Karol Marks: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikicytatów, wolnej kolekcji cytatów
Przeglądaj historię interaktywnie
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
nowy cytat
Szperacz (dyskusja | edycje)
439 edycji
m dr. red.
Linia 247: Linia 247:
** Zobacz też: [[demokracja]], [[komunizm]]
** Zobacz też: [[demokracja]], [[komunizm]]


==Zobacz też==
=Zobacz też=
* [[marksizm]]
* [[marksizm]]
* [[rewolucja]]
* [[rewolucja]]

Wersja z 09:13, 10 sie 2010

Karol Marks

Karol Marks (wł. Karl Marx; 1818–1883) – niemiecki filozof.

Cytaty z Karola Marksa

  • Bezcielesna substancja jest wręcz taką samą sprzecznością jak bezcielesne ciało.
  • Błazen czuje się jak ryba w wodzie tylko w atmosferze powszechnego zamieszania, które sam wywołał.
  • Byt określa świadomość.
    • Źródło: Przyczynek do krytyki ekonomii politycznej
  • Co wy uważacie za słuszne lub sprawiedliwe, to nie ma znaczenia. Idzie o to, co jest konieczne i nieuniknione w danym systemie produkcji.
    • Źródło: Płaca, cena i zysk.
  • Człowiek, którego nic poza cenzusem nie kwalifikuje na przysięgłego, ma sumienie cenzusu.
  • Człowieka należy rozumieć poczynając „od dołu” – od jego głodu, chłodu, bezdomności; nie idea, lecz ciało jest kluczem do ludzkich tajemnic.
  • Czyń drugiemu, co tobie miłe.
  • Doznania zmysłowe i miłość własna, przyjemność i dobrze rozumiany interes osobisty – oto podstawa moralności.
  • Dziś nawet ateizm jest uważany za culpa levis (lekki grzech) w porównaniu z krytyką tradycyjnych stosunków własności.
  • Cynizm jest w rzeczach, nie zaś w słowach, którymi te rzeczy się wyraża.
  • Eunuch nie jest w pełni człowiekiem, nawet jeżeli ma dobry głos.
  • Filozofowie rozmaicie tylko interpretowali świat; idzie jednak o to, aby go zmienić.
    • Die Philosophen haben die Welt nur verschieden interpretiert, es kömmt drauf an, sie zu verändern. (niem.)
    • Źródło: Tezy o Feuerbachu (Thesen über Feuerbach, 1845)
  • Hegel powiada gdzieś, że wszystkie historyczne fakty i postacie powtarzają się, rzec można, dwukrotnie. Zapomniał dodać: za pierwszym razem jako tragedia, za drugim jako farsa.
    • Źródło: Osiemnasty Brumaire'a Ludwika Bonaparte
    • Zobacz też: historia
  • Istnieje dwojaka śmiałość: śmiałość płynąca z wyższości i śmiałość zrodzona z ciasnoty umysłu.
  • Istota uważa się za samodzielną dopiero wtedy, gdy stoi na własnych nogach, a stoi na własnych nogach dopiero wtedy, gdy swoje istnienie zawdzięcza samej sobie.
  • Jedyną szansą na trwałe powstanie Polski i normalny rozwój Europy jest zniszczenie Rosji z jej azjatyckimi zwyczajami politycznymi i obyczajowymi.
    • Źródło: W obronie Polski, 1875 r.
    • Zobacz też: Polska
  • Jest tylko jeden sposób, by zabić kapitalizm: podatki, podatki i jeszcze raz podatki.
  • Jeśli pragniemy wyrobić sobie trafny pogląd o ludziach i poznać ich we właściwym świetle oczyma naszego rozumu, musimy wpierw rozważyć ich naturę, a następnie ich cele.
  • Jeśli prawo do istnienia ma polip, bo i w nim, choć bezgłośnie, pulsuje życie przyrody, to cóż dopiero lew, w którym się ono burzy i ryczy?
  • Jeżeli komuś coś daruję, byłoby naprawdę bezczelnością z jego strony, gdyby na podstawie aktu darowizny chciał wymusić na mnie jeszcze dalsze świadczenia.
  • Kapelmistrz wcale nie musi być właścicielem instrumentów, na których gra orkiestra, ani też do jego funkcji dyrygenta bynajmniej nie należy troska o „płacę” pozostałych muzykantów.
  • Kapitał jest pracą umarłą, która jak wampir ożywia się tylko wtedy, gdy wysysa żywa pracę.
  • Każdy krok rzeczywistego ruchu jest ważniejszy niż tuzin programów.
  • Każdy według swoich zdolności, każdemu według jego potrzeb.
    • Jeder nach seinen Fähigkeiten, jedem nach seinen Bedürfnissen! (niem.)
    • Źródło: Krytyka programu gotajskiego (Kritik des Gothaer Programms)
  • Każdy naród by zginął, gdyby przerwał pracę.
  • Kto chce pobić przeciwnika, nie będzie z nim rozprawiał o kosztach wojny.
  • Kto żąda wszystkiego, nie żąda nic i nic nie dostaje.
  • Ludzie nie wiedzą, kim są i co czynią.
  • Ludzkość stawia sobie zawsze takie zadania, które jest w stanie rozwiązać.
  • Masturbacja ma się tak do seksu jak filozofia do rzeczywistości.
  • Maszyna jest kategorią ekonomiczną w nie większym stopniu niż wół ciągnący pług.
  • Materia jest podmiotem wszelkich zmian.
  • Można by sobie wszak uroić, że się jest powszechnym kamieniem obrazy, bo przez niezręczność wszędzie się o coś zawadza.
  • Na to, by w danym kraju zapanował socjalizm, wystarczy wprowadzić w nim demokrację.
  • Nędza religijna jest jednocześnie wyrazem rzeczywistej nędzy i protestem przeciw nędzy rzeczywistej. Religia jest westchnieniem uciśnionego stworzenia, sercem nieczułego świata, jest duszą bezdusznych stosunków. Religia jest opium ludu.
    • Die Religion ist der Seufzer der bedrängten Kreatur, das Gemüt einer herzlosen Welt, wie sie der Geist geistloser Zustände ist. Sie ist das Opium des Volkes. (niem.)
    • Źródło: Przyczynek do krytyki heglowskiej filozofii prawa. Wstęp. (Zur Kritik der Hegelschen Rechtsphilosophie. Einleitung.)
  • Nie można myśli oddzielić od materii, która myśli.
  • Nieodłączną cechą organizacji takiej bazy ekonomicznej są sprzeczności.
  • Nikt nie lubi powściągliwej niewinności u własnej żony ani powściągliwej wypłacalności u swego dłużnika.
  • Nikt nie zwalcza wolności, zwalcza co najwyżej wolność innych.
  • Notariusz to świecki spowiednik.
  • Organizacja społeczeństwa w określonym czasie zależy od środków produkcji czyli sposobu produkcji i organizacji pracy.
  • Oręż krytyki nie może oczywiście zastąpić krytyki orężem; siłę materialną trzeba odeprzeć siłą materialną, wszelako i teoria staje się potęgą materialną, kiedy porywa za sobą masy.
  • Pieniądz poniża wszystkich bogów człowieka i zamienia ich w towar.
  • Postępuj swoją drogą, a ludzie niech mówią, co chcą!
    • Segui il tuo corso, e lascia dir le genti! (wł.)
    • Źródło: Kapitał
    • Zobacz też: Dante Alighieri
  • Proch pozostaje prochem, czy się go użyje do zranienia człowieka, czy do leczenia jego ran.
  • Przed wilkiem i tygrysem można się bronić prochem i ołowiem, ale na a posteriori „śmierdziela” nie ma lekarstwa.
  • Przedzierzgniętego w eteryczną istotę przeciwnika łatwo rozpuścić w „eterze czystej myśli”.
  • Przyroda jest dobra, nawet jeśli wydaje na świat potwory.
  • Religia to tylko słońce złudne, póty obracające się wokół człowieka, póki człowiek nie umie obracać się wokół siebie samego.
  • Republikanin ma inne sumienie niż rojalista, posiadający ma inne sumienie niż nieposiadający, myślący inne niż bezmyślny.
  • Robotnik jest tak samo jak teolog powołany do pisania o tym, czy należy pracować w święta, czy też nie.
  • Rozum istniał zawsze, choć nie zawsze w rozumnej formie.
  • Różnica między materializmem francuskim a angielskim to różnica między tymi dwoma narodami.
  • Ruch wyzwoleńczy klas proletariackich jest zawsze związany z fermentem wśród kobiet.
    • Źródło: Moja Przyjaciółka, 10 stycznia 1934 roku, za: Jacek Kowalski, Anna Fredek i Przyjaciółka; Gazeta Wyborcza, 11 października 2008.
  • Ryszard III ofiarowywał królestwo za konia, koalicja ofiarowuje osła za królestwo.
  • Skoro człowiek czerpie całą swą wiedzę, wrażenia itd. ze świata zmysłowego i z doświadczeń w świecie zmysłowym, znaczy to, że należy tak urządzić świat empiryczny, by doświadczał w nim tego, co prawdziwie ludzkie, by nauczył się sam siebie doświadczać jako człowieka.
  • Socjalne zasady chrześcijaństwa głoszą pokorę, wzgardę dla samego siebie, uniżoność, poufałość, ustępliwość – słowem, wszystkie porywy, cechujące kanalię.
  • Stosunek mężczyzny do kobiety jest najbardziej naturalnym stosunkiem człowieka do człowieka.
  • Tajemnica nie mogła zręczniej uczynić się „dobrem powszechnym” niż w ten sposób, że przekształciła się w tajemnice, które nie są dla nikogo tajemnicami.
  • Teoria zdolna jest porwać masy, kiedy dostarcza dowodów ad hominem, dowodzi zaś ad hominem, kiedy staje się radykalna.
  • To, co jest rozumne i z natury rzeczy konieczne, toruje sobie drogę jedynie jako ślepo działająca przeciętna.
  • W organizmie rozumnym głowa nie może być z żelaza, a tułów z ciała.
  • W stosunku do kobiety jako do zdobyczy i niewolnicy powszechnej pożądliwości wyraża się nieskończona degradacja, w jakiej człowiek znajduje się wobec siebie samego.
    • Źródło: Rękopisy ekonomiczno-filozoficzne
    • Zobacz też: kobieta
  • W zasadzie tragarz mniej się różni od filozofa niż kundel od charta.
  • Wielkie historyczne fakty i postacie występują za pierwszym razem jako tragedia, za drugim – jako farsa.
  • Władza i wolność są tożsame.
  • Wolny jest ten kto posiada środki produkcji.
  • Wszystko, co mogę w związku z tym powiedzieć o sobie, to że nie jestem marksistą.
    • Opis: o skrajności ideologicznej swoich francuskich zwolenników
  • Wszystko, co się rozwija, jest niedoskonałe.
  • Współczesna fizjologia ustaliła, iż u zwierząt wyższych gatunków płodność maleje, pozostając w odwrotnym stosunku do rozwoju systemu nerwowego, a zwłaszcza do rosnącej masy mózgowej. Nikt jednak nie zaryzykowałby twierdzenia, że wymieranie angielskiej arystokracji ma coś wspólnego z nadmiernym rozrostem mózgu.
  • Z góry wiadomo, że szewc jest bardziej powołany do pisania o skórze niż prawnik.
  • Z punktu widzenia wyższych formacji ekonomicznych społeczeństwa, uznawanie świata za prywatną własność poszczególnych osób wyda się zupełnym absurdem, tak jak uznanie za czyjąś prywatna własność człowieka. Nawet całe społeczeństwo, naród, czy wszystkie społeczeństwa razem wzięte nie mogą być właścicielami świata. Są tylko jego posiadaczami, użytkownikami, i jak dobrzy rodzice, muszą przekazać go przyszłym pokoleniom, w lepszym stanie.
    • Źródło: Kapitał
  • Z wyzwaniem rzucam światu w twarz rękawicę i obserwuję jak upada ten karłowaty olbrzym. Jednak jego upadek nie uciszy mojej nienawiści. Podobny Bogu będę błąkał się wśród obłoków świata.
  • Ze swoim ciałem trzeba postępować dyplomatycznie tak samo, jak ze wszystkimi innymi rzeczami.

Dzieła

Manifest komunistyczny

Manifest der Kommunistischen Partei (niem.)

  • Ale nie sprzeczajcie się z nami, ujmując na miarę waszych burżuazyjnych pojęć o wolności, wykształceniu, prawie itp. sprawę zniesienia własności burżuazyjnej. Same wasze idee są wytworem burżuazyjnych stosunków produkcji i własności, podobnie jak wasze prawo jest tylko podniesioną do godności ustawy wolą waszej klasy, wolą, której treść określają materialne warunki istnienia waszej klasy.
    Ze wszystkimi poprzednio panującymi, już unicestwionymi klasami podzielacie stronniczy pogląd, który zamienia wasze stosunki produkcji i własności – historycznie wytwarzane i przemijające z biegiem produkcji – w wieczne prawa przyrody i rozumu. Co zdolni jesteście zrozumieć w stosunku do własności antycznej, co zdolni jesteście zrozumieć w stosunku do własności feudalnej, tego nie możecie zrozumieć, gdy mowa o własności burżuazyjnej.
  • Burgeois widzi w swej żonie zwykłe narzędzie produkcji.
  • Burżuazja zdarła ze stosunków rodzinnych ich rzewnie sentymentalną zasłonę i sprowadziła je do nagiego stosunku pieniężnego.
  • Czy potrzeba szczególnej przenikliwości, by zrozumieć, że wraz z warunkami życia ludzi, ich stosunkami społecznymi, bytem społecznym, zmieniają się także ich wyobrażenia, poglądy i pojęcia – słowem, także ich świadomość? Czegóż dowodzi historia idei, jeżeli nie tego, że produkcja duchowa przeobraża się wraz z materialną? Ideami panującymi każdego okresu były zawsze tylko idee klasy panującej.
  • Historia wszelkiego społeczeństwa dotychczasowego jest historią walk klasowych.
    • Die Geschichte aller bisherigen Gesellschaft ist die Geschichte von Klassenkämpfen. (niem.)
  • Komuniści nie stanowią żadnej odrębnej partii w stosunku do innych partii robotniczych. Nie mają oni żadnych interesów odrębnych od interesów całego proletariatu.
  • Proletariusze nie mają w niej (rewolucji) nic do stracenia prócz swych kajdan. Do zdobycia mają cały świat. Proletariusze wszystkich krajów, łączcie się!
    • Die Proletarier haben nichts in ihr zu verlieren als ihre Ketten. Sie haben eine Welt zu gewinnen. Proletarier aller Länder, vereinigt euch! (niem.)
  • Robotnicy nie mają ojczyzny.
    • Die Arbeiter haben kein Vaterland. (niem.)
  • Stare społeczeństwo burżuazyjne (...) zastąpi zrzeszenie, w którym swobodny rozwój każdej jednostki jest warunkiem swobodnego rozwoju wszystkich.
  • Współczesna władza państwowa jest jedynie komitetem, zarządzającym wspólnymi interesami całej klasy burżuazyjnej.
  • Widmo krąży po Europie – widmo komunizmu. Wszystkie potęgi starej Europy połączyły się dla świętej nagonki przeciw temu widmu, papież i car, Metternich i Guizot, francuscy radykałowie i niemieccy policjanci.
    • Ein Gespenst geht um in Europa – das Gespenst des Kommunismus. Alle Mächte des alten Europa haben sich zu einer heiligen Hetzjagd gegen dies Gespenst verbündet, der Papst und der Zar, Metternich und Guizot, französische Radikale und deutsche Polizisten. (niem.)

Cytaty o Karolu Marksie

  • Marks przygotował atak na społeczeństwo burżuazyjne w chwili, w której osiągnęło ono szczytowy punkt swego rozkwitu materialnego. W tym samym roku Gladstone w mowie budżetowej pogratulował swym rodakom ich „zaraźliwego pomnażania bogactwa i potęgi”, którego świadkiem były poprzednie lata, upływające w nastroju rosnącego optymizmu i powszechnego zaufania. W tym świecie Marks jest postacią odizolowaną, zgorzkniałym wrogiem, gotowym na wzór wczesnych chrześcijan czy francuskich enragè (wściekłych) odrzucić wszystko, czym ten świat jest i do czego dąży, nazywając jego ideały bezwartościowymi, a jego cnoty grzechami, potępiając jego instytucje tylko za to, że są burżuazyjne, a więc należą do skorumpowanego, tyrańskiego i irracjonalnego społeczeństwa, które musi być unicestwione raz na zawsze. W epoce, która niszczyła swoich wrogów środkami potężnymi, choć działającymi wolno i dyskretnie, zmuszając Carlyle'a i Schopenhauera do ucieczki w odległe cywilizacje lub idealizowaną przeszłość, doprowadzając swego arcywroga Nietzschego do histerii i szaleństwa, Marks pozostał odporny i niezmiennie groźny. Jak starożytny prorok, dopełniający dzieła wyznaczonego mu przez niebiosa, z wewnętrznym spokojem opartym na jasnej i niewzruszonej wierze w harmonijne społeczeństwo przyszłości, objawiał wszystkim znaki rozkładu i ruiny, które widział na każdym kroku. Zdawało mu się, że stary ład wali się powoli przed jego oczami. Zdziałał więcej, niż ktokolwiek dla przyśpieszenia tego procesu, chcąc skrócić finalną agonię poprzedzającą koniec.
    • Autor: Isaiah Berlin
    • Źródło: Karol Marks. Jego życie i środowisko
  • Nauka Marksa jest wszechmocna, ponieważ jest słuszna. Jest pełna i harmonijna, daje ludziom jednolity światopogląd, nie godzący się z żadnymi przesądami, z żadną reakcją, z żadną obroną ucisku burżuazyjnego. Jest ona prawowitym spadkobiercą tego, co ludzkość stworzyła najlepszego w XIX wieku w postaci niemieckiej filozofii, angielskiej ekonomii politycznej, francuskiego socjalizmu.
  • Poglądy samego Marksa są złożone i należy starannie odróżnić kilka aspektów jego myśli, których wartość jest niejednakowa. Marks był mianowicie przede wszystkim naukowcem i uważał się za takiego. Chciał stworzyć naukowy socjalizm i zbudować socjologię (której jest współzałożycielem) na wzór fizyki. Jako taki Marks był niewątpliwie wybitnym myślicielem, choć nie miał szczęścia o tyle, że większość jego hipotez naukowych została sfalsyfikowana przez nowszą wiedzę (tak np. hipoteza zbliżającego się królestwa wolności, hipoteza coraz większej pauperyzacji proletariuszy, hipoteza załamania się kapitalizmu itd., itd.). Wynika stąd, że choć owe hipotezy były nieraz w czasach Marksa dobrymi naukowymi hipotezami, jest dziecinnym zabobonem uważać je dzisiaj za filozoficzne dogmaty. Marks miał także kilka oryginalnych pomysłów filozoficznych, ale nie wypracował niemal żadnego z nich tak dalece, że uważanie go za filozofa jest nieporozumieniem: bo aby być filozofem, nie wystarczy mieć pomysły, wypada jeszcze je rozpracować, zracjonalizować, a Marks niemal nigdy tego nie dokonał. Marks był dalej moralistą i jako taki odegrał niewątpliwie ogromną rolę, tak dalece, że jeśli chodzi o moralność, jesteśmy dziś w Europie wszyscy jego uczniami. Wreszcie Marks był w zasadzie wyznawcą światopoglądu oświecenia: wierzył w konieczny postęp ludzkości ku rajowi na ziemi, a to głównie dzięki światłu nauki. Nikt znający położenie nie może dziś podzielać tych poglądów. ale czynią to masy ludowe, a także intelektualiści w krajach zacofanych.
  • Według pana Marksa, lud nie tylko nie powinien likwidować [państwa], lecz, przeciwnie, utwierdzać je i umacniać, by w takiej postaci oddać je do dyspozycji swoich dobroczyńców, opiekunów i nauczycieli, przywódców partii komunistycznej – innymi słowy, pana Marksa i jego przyjaciół, którzy wówczas przystąpią do uwalniania [go] na swój sposób. [Przywódcy ci] ściągną cugle rządów silną ręką, gdyż ignoranci potrzebują potężnych opiekunów. Powołają więc do życia centralny państwowy bank, który skoncentruje całość produkcji handlowo – przemysłowej, rolnej, a nawet naukowej. Podzieli masy ludowe na dwie armie przemysłową i rolną, pod bezpośrednim dowództwem państwowych inżynierów, którzy będą nową uprzywilejowaną klasą polityczno – naukową.
    • Autor: Michał Bakunin, Gosudarstwiennost i anarchija, W: A. Lehing (red.) Archives Bakounine. Leiden 1967, T. III, cyt. za: Richard Pipes, Rewolucja rosyjska, Warszawa 1994
    • Zobacz też: demokracja, komunizm

Zobacz też

Źródło: „https://pl.wikiquote.org/w/index.php?title=Karol_Marks&oldid=196878”