Aleksander Świętochowski: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikicytatów, wolnej kolekcji cytatów
Usunięta treść Dodana treść
Alessia (dyskusja | edycje)
m poprawa linków
Alessia (dyskusja | edycje)
m Dodano kategorię "Polscy pisarze pozytywizmu" za pomocą HotCat
Linia 357: Linia 357:
[[Kategoria:Polscy aforyści]]
[[Kategoria:Polscy aforyści]]
[[Kategoria:Polscy działacze społeczni]]
[[Kategoria:Polscy działacze społeczni]]
[[Kategoria:Polscy pisarze pozytywizmu]]

Wersja z 14:27, 22 wrz 2012

Aleksander Świętochowski (1849–1938) – polski pisarz, aforysta, krytyk, publicysta.

A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N O Ó P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

Aleksander Świętochowski
Wikisource

B

  • Bezwzględnie logiczną w czynie jest tylko maszyna.
    • Źródło: Żądło i miód mądrości. Antologia aforyzmu polskiego, wybór Kazimierz Orzechowski, Ossolineum, 1984, s. 46.
    • Zobacz też: logika

C

  • Chrystus ciągle się odradza w wybranych ludziach i ciągle bywa w nich męczony.
  • Chłopi nie znają rozczuleń, a może nie mają na nie czasu.
    • Źródło: Klemens Boruta [w:] Pisma I. Obrazki powieściowe, G. Gebethner i Spółka, 1896, s. 123.
  • Cierniem na drodze biedaka jest nie zniewaga, ale bezrobocie.
    • Źródło: Karl Krug [w:] Pisma I. Obrazki powieściowe, G. Gebethner i Spółka, 1896, s. 89.
  • Człowiek głupi jest bliskim krewnym zwierzęcia, bo równie jak ono nie ma żadnych wątpliwości.

D

  • Daleko bardziej trzeba się strzec małych wad ludzkich niż wielkich, podobnie jak więcej trzeba strzec się wszy niż lwów.
  • Despota jest najpłodniejszym ojcem i najtroskliwszym wychowawcą łotrów.
  • Do znamion człowieka małego należy niezdolność rozumienia cudzych myśli.
  • Dopóki kobieta nosi jeden przyprawiony warkocz na głowie, dopóki fałszuje zarówno swoje myśli mową, jak kształty swego ciała ubraniem, nie może lubić, nawet znosić prawdy.
  • Druk zawsze prawdy się wstydzi, bo ona nigdy wszystkim nie dogadza.
    • Źródło: Piękna, akt II, scena III [w:] Pisma IV. Utwory dramatyczne, G. Gebethner i Spółka, 1899.
  • Dzieci są zwykle owocami nieprzytomnych upojeń, zwierzęcych namiętności lub lekkomyślnej igraszki. Gdyby w płodzeniu ich uczestniczył rozum, ród człowieczy zmalałby do garstki zadowolonych swą tłustością karmników.

G

  • Gdy człowiek rozumny zacznie mówić jakieś zdanie, nie domyślamy się, jak je skończy. Gdy zacznie głupi – wiemy na pewno.
  • Gdy kobieta spostrzeże, że nie podoba się nikomu, zostaje dewotką w nadziei, że podoba się Bogu i wszystkim świętym.
  • Gdyby Bóg zapytał kobiety, czego ona sobie życzy, odpowiedziałaby, ażeby wszystkie inne były od niej brzydsze i skromniej ubrane.
  • Głównym zajęciem płatnych służalców w polityce jest przerabianie głupoty swych panów na mądrość, podłości – na uczciwość, tchórzostwa – na odwagę i cuchnących słów na pachnidła.
  • Grzeczność w rozmowie polega na tym, ażeby mówiącemu pozwolić dokończyć zaczęte zdanie, którego dalszy ciąg znamy. Najgłupszy bowiem paplacz mniema, że mu służy ten sam przywilej co artyście śpiewającemu w operze arię, którą słyszeliśmy wiele razy.

H

  • Historia kanalizuje życie przeszłości i wiele sławionych czynów spuszcza do ścieków.
  • Historia mierząc wielkość bohaterów, nie zalicza im wysokości szczudeł.

I

  • Im bardziej człowiek podobnym się staje do boga, tem jest szczęśliwszym. A podobniejszym do niego jest ten, który ukochał jednę mrówkę, niż ten, który znienawidził świat cały.
  • Im mniejszy krytyk, tym większych napastuje autorów, bo zdaje, mu się, że gdy wejdzie na wysoką górę i szczyt jej opluje, będzie od niej wyższy.

J

  • Jeśli tyran powie, że trójkąt jest kołem, natychmiast zbierze się tłum dobrowolnych niewolników, którzy zażądają odpowiedniej zmiany w prawidłach geometrii.

K

  • Każda kobieta jest dla mężczyzny bogiem, który może dokonać w nim cudu.
  • Każdą kobietę prędzej posiądzie tłusty baran niźli chudy filozof lub smętny poeta.
  • Każde dziecko otrzymuje od rodziców dyplom geniusza, od szkoły – świadectwo niedojrzałej dojrzałości, od uniwersytetu – patent mistrza, od życia – najczęściej – tytuł zdolnego robigrosza.
  • Każdy za kamieniem się ogląda, czy chleba nie minął.
    • Źródło: Klemens Boruta [w:] Pisma I. Obrazki powieściowe, G. Gebethner i Spółka, 1896, s. 132.
  • Kobieta czarująca mężczyznę działa nie tylko na jego wrażliwość miłosną, ale pobudza i ożywia w ogóle jego ducha. Nie jest to wcale jej dziełem i zasługą, lecz popędu najbardziej twórczego ze wszystkich.
  • Kobieta naśladująca mężczyznę wygląda tak, jak gdyby goliła brzytwą urojone włosy na swej gołej twarzy.
  • Kobieta nieukształcona cierpi nie dlatego, że nie posiada wiedzy, ale dlatego, że nie może więcej mówić.
  • Kobieta, którą mąż zaniedbuje, zaczyna siebie również zaniedbywać albo sprawiać sobie wspaniałe kapelusze za pieniądze męża innej kobiety.
  • Kobieta piękna, jeśli nie posiada wyjątkowych sił do oporu, stwarza około siebie bezwiednie warunki, których nieprzeparty fatalizm pcha ją i jej wielbicieli do upadku.
    • Źródło: Piękna, akt IV, scena IV [w:] Pisma IV. Utwory dramatyczne, G. Gebethner i Spółka, 1899.
  • Kobiety godne miłości są tak rzadkie jak geniusze. Dla takich kobiet warto stawiać świątynie, dla zwykłych wystarczą szałasy z lustrem, kuchnią i jednym łóżkiem.
  • Kobiety są daleko mniej warte niż ich cena podawana w kursach giełdowych opinii świata. Ale w szacowaniu ich popełniamy błąd i niesprawiedliwość, mierząc ich wartość skalą mężczyzn. Postępujemy tak, jak gdybyśmy oceniali pawia miarą indyka dlatego, że również podnosi w górę ogon i rozpościera jego pióra wachlarzowo. Mężczyzna i kobieta są to istoty zupełnie różne.
  • Konserwatyści są to barany przyrządzone w kuchni a la sarna.

L

  • Licha przyjaźń jak szkodliwa książka – warto ją kupić i zniszczyć.
  • Los zamknął wszystkie nasze życzenia i nadzieje w pracy cywilizacyjnej.
  • Ludzie mali biorą zwykle swój duży cień za miarę swej wielkości.
  • Ludzie otrzymują od natury rozmaite serca: jedni tak twarde, że uczucia zbierają się w nich jak para w kotłach metalowych, której nadmiar może je rozerwać, ale nigdy rozszerzyć; inni znowu tak elastyczne, że każde silniejsze tchnienie rozdyma je jak balony gumowe.
  • Ludzie powinni się mierzyć duszami, a nie kieszeniami.
  • Ludzie są jak góry: wielcy wydają się z bliska mniejsi, a mali więksi.

Ł

  • Łatwiej mi zrozumieć kogoś, kto nie chciałby być królem, niż tego, kto nie chciałby być ogrodnikiem.

M

  • Mądrość jest morzem płytkim, ale burzliwym, a głupota bezdennym, ale martwym.
  • Mądrość jest to wspaniały pałac bez ścian, wystawiony na wszystkie wiatry, burze, mrozy i skwary; głupota jest to duszna i ciemna chatka o grubych, szczelnie ułożonych ścianach, nie dopuszczająca żadnych zmian atmosfery. Nie dziw, że większość ludzi woli mieszkać w takiej chatce niż w takim pałacu.
  • Mężczyzna lubi inteligencję w kobiecie, którą kocha, ale niższą od jego własnej. Równa bowiem lub większa nie pozwoliłaby mu wykonywać oszustwa, którym zwykle zaprawiona jest prawie każda miłość.
  • Mężczyzna tak dalece nie znosi jednostajności, że nie przywiąże się mocno ani do pięknej, ani do rozumnej, ani do dobrej, tylko do takiej, która jest co dzień inna.
  • Mężczyzna wchodzi do świątyni nauki jako jej czciciel, kobieta jak mniszka do klasztoru. On nie potrzebuje się wyrzekać niczego, ona bardzo wiele. On pozostaje ciągle mężczyzną, ona zamienia się w półkobietę. Jemu każdy warunek życia pomaga, z nią każdy walczy.
  • Mężczyzna wobec lwa potrafi być lwem, ale wobec kobiety jest zawsze lisem.
  • Mężczyzna zakrywa swoje pochodzenie od małpy rozumem, kobieta strojem.
  • Mężczyzna – fanatyk, jak zwierzę, uważa wszystko za truciznę, czego nie może spożyć i strawić.
  • Mężczyznę można nauczyć mądrości, kobieta musi się z nią urodzić.
  • Mężczyźni i kobiety znają o jeden język więcej, o którym nie wiedzą – mowę płci przeciwnej. Dlatego się porozumiewają.
  • Mężczyźni zrobili już wiele buntów i stoczyli wiele walk, ale dotychczas nie podjęli rewolucji bardzo potrzebnej – przeciwko kobietom.
  • Milczący kochankowie tak nie mogą się ukryć wśród obojętnych ludzi, jak rośliny pachnące wśród bezwonnych.
  • Miłość jest progiem świata i kto tego progu nie przestąpi, nie wejdzie do krainy życia wiecznego.
  • Miłość jest wtedy wielka, kiedy gra nie na jednej, ale na wszystkich strunach serca.
  • Miłość serc małych i płytkich rodzi się odrazu dojrzała i roztropna jak dzikie kaczę, które z jajka wypływa na wodę; miłość serc wielkich i głębokich rodzi się jak bezradne i niedołężne niemowlę, które musi być pielęgnowane i karmione.
  • Miłość stworzyła wiele cudów, nienawiść ani jednego dobrego czynu.
  • Mostem między przekonaniami oddzielonymi największą przepaścią jest szlachetność.
  • Może masz pan słuszność, że rozumem kobiety jest miłość. Ale nawet pod groźbą nierozumu kochać nie umiem ludzi. Pan to nazwiesz kalectwem, a ja doświadczeniem.
  • Musisz przynajmniej raz ożenić się. Więcej mądrości nauczy cię jedna żona, niż tysiąc kochanek.

N

  • Na sumieniu Polski ciąży wiele grzechów przeciwko sobie, ale ani jeden przeciwko innym narodom.
  • Na szczęście słońce rozlewając światło nie pyta ludzi, czy sobie go życzą, bo rozdzieliliby się na stronnictwa, a niektóre z nich żądałyby, ażeby zgasło.
  • Na wszystkich dyktatorach, despotach i tyranach odbywa się za ich życia gwałtowne dodawanie urojonych zasług aż do olbrzymich sum, a po śmierci równie gwałtowne odejmowanie aż do zera.
  • Nadmiernie rozwinięty przymiot tak samo narusza równowagę życia, jak wada; geniusz jest niesprawiedliwością natury, jak idyotyzm, piękność – jak brzydota. Jeżeli zaś szczególnej opieki ze strony społeczeństwa doznają upośledzeni, czemuż nie mają do niej prawa obdarowani?.
  • Najcenniejszym przysmakiem dla wybrednych moralistów jest piękne i wonne ciało głupiej kobiety. Rozum, według nich, to gorycz w tym najsłodszym z owoców ziemi.
  • Najsprawiedliwsza opinia o większości kobiet jest obrazą dla ich wyjątków.
  • Największa miłość też wymaga potwierdzenia.
  • Natura jest zwykle okrutna, ale niekiedy miłosierna: starcom nie mogącym używać życia, obrzydza je.
  • Nauczyliśmy się wspaniale ginąć, ale nigdy nie umieliśmy rozumnie żyć.
  • Najniemoralniejszą działalnością człowieka jest polityka, składa się bowiem z występków największych, najbezczelniejszych, bezkarnych i sławionych.
  • Nie ma tak nikczemnego władcy, który nie znalazłby genealogów wyprowadzających jego pochodzenie w prostej lub bocznej linii od bóstwa.
  • Nie przeczuwasz rozczarowań swej wiary, którą, jak wątły puch, potracisz strzępkami, przedzierając się przez ciernie, aż dojdziesz do kresu nagi i pokaleczony.
  • Nie przywłaszczaj sobie żadnego prawa względem ludzi, którego oni sami ci nie dali, i nie przyznawaj żadnego względem siebie, którego im nie dałeś.
  • Niecnotą w zmianie przekonań nie jest ich różnica, ale nieszczerość.
  • Niektórym autorom zdaje się, że gdy w swych utworach otworzyli czytelnikowi sypialnię, klozet i łazienkę bohaterów – otworzyli w literaturze nową epokę.
  • Nierozerwalność małżeństwa jest pomysłem dobrym, szkoda tylko, że nie daje się zastosować do ludzi.
  • Nieszczęśliwszym jest ten, kto w sercu nie ma żadnej miłości, niż ten, kto ma w nim wszystkie cierpienia.
  • Niewiele jest obrazów równie komicznych, jak widok silnego mężczyzny, którego kobieta związała nićmi pajęczyny, a on czuje się skrępowany żelaznymi łańcuchami, których nawet nie próbuje rozerwać.
  • Nikt nie kocha istoty rzeczywistej, tylko przez siebie stworzoną.
  • Normalna kobieta nie wierzy w zbawienie swej duszy, gdyby była włożona do trumny ubrana niemodnie.

O

  • Oczy ukochanej kobiety były zawsze dla mężczyzny okularami, przez które patrzył na świat. Nawet najbardziej samodzielny widzi pewną liczbę zjawisk przez te soczewki.
  • Od czasu do czasu napada nas chęć przeniknięcia tajemnic słońca lub księżyca, roślin lub wulkanów, ale najstalszem i najgorętszem pragnieniem naszem jest chęć przeniknięcia tajemnic ludzkich. Zadanie to o tyle trudne, o ile ponętne, gdyż korona stworzenia składa się z istot najdoskonalszych, ale i najobłudniejszych.

P

  • Po odpowiedzi na pytanie: kto to jest kobieta – można określić wiek każdego mężczyzny.
  • Polacy są z żelaza. Trzeba ich uderzyć młotem, aby się rozgrzali.
  • Pomiędzy paradoksem a prawdą zachodzi ta różnica, że pierwszy rozjaśnia przedmiot silnym światłem z jednej strony, a druga słabym światłem z wielu.
  • Poszukiwacz prawdy, jak poszukiwacz złota, mieszka w namiocie głodny i obdarty, musi przekopać góry piasku, zanim znajdzie grudkę cennego kruszcu, a często nie znajdzie go wcale.
  • Potwarz stara się głównie o to, ażeby aniołom odłamać skrzydła i przyprawić ogony.
  • Prawda jest śpiącą królewną, której strzeże smok pożerający tych, co się do niej zbliżają.
  • Prawdziwa miłość bywa w trwodze nie tylko czułą, ale i okrutną.
  • Prawo chce, ażeby małżeństwo było ścisłym związkiem chemicznym, a rzeczywiście czyni je zwykle luźną mieszaniną.
  • Prosty robotnik jak para: ujęty w karby, spełnia najuleglej wszelkie posługi, ale gdy je rozerwie, niszczy wszystko, co na drodze swego wybuchu spotka.
    • Źródło: Klemens Boruta [w:] Pisma I. Obrazki powieściowe, G. Gebethner i Spółka, 1896, s. 129.
  • Próżność człowieka jest tak niewyczerpana w pomysłach, że gdy nie umie on niczym lepszym zadziwić, nie obcina sobie u jednego palca paznokcia.
  • Przestępca jest rewolucjonistą burzącym porządek społeczny, ale rewolucjonistą jest również człowiek uczciwy, burzący ogólną nieuczciwość.
  • Przezorny kupiec stara się mieć w swym magazynie bodaj jedną piękną sklepową, spodziewając się, że przy nabywaniu jej cnoty mężczyźni kupią coś z jego towarów.

S

  • Są ludzie, w których żyje nie jakiś osobliwy gatunek zwierzęcia ale cały zwierzyniec.
  • Słowo publiczne tylko do pewnego stopnia dopuszcza otwartość oraz nazywanie rzeczy i osób po imieniu. Dlatego często musimy milczeć lub półsłówkami zdradzać nasz gniew, oburzenie, wzgardę wobec najohydniejszych widoków.

Ś

  • Śmiech jest wyłączną własnością człowieka i dlatego głupcy ciągle się śmieją, aby pokazać, że są ludźmi.
  • Świat jest obciągnięty całunem nocy, skołowany burzą i odmętem zwaśnionych żywiołów; jeżeli kto w nim ocali siebie lub kogoś – to tylko przez miłość.

T

  • Tak trudno wyobrazić sobie kobietę sprawiedliwą, jak kukułkę karmiącą młode skowronki.
  • Temperamenty łagodne i ociężałe rozpalają się wolno, jak mokre kłody.
    • Źródło: Karl Krug [w:] Pisma I. Obrazki powieściowe, G. Gebethner i Spółka, 1896, s. 91.
  • Teoretycznie królem zwierząt jest lew, ale praktycznie robak.
  • Teraz wolałbym zapomnieć, że znałem ludzi, którzy nie byli: złodziejami, chciwcami, wiarołomcami, którzy nie ułaskawiali łotrów i nie krzyżowali uczciwych, którzy nie dawali cnocie ślubu z występkiem. Potworny świat: dla znalezienia cnoty więcej trzeba przerzucić spodlonych cielsk, niż rozbić skał dla wyszukania dyamentu.
  • Tron w sercu kobiety jest elekcyjny i zawsze wakujący.
  • Tylko głupcy mogą rościć sobie prawo do monopolu względem dróg i kobiet.

W

  • W miłości jest również artyzm i partactwo.
  • W najdrobniejszej cząstce wszechświata mieści się potęga, która go zakodowała. I kto by rozwiązał wszystkie zagadki ziarnka piasku, przeniknąłby całą naturę.
  • W oczach kobiety wronie gniazdo zamienia się na monarszą koronę, gdy zostanie zalecone do ubrania głowy przez modę.
  • W porównaniu z marnotrawstwem ofiar kobiety dla mężczyzny jest on względem niej bezwstydnym skąpcem.
  • Wobec miliona zadowoleń estetycznych, jakich doznaję, jedna chwila zwierzęcej przyjemności jest tak małą, że dla niej nie warto być podstępnym złodziejem, unieszczęśliwiać żonę, łamać życie męża i walić na siebie zburzoną ich rodzinę.
  • Wszyscy ludzie przechodzą przez życie jak aktorzy na scenie, mniej lub więcej ucharakteryzowani przez reżyserię społeczną.
  • Wtedy kochasz lub czcisz kogoś, kiedy czujesz, że mógłbyś być jego sługą; wtedy gardzisz lub nienawidzisz kogoś, kiedy chciałbyś być jego panem.
  • Wzorowy policjant spisując protokół ze swego aresztowanego ojca przede wszystkim go zapyta, jak się nazywa.

Z

  • Zasuszony w klasztorze mnich, fanatyczny apostoł odrazy do ciała, surowy patrjarcha rodziny, najwierniejszy mąż, najbardziej rozmiłowany kochanek, każdy świadomie lub bezwiednie odczuwa przebiegający mu po nerwach prąd zmysłowy na widok urodziwej kobiety.
    • Źródło: Nałęcze. Powieść, wyd. Nakładem Trzaski, Everta i Michalskiego S.A., Warszawa, 1928, s. 79.
  • Ze wszystkich gier najhazardowniejsza, ze wszystkich loterii najmniej ma wygranych małżeństwo.
  • Złodziej porozumiałby się łatwo z policjantem, gdyby mu nie przeszkadzał okradziony.