekuiste trwanie Pana.
  • Nasze obyczaje uległy zepsuciu wskutek kontaktów ze świętymi.
  • Nie istnieje w pismach naszych nawet najprostsza dziękczynna oda do życia, ani też niezapomniana pochwała Boga.
  • Nie należy pozostawać nadzorcą ubogich, trzeba dążyć do kondycji jednego z najgodniejszych ludzi na świecie.
  • Pretensje ubóstwa
     Zaprawdę, to zbyt wiele, ty nędzo chodząca,
     Abyś dla siebie miejsca żądał pośród niebios
     Dlatego, że w twym domu skromnym albo w kadzi
     Kryje się jakaś gnuśna, pedantyczna cnota
     Pod tanim światłem słońca, bądź w cieniu, u źródła,
     Wśród korzonków, warzyw; gdzie twoja prawa ręka,
     Odrywająca namiętności od myslenia,
     Na którym bujnie kwiat prawdziwych cnót zakwita,
     Hańbi naturę i paraliżuje zmysły,
     I, jak gorgona, zmienia ludzi czynu w kamień.
     Nie trzeba nam otępiałego społeczeństwa
     Którego się domaga twoja powściągliwość,
     Ni tej głupoty – wbrew naturze – co nic nie wie
     O smutki i radości; ni wymuszonego
     Biernego hartu ducha, który błędnie chwalisz
     Kosztem czynów. Ten pospolity nędzny wyląg,
     Który się sam utwierdza w swym poślednim miejscu,
     Przemienia się w twój niewolniczy umysł. Lecz my
     Wspieramy takie cnoty, co uznają nadmiar
     Uczynki śmiałe, szczodre, wspaniałość królewską,
     Roztropność, która widzi wszystko, wielkoduszność
     Co nie zna granic, i tę heroiczną cnotę
     Której nie zostawiła starożytność nazwy
     A jedynie wzory, jak Herkules, Achilles,
     Tazeusz. I do komory swej obmierzłej wróć;
     A gdy zobaczysz nowy brzask na firmanencie,
     Popróbuj tylko dociec, kim byli ci wielcy.
     [T. Carew]
  • Prorocy i zbawcy nie tyle krzepili ludzi w nadziei, ile pocieszali zalęknionych.

Wolność

  • Chciałbym, ażeby każdy z wielkim staraniem wybrał własną drogę i szedł naprzód właśnie nią, zamiast drogą ojca, matki czy sąsiada.
  • Nie chciałbym, aby ktokolwiek przyswajał sobie mój sposób życia z jakiegokolwiek powodu, albowiem po pierwsze, zanim się tego sposobu względnie dobrze nauczy, ja już mogę sobie znaleźć inny, po drugie zaś, pragnę, aby na świecie było jak najwięcej ludzi o własnych dążeniach.
  • Nie urodziłem się po to, aby ktoś mnie zniewalał!
  • Nieposłuszeństwo jest prawdziwą podstawą wolności, posłuszni muszą być niewolnicy.

Inne

  • Dzieci potrzebują miłości – szczególnie wtedy gdy na nią nie zasługują.
  • Jakże próżnym jest zasiadać do pisania, jeśli nie wstało się, by żyć.
  • Zdrowo jest być od czasu do czasu chorym.