Georg Christoph Lichtenberg

Georg Christoph Lichtenberg (1742–1799) – niemiecki satyryk, aforysta i krytyk sztuki.

A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N O Ó P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

A

Georg Christoph Lichtenberg

• Angielscy geniusze wyprzedzają modę, niemieccy idą za nią.
  • Zobacz też: Anglicy, geniusz, moda

• Arystoteles zauważył, że spośród wszelkiego rodzaju autorów najbardziej swe dzieła lubią poeci.
  • Zobacz też: autor, Arystoteles, dzieło, poeta

B

• Barbarzyńska dokładność; skomląca pokora.
  • Zobacz też: dokładność

• Bardziej majestatycznego zastoju umysłu nie zaobserwowano dotychczas.

• Bardzo mnie zawsze boli, gdy umiera utalentowany człowiek, świat bowiem bardziej ludzi takich potrzebuje niż niebo.
  • Zobacz też: śmierć

• Bardzo wielu, a może większość ludzi, aby coś znaleźć, musi najpierw wiedzieć, że to istnieje.
  • Zobacz też: wiedza

• Berthold Schwarz to wedle wszelkiego prawdopodobieństwa pierwszy człowiek, który sparzył sobie palce prochem strzelniczym; znaleźli się obecnie ludzie, chcący odmówić mu tego wątpliwego zaszczytu.

• Biblia mówi, że Bóg stworzył człowieka na swe podobieństwo; filozofowie odwracają ten proces i tworzą Boga na swoje.

• Bojaźliwie ślęczeć i rozmyślać, co można było zrobić, jest najgorszym, co można robić.
  • Ängstlich zu sinnen und zu denken, wie man es hätte tun können, ist das übelste, was man tun kann. (niem.)

• Boże, nie pozwól mi tylko napisać książki o książkach.

• Bóg, który nakręca nasze słoneczne zegary.
  • Zobacz też: Bóg

• Bóg stworzył człowieka na obraz i podobieństwo swoje – znaczy przypuszczalnie: człowiek stworzył Boga na obraz i podobieństwo swoje.

• Bóg tworzy zwierzęta, człowiek – sam siebie.

• Był okres w starożytnym Rzymie, w którym lepiej wychowywano ryby niż dzieci. My wychowujemy lepiej konie.
  • Zobacz też: koń, ryba

• Był tak skrupulatnym szperaczem, że spostrzegał zawsze raczej ziarenko piasku niż dom.

• Byłoby szczęściem móc uszy i inne zmysły tak zamykać jak oczy.
  • What a blessing it would be if we could open and shut our ears as easily as we open and shut our eyes! (ang.)
  • Zobacz też: ucho, oko

C

• Cała ta teoria jest do niczego, nadaje się jedynie do dyskutowania.

• Cały rodzaj ludzki chwali tylko dobro; jednostka (często) – zło.
  • Zobacz też: dobro, zło

• Charakterystyczne dla Niemca: kilka doświadczeń natychmiast uporządkować w system; Anglik tego nie uczyni. Nic bowiem bardziej nie hamuje postępu nauki – co stwierdził już Bacon i setki innych.

• Chciałbym odzwyczaić się od wszystkiego, móc wszystko od nowa widzieć, od nowa słyszeć, od nowa czuć. Przyzwyczajenie psuje naszą filozofię.
  • Zobacz też: filozofia

• Chciałbym wiedzieć, czy wszyscy, którzy piszą przeciw równości stanów i uważają tę równość za coś śmiesznego, właściwie wiedzą, co piszą.

• Chciałbym znać tytuł ostatniej w świecie książki.
  • Zobacz też: książka

• Chełpimy się często w podeszłym wieku młodzieńczą wrażliwością, której nie posiadaliśmy nigdy.

• Chodzi mu, tak jak każdemu wielkiemu filozoficznemu gadule, nie tyle o prawdę, ile o brzmienie jego prozy.

• Co wieczór stawiać sobie poważnie pytanie, czegośmy się w danym dniu nowego nauczyli.

• Co wielki dureń napisze w książce, byłoby może znośne, gdyby potrafił wyrazić to w trzech słowach.

• – Córeczko, gdy cię kuszą źli chłopcy, nie słuchaj ich.
  – Ale co mam uczynić, ojcze, gdy będą mnie kusić dobrzy chłopcy?

• Czas jest skarbem uczonych.

• Często zarzuca się wielkim, że mogliby wiele dobrego uczynić, a nie dokonali tego. Mogliby na to odpowiedzieć: Zastanówcie się chociaż nad złem, które mogliśmy spowodować.

• Częściej słyszymy pouczenia niż pocieszenia.

• Człowiek stoczył się do roli zwierzęcia domowego, dlatego jest tak zepsuty.
  • Zobacz też: człowiek

• Człowiek ten posiadał tyle rozumu, że nie nadawał się już prawie do niczego.

• Czy sądzicie, że Bóg jest katolikiem?

• Czy wykonując wyrok na mordercy nie popadamy w błąd, jak dziecko, co bije krzesło, o które się uderzyło?

• Czym jestem? Co powinienem robić? W co mogę wierzyć i czego mogę się spodziewać? Do tego sprowadza się wszystko w filozofii.

• Czyż nie często powstaje sytuacja, w której filozofia zakazuje komuś filozofowania?

• Czyż nie jest dziwne, że ludzie tak chętnie walczą o religię, a tak niechętnie żyją zgodnie z jej przepisami.

D

• Dałbym coś za to, by dokładnie wiedzieć, dla kogo właściwie zostały dokonane te czyny, o których publiczności mówi się: dla ojczyzny.

• Dla biedaka myśl o niebie jest dlatego tak przyjemna, bo wierzy w panującą tam większą równość stanów.
  • Zobacz też: bieda, niebo

• Dla wielu ludzi cnota polega raczej na żalu za grzechy niż na niepopełnianiu grzechów.

• Dlaczego młode wdowy w żałobie są tak piękne? (Zbadać.)

• Dla wielu ludzi cnota polega raczej na żalu za grzechy niż na niepopełnianiu grzechów.
  • Zobacz też: cnota, grzech

• Długotrwałe szczęście traci już chociażby przez fakt swego trwania.

• Dla biedaka myśl o niebie jest dlatego tak przyjemna, bo wierzy w panującą tam większą równość stanów.

• Do największych odkryć, na które wpadł rozum ludzki w nowszych czasach, należy moim zdaniem sztuka recenzowania książek bez ich czytania.

• Dobrze znam ludzi, o których myślicie: są wyłącznie duchem i teorią, i nie potrafią przyszyć sobie guzika.

• Dowcipny człowiek zawdzięcza najczęściej więcej niż połowę swego pomysłu durniowi, na którego trafił.
  • Zobacz też: dowcip

• Dowodem na to, że człowiek to najszlachetniejsze stworzenie na Ziemi jest fakt, że żadne zwierzę nigdy temu twierdzeniu nie zaprzeczyło.

• Droga prosta jest najkrótsza, ale na ogół wymaga najwięcej czasu, aby dojść nią do celu.

• Dziś pozwoliłem słońcu, aby wstało wcześniej niż ja.

F

• Francuzi obiecali braterską miłość w zaanektowanych krajach. Ograniczyli się jednak do miłości sióstr.

G

• Gdy kształcimy matki, wychowujemy dzieci w ich łonie.

• Gdy ktoś w Indochinach powie: „Dość” (dość, jestem głodny), ludzie śpieszą, jak do gaszenia pożaru, by dać mu coś do zjedzenia. W niejednej prowincji ubogi Niemiec mógłby wołać: „Jestem głodny”, a odniosłoby to taki sam skutek, jak gdyby mówił: „Dość”.

• Gdy myślał, czuł się tak, jak człowiek używający zwykle prawej ręki zmuszony nagle do użycia lewej.

• Gdy powiem: utrzymuj w czystości zęby i płucz usta co rano, nie będzie to tak chętnie postrzegane niż wtedy, gdy dodam: złóż przy tym dwa palce na krzyż. Skłonność ludzka do mistycyzmu. Należy z niej korzystać.

• Gdy tylko zaczynamy widzieć wszystko we wszystkim, wyrażamy to zwykle w sposób niejasny. Zaczynamy mówić językiem aniołów.

• Gdyby ludzie chcieli szczerze opowiadać, co im się śni, łatwiej byłoby z tego odczytać ich charakter niż z ich twarzy.

• Gdyby ludzie stali się nagle cnotliwi, wiele tysięcy musiałoby zginąć z głodu.

• Gdy tylko poznamy nasze słabostki, przestają nam szkodzić.

• Gdyby nam jakiś anioł opowiedział coś ze swej filozofii, sądzę, że niektóre zdania brzmiałyby tak, jak 2 x 2 = 13.
  • Wenn uns ein Engel einmal aus seiner Philosophie erzählte, es müssten wohl manche Sätze so klingen als wie 2 x 2 = 13. (niem.)

• Gdyby w lombardzie przyjmowano ludzi, ciekaw jestem, ile by za mnie dano.

• Gdyby w świecie robiono tylko to, co pożyteczne, miliony musiałyby zginąć z głodu.

• Gdybyśmy raz na dziesięć lat zdobywali tylko jedną bezsprzeczną prawdę od każdego filozofa, nasze żniwo byłoby dostatecznie bogate.

• Gdzie umiarkowanie jest błędem, tam obojętność jest zbrodnią.

• Godzina podarowana skazanemu na śmierć warta jest życie.

H

• Homer na pewno nie wiedział, że dobrze pisze, tak samo i Shakespeare. Nasi dzisiejsi pisarze muszą uczyć się fatalnej sztuki: wiedzieć, że dobrze piszą.

I

• Ilu ludzi wyżywiła Biblia – komentatorów, drukarzy, introligatorów?

• Im niewinniejsza i pobożniejsza mina, tym większy drań.

• Istniały właściwie tylko dwie osoby na świecie, które szczerze miłował: jedną był zawsze jego największy pochlebca, drugą – on sam.

• Istnieją ludzie, którzy posiadają tak mało odwagi, by stwierdzić cokolwiek, że boją się nawet oświadczyć, iż wieje wiatr, chociaż wyraźnie to czują, o ile nie usłyszą przedtem, że ktoś już to powiedział.

• Istnieją ludzie, którzy rodzą się z nieczystym sumieniem.

• Istnieją ludzie, którzy sądzą, że wszystko, co czyni się z poważną miną, jest rozsądne.

• Istnieją marzyciele nie posiadający żadnych zdolności, i to są naprawdę niebezpieczni ludzie.

• Istnieją nazwiska, które należałoby powywieszać na wszystkich szubienicach świata.
  • Zobacz też: szubienica

• Istnieją tzw. matematycy, którzy chętnie chcieliby uchodzić za posłów mądrości, tak jak niektórzy teolodzy za posłów Boga. I tak samo oszukują lud algebraiczną paplaniną, którą zwą matematyką, jak ci gadaniną, której dodają przydomek biblijna.
  • Zobacz też: matematyka

• Istnieje obecnie tylu geniuszów, że należy być zadowolonym, gdy niebo obdarzy nas dzieckiem, które nie jest genialne.
  • Zobacz też: geniusz

J

• – Jak ci idzie? – zapytał ślepy chromego.
  – Jak widzisz – brzmiała odpowiedź.

• Jak szczęśliwie żyliby niektórzy, gdyby równie mało troszczyli się o sprawy innych ludzi, co o swoje własne.

• Jak też ludzie doszli do pojęcia wolności? To była wielka myśl.

• Jakże ponure jest wszystko bez ciebie. Świat wydaje mi się zimną, pustą izbą, a najnowsze rzeczy – jak gdybym je już ze trzy razy oglądał.

• Jest bardzo niedobrze, że prawda musi być broniona obecnie fikcją, powieścią, bajką.

• Jest już bardzo źle, jeśli dziś powiedzenie czegoś fałszywego przynosi tyle zaszczytu.

• Jest pewne, że o religię chrześcijańską bardziej walczą ci, którzy z niej żyją, niż ci, którzy są przekonani o jej słuszności.
  • Zobacz też: religia

• Jest rzeczą powszechni znaną, że kwadransiki dłuższe są od kwadransów.

• Jest zawsze lepiej, gdy urząd jest niższy od umiejętności tego, kto go sprawuje.

• Jestem przekonany, że gdyby Bóg stworzył człowieka tak, jak wyobrażają go sobie magistrzy i profesorowie filozofii, trzeba by go pierwszego dnia zamknąć w domu wariatów.

• Jestem przekonany, że nie tylko podziwiamy się w innych, lecz także nienawidzimy się w innych.

• Jeśli przy zderzeniu się książki i głowy powstaje pusty dźwięk, czy jest to zawsze winą książki?
  • Zobacz też: książka

• Już dawno myślałem – filozofia pożre się jeszcze sama. Metafizyka już się częściowo pożarła.

K

• Każdą chwilę życia, pomyślną jak i niepomyślną, uczynić czymś jak najlepszym – oto sztuka życia i właściwy przywilej rozumnej istoty.

• Każdy człowiek posiada moralną backside, której nie pokazuje bez potrzeby i zasłania tak długo, jak to jest możliwe, spodniami przyzwoitości.

• Kiedy spostrzegli, iż nie będą w stanie nałożyć mu katolickiej głowy, ucięli mu przynajmniej jego protestancką.

• Klepsydry uprzytamniają nie tylko szybki bieg czasu, ale i proch, w który się obrócimy.

• Królowie często sądzą, że motywami działalności ich generałów i admirałów są patriotyzm i oddanie koronie. O wiele częściej jednak bywa to jakaś dziewczyna czytująca gazety.

• Książek, które chcemy, by były czytane przez młodzież, nie należy zalecać, lecz chwalić w jej obecności.

• Książka jest lustrem: gdy zajrzy do niej małpa, nie odzwierciedli ona apostoła.

• Książkę tę należałoby wpierw wymłócić.

• Kto mniej posiada, niż pożąda, powinien wiedzieć, że posiada więcej, niż jest tego wart.

• Kto mówi, że nienawidzi wszelkiego rodzaju pochlebstw, i mówi to poważnie, ten zapewne nie poznał jeszcze wszystkich rodzajów.

• Kto potrafiłby dobrze naśladować, niechętnie naśladuje.

L

• Lepiej jest nie badać w ogóle jakiejś sprawy niż uczynić to powierzchownie; zwykły zdrowy rozsądek bowiem nie popełnia tylu błędów, co połowiczna uczoność.

• Listy mądrego człowieka odzwierciedlają charakter ludzi, do których są skierowane.

• Ludzi można oślepić i przekupić, ale człowieka nigdy.

• Ludzie, którzy nigdy nie mają czasu, czynią najmniej.

• Ludzie, którzy wymyślili odpuszczenie grzechów przy pomocy łacińskich formułek, winni są największego zepsucia.

• Luter, jak wiadomo, powiada: kto nie kocha wina, kobiet i śpiewu, ten pozostaje durniem przez całe swoje życie. Nie można jednak zapomnieć o dodaniu do tego: fakt, że ktoś jest przyjacielem kobiet, kielicha i śpiewu, nie stanowi jeszcze wystarczającego dowodu jego mądrości.

M

• Małżeństwo bez drobnych nieporozumień byłoby prawie czymś takim jak wiersz bez „r”.
  • Zobacz też: małżeństwo

• Mamy pokazać na scenie niemieckie charaktery. Znakomicie. A te niemieckie charaktery pokażą nas na szubienicy. Nieprawdaż?

• Mieszkaniec kontynentu amerykańskiego, który pierwszy zobaczył Kolumba, dokonał przykrego odkrycia.
  • Der Amerikaner, der den Kolumbus zuerst entdeckte, machte eine böse Entdeckung. (niem.)

• Milton, wielki głosiciel wolności, miał trzy żony i trzy córki, ale tak niskie pojęcie o kobietach, iż sądził, że ich przeznaczeniem jest słuchanie. I do tego stopnia, że nie pozwolił córek swych uczyć pisania. Sądzę, iż musiałaby to być bardzo zabawna lektura porównywać przemówienia takiego rycerza wolności z historią małej monarchii, na czele której stoi on sam.

• Miłość jest ślepa, ale małżeństwo przywraca jej wzrok.

• Motto: Chcieć znaleźć prawdę jest zasługą, nawet gdy się błądzi po drodze.

• Można bez zbytniego polotu tak pisać, że trzeba by bardzo wiele polotu, aby to zrozumieć.

• Można równie dobrze śnić nie śpiąc, jak spać nie śniąc.

• Mówi się wiele o oświeceniu i pragnie więcej światła. Mój Boże, cóż jednak pomoże światło, gdy ludzie albo w ogóle nie mają oczu, albo (nawet jeśli je mają) świadomie wyrzekają się patrzenia.

N

• Najbardziej interesującą powierzchnią w świecie jest twarz ludzka.

• Najlepszą warownią przeciwko burzom losu jest zawsze jeszcze grób.

• Najlepsze wśród żon są te, które zawsze wtedy milkną, kiedy chciałyby mówić.

• Najniebezpieczniejsze kłamstwa to prawdy nieco zniekształcone.

• Najniżsi podoficerowie są najdumniejsi.

• Najwyższy stopień wolności politycznej graniczy bezpośrednio z despotyzmem.

• Najzdrowsi i najpiękniejsi, najregularniej zbudowani ludzie to ci, którzy zgadzają się ze wszystkim. Gdy tylko ktoś ma jakąś ułomność, ma także swe własne zdanie.

• Należy do tych, którzy uważają, iż człowiek jest już skończony i sądny dzień może się rozpocząć.

• Naród, który pragnie wszystkim się przypodobać, zasługuje na pogardę wszystkich.

• Nasza cała filozofia jest ulepszaniem języka.

• Nauczyciel nie może wychować indywiduów, wychowuje jedynie rodzaje.

• Nawet i najmędrsi spośród ludzi chętniej widzą tych, którzy im pieniądze przynoszą, niż tych, którzy do nich po pieniądze przychodzą.

• Nawet najbardziej łagodne, skromne i dobre dziewczęta są zawsze łagodniejsze, skromniejsze i lepsze, gdy stwierdzą w lustrze, że są piękne.

• Nawet nasze częste błędy mają ten pożytek, że w końcu przyzwyczajają nas do myśli, iż wszystko może dziać się inaczej, niż to sobie wyobrażamy.

• Nic nie jest tak miękkie i tak twarde jak serce.

• Nic szybciej nie postarza człowieka niż częste myślenie o tym, że się starzeje.

• – Nie chodzi o to, czy słońce w państwie danego monarchy nie zachodzi, czym ongiś chełpiła się Hiszpania, lecz o to, co widzi ono w państwie tym podczas swej drogi.

• Nie daj się zarazić, nie podawaj czyjegoś zdania za własne, myśl lepiej sam.

• Nie kłamstwa, lecz bardzo subtelne fałszywe uwagi wstrzymują pochód prawdy.

• Nie mogę wprawdzie powiedzieć, czy będzie lepiej, gdy będzie inaczej, ale tyle rzec mogę, że musi być inaczej, jeśli ma być dobrze.

• Nie należy sądzić ludzi według ich przekonań, lecz według tego, co przekonania te z nich czynią.
  • Zobacz też: religia

• Nie posiadamy takich słów, by móc z durniami mówić o mądrości.

• Nie pożeramy się nawzajem, zarzynamy się jedynie.

• Nie przemyślany szacunek dla dawnych praw, dawnych zwyczajów i dawnej religii jest przyczyną wszelkiego zła na świecie.

• Nie siła umysłu, lecz wiatru uczyniła go tym, czym dziś jest.

• Nie ufaj ludziom, którzy zapewniając cię o czymś, czynią to z ręką na sercu.

• Nie wiem, skąd to się bierze, ale słowo joński wyraża dla mnie o wiele więcej, niż da się o nim wyczytać w leksykonach.

• Niejednokrotnie bywałem rugany z powodu błędów, na popełnienie których mój mentor nie miał dość siły czy dowcipu.

• Niektórzy lekarze sądzą, że choroby weneryczne i inne spadły na rodzaj ludzki z powodu satyr na lekarzy.

• Niektórzy stają się naukowcami, tak jak inni żołnierzami, dlatego tylko, że nie nadają się do niczego innego.

• Nieposkromioną ambicję i podejrzliwość spotykałem zawsze w ścisłej ze sobą łączności.

• Niewiele rzeczy możemy pojąć wszystkimi pięcioma zmysłami.

• Niewolnicze działanie nie zawsze jest czynem niewolnika.

• Nigdy nie pisać książki, kiedy wystarczy strona, ani rozdziału, gdy starczy słowo.

• Notorycznym błędem mało utalentowanych ludzi o większym oczytaniu niż rozsądku jest to, że wpadają raczej na sztuczne niż naturalne wyjaśnienia.

O

• O, zbyt dobrze znam tych, którzy w upokorzonej dumie lub ślepym zapale zagnieżdżają się zawsze o milę ponad lub pod prawdą.

• Obawiam się, iż nasze zbyt troskliwe wychowanie wydaje skarłowaciałe owoce.

• Oczy kobiety są dla mnie czymś bardzo istotnym, spoglądam w nie często, a myślę przy tym tyle różnych rzeczy, że gdybym był tylko głową, dziewczęta mogłyby, jeśli o mnie idzie, być tylko oczami.

• Ogromne błędy usprawiedliwia się często bardzo uczenie.

• Ojciec: – Córeczko, Salomon powiada, gdy cię źli chłopcy kuszą, nie słuchaj ich.
  Córka: – Ale co mam uczynić, ojcze, gdy będą mnie kusić dobrzy chłopcy?

• Osioł wydaje mi się koniem przetłumaczonym na holenderski.

P

• Padało tak silnie, że wszystkie świnie stały się czyste, a wszyscy ludzie brudni.

• Pater: – Ludożercami jesteście, Nowozelandczycy.
  Nowozelandczycy: – A wy jesteście bogożercami, klechy.

• Pewien król zarządza, aby pod karą śmierci kamień uważano za diament.

• Pewność przekonania – gdybym chciał, to bym mógł – jest przyczyną bierności niejednej dobrej głowy.

• Pierwszy krok do mądrości – wszystko oskarżać, ostatni – pogodzić się ze wszystkim.

• Pięciogroszówka jest zawsze lepsza od łezki.

• Piękne kobiety wlicza się dziś do talentów ich małżonków.

• Pisarz nadaje metaforze ciało, lecz czytelnik duszę.

• Po trzydziestoletniej wojnie z samym sobą doszło wreszcie do ugody; lecz czas został stracony.

• Podobno strzela się bardzo celnie po kilku kieliszkach; zwróćcie uwagę na pokrewieństwo strzelania i poezji.

• Poczucie zdrowia zdobywamy tylko przez chorobę.

• Połączył w sobie cechy największych ludzi. Głowę nosił pochyle jak Aleksander, grzebał ciągle we włosach jak Cezar, kawę pił jak Leibnitz, a gdy usiadł w wygodnym fotelu, zapominał o jedzeniu i piciu jak Newton. Perukę nosił jak dr Johnson i jak Cervantes miał stale otwarty rozporek.

• Popularnym nazywa się dziś często taki wykład, dzięki któremu masy są w stanie mówić o czymś, czego nie rozumieją.

• Porządek prowadzi do wszelkich cnót. Lecz co prowadzi do porządku?

• Powiedzcie, czy istnieje jeszcze poza Niemcami kraj, w którym się raczej uczy nosa zadzierać niż czyścić.

• Powietrze: magazyn światła, ognia i wody.

• Pozostawmy metafizyczne grzebaniny tym, którzy nie potrafią niczego lepszego robić.

• Prawda musi przezwyciężyć tysiące przeszkód, by dostać się na papier, a z papieru do głowy. Kłamcy są jej najsłabszymi wrogami. Entuzjastyczny pisarz, który o wszystkich rzeczach mówi i wszystko widzi tak jak normalni ludzie, gdy dostaną kręćka, dalej hipersubtelny znawca ludzi, który w każdym czynie człowieka, jak anioł w monadzie, widzi i chce widzieć odzwierciedlenie całego jego życia, dobry, pobożny człowiek wierzący z szacunku we wszystko, czego się przed piętnastym rokiem życia nauczył – to są wrogowie prawdy.

• Przede wszystkim rozszerzenie granic nauki; bez tego wszystko jest daremne.

• Przelano już bardzo wiele anonimowej krwi.

• Przytacza się jedynie złe uczynki, których przyczyną jest wino. Jednak przyczynia się ono również do wielu dobrych, o których się nie mówi. Wino podnieca do aktywności: dobrych do dobrej, złych do złej.

• Przyzwyczajaj swój umysł do wątpienia, a serce do zgodności. Poznawaj ludzi i miej odwagę dla dobra twego bliźniego mówić prawdę.

• Przyzwyczajenie powoduje, że bezprawie uważa się za prawo, a fałsz za prawdę.

• Pytasz, przyjacielu, co jest lepsze: być dręczonym przez nieczyste sumienie czy też zupełnie spokojnie wisieć na szubienicy.

R

• Raczący się komplementami wzięliby się niezawodnie za łby, gdyby wiedzieli, co naprawdę o sobie myślą.

• Rousseau zdaje się powiedział: dziecko, które zna jedynie swoich rodziców, nie zna i ich właściwie dobrze. Myśl tę można zastosować do wielu umiejętności, do wszystkich nawet, które nie są zupełnie czystej natury; kto nie rozumie nic prócz chemii, ten i chemii dobrze nie rozumie.

• Równość, której żądamy, to najbardziej znośny stopień nierówności.

S

• Sądzę, iż wiele ludzi zajętych przygotowywaniem się do życia niebieskiego zapomina o wychowaniu do życia na ziemi.

• Sądzę, że niektórzy ludzie, o najwybitniejszych umysłach nie przeczytali nawet połowy tego ani wiedzieli tyle, co niektórzy spośród naszych miernych uczonych. I niejeden z naszych bardzo miernych uczonych mógłby zostać znacznie wybitniejszym człowiekiem, gdyby tak wiele nie przeczytał.

• Sekty nienawidzą się tym silniej, im bliższe są ich poglądy.

• Skłonność ludzka do bardzo poważnego traktowania drobnostek była przyczyną powstania niejednej wielkiej rzeczy.

• Spodziewamy się zbyt wiele po dobrych i obawiamy się zbytnio złych słów.

• Sporządzał stale wypisy i wszystko, co czytał, przechodziło obok głowy z jednej książki do innej.

• Spośród ofiar, które mu składano, najprzyjemniejszą było zawsze dobre imię jednego z wrogów.

• Sprawy, których innych martwią, mnie bolą.

• Stokroć wolę piszącego tak, jak to kiedyś modą stać się może, niż piszącego zgodnie z obowiązującą modą.

• Strzeż się, abyś przez przypadek nie znalazł się w sytuacji, do której nie dorastasz, abyś nie musiał wydawać się czymś, czym nie jesteś; nic bowiem nie jest bardziej niebezpieczne i nie pozbawia tak wewnętrznego spokoju, a kończy się zwykle zupełną utratą zaufania.

Ś

• Śmierć jest wielkością niezmienną, jedynie ból jest wielkością zmienną, która może nieskończenie wzrastać.

• Śruba bez początku.

• Świadomość, że odbiorca naszych listów ma piękną żonę, ułatwia korespondencję.

• Świat stanie się jeszcze tak wykwintny, że równie śmiesznym będzie wierzyć w Boga, jak obecnie w upiory.

T

• – Tak, zakonnice złożyły nie tylko uroczyste ślubowanie czystości, lecz mają też jeszcze mocne kraty przed swoimi oknami.
  – Ach, poradzilibyśmy sobie ze ślubowaniem, gdyby tylko nie było krat.

• Temat wystarczający do milczenia.

• Trudno o dziwniejszy produkt na świecie niż książki. Drukowane przez ludzi, którzy ich nie rozumieją; sprzedawane przez ludzi, którzy ich nie rozumieją; oprawiane, recenzowane i czytane przez ludzi, którzy ich nie rozumieją; a teraz nawet pisane przez ludzi, którzy ich nie rozumieją.

• Trzy puenty i jedno kłamstwo czynią dziś pisarza.
  • Zobacz też: pisarz

U

• Uczynić człowieka takim, jakim chciałaby go widzieć religia, podobne jest do przedsięwzięcia stoików; jest tylko innym stopniem niemożliwości.

• Ujawniać swe wątpliwości – to zawsze jest dozwolone wolnemu człowiekowi.

• Użyźniać czas.

W

• W atmosferze dyktatury myślenia nawet dozwolone myśli rodzą się z onieśmieloną miną.

• W miasteczku, w którym twarz rymuje się z twarzą.

• Wątpić w rzeczy, w które obecnie wierzy się bez żadnego ich zbadania, jest głównym zadaniem.

• Wątpienie nie może być niczym więcej niż czujnością, w przeciwnym razie staje się niebezpieczne.

• Wiadomo, że od przeszło pięciuset lat nikt z radości nie umarł.

• Wielcy ludzie też błądzą, niekiedy nawet tak często, iż prawie ulegamy pokusie, by uważać ich za miernych lub małych.

• Większości przedmiotów na uniwersytecie studenci uczą się tylko po to, żeby ponownie ich uczyć, kiedy sami zostaną nauczycielami.

• Większym jest grzechem ślubować niż ślubowania nie dotrzymać.

• Więzią, która miała połączyć ich serca, zdławili swój spokój.

• Wolność prasy i młynka do kawy.

• Wpierw wierzy się we wszystko bezkrytycznie, potem przez krótki czas wierzy się z zastrzeżeniami, potem nie wierzy się wcale i w końcu wierzy się znowu we wszystko, ale przytacza się powody, dla których się wierzy.

• Wszelka bezstronność jest sztuczna.

• Wszyscy mierzymy, lecz nasze stopy i mile nie są sobie równe.

• Wszystkie słabe rządy opierają się na tym, że kneblują mądrzejszej części narodu usta.

• Wyglądał tak smutnie jak dziobek zdechłej ptaszyny.

• Wyglądało to tak błazeńsko, jak wydawać się musi rakowi, gdy zobaczy człowieka idącego do przodu.

• Wynalazek druku jest swego rodzaju mesjaszem wśród wynalazków.

• Wypił do dna kielich pychy.

Z

• Z dowcipnych pism mądrych ludzi można często nauczyć się więcej niż z poważnych.

• Zdrowie chętniej widzi, gdy ciało tańczy, niż gdy pisze.
  • Der Gesundheit ist lieber, wenn der Körper tanzt, als wenn er schreibt. (niem.)

• Z kochanki da się wiele wywnioskować o jej kochanku, widzi się w niej jego słabostki i jego marzenia. Ex socio nie jest się do połowy tak dobrze poznanym jak ex socia.

• Z miłości ojczyzny wypisują rzeczy, z powodu których obcy wyśmiewają nasz ukochany kraj.

• Zakochani w sobie mają przynajmniej tę korzyść, że nie posiadają zbyt wielu rywali.

• Zawsze podobało mi się u człowieka to, że on, który zbudował Luwry, wieczyste piramidy i katedry, przygląda się z podziwem pszczelim celkom czy domkom ślimaczym.

• Zdrowie chętniej widzi, gdy ciało tańczy, niż gdy pisze.

• Znałem ludzi, którzy pili po kryjomu, a byli pijani publicznie.

• Zwątpij we wszystko przynajmniej raz, nawet w twierdzenie: dwa razy dwa jest cztery.

Ż

• Żyjemy w świecie, w którym jeden wariat tworzy wielu wariatów, lecz jeden rozsądny człowiek tylko niewielu rozsądnych.