Kazimierz Sosnkowski

Kazimierz Sosnkowski

Kazimierz Sosnkowski (1885–1969) – polski wojskowy, założyciel Związku Walki Czynnej, generał WP, minister spraw wojskowych, wódz naczelny.

• Armia Krajowa w największym trudzie i wśród niezliczonych ofiar osiąga szczyty techniki konspiracyjnej, form i metod walki podziemnej, pełnej sukcesów i zwycięstw nad potężnym wrogiem. Walki Armii Krajowej, niezależnie od ich wagi politycznej mają wielkie znaczenie moralne dla Kraju, podtrzymują i krzepią ducha uciskanej ludności, utwierdzają społeczeństwo w jego nieugiętej postawie wobec okupanta.
  • Opis: Londyn, 29 września 1944.
  • Źródło: Tadeusz Krząstek, Jerzy Tomczyk, W 55 rocznicę powstania Armii Krajowej, Wydawnictwo „Egros” na zlecenie MON, Warszawa 1997, ISBN 8386268638. s. 139.

• Brygada Spadochronowa była pierwszą jednostką nowego, nie istniejącego dotychczas w Polskich Siłach Zbrojnych rodzaju broni. Oprócz bezpośrednich zadań czasu wojny przed Brygadą wyrastała szczególna misja związana z przyszłością. Po zakończonej wojnie i po powrocie do Polski, w który wierzyliśmy i dokoła którego obracały się wszystkie nasze myśli i pragnienia, jednostki bojowe kreowane na obczyźnie miały obok Armii Krajowej stać się kadrą, ośrodkiem organizacyjnym i wyszkoleniowym dla Polskich Sił Zbrojnych odtwarzanych w wolnym Kraju. Wiemy dobrze, że dla każdej jednostki wojskowej, dla każdego rodzaju broni tradycje bojowe są jednym ze źródeł siły duchowej, kapitałem moralnym, podstawą, na której wyrasta tzw. esprit de corps – ów niezbędny czynnik wychowawczy, ułatwiający pracę nad wytworzeniem dobrego i sprawnego narzędzia obrony narodowej.
  • Opis: o 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej.
  • Źródło: Słowo wstępne [w]: Stanisław Sosabowski, Najkrótszą drogą, Komitet Wydawniczy Polskich Spadochroniarzy, Londyn 1957, s. xxv.
  • Zobacz też: Armia Krajowa, Polska

• Co do naszych spadochroniarzy, ci byli gotowi do wszelkich poświęceń, wiedząc, że ich bracia w Warszawie rozpoczęli bohaterską walkę w najcięższych warunkach. Generał Sosabowski pamiętał przy tym rok 1920, gdy twarda konieczność zmuszała posyłać do boju jednostki pośpiesznie organizowane, nie doszkolone, niedostatecznie wyekwipowane i uzbrojone.
  • Opis: o gotowości 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej do pomocy powstaniu warszawskiemu w 1944.
  • Źródło: Słowo wstępne [w]: Stanisław Sosabowski, Najkrótszą drogą, Komitet Wydawniczy Polskich Spadochroniarzy, Londyn 1957, s. xxiv.
  • Zobacz też: Warszawa, wojna polsko-bolszewicka

• Generał Sosabowski, człowiek o mocnej i hardej duszy, karny żołnierz i gorący patriota, dążył zawsze do ułożenia swojej współpracy z Brytyjczykami w oparciu o zasadę: „równy z równymi”.
  • Opis: o gen. Stanisławie Sosabowskim.
  • Źródło: Słowo wstępne [w]: Stanisław Sosabowski, Najkrótszą drogą, Komitet Wydawniczy Polskich Spadochroniarzy, Londyn 1957, s. xxvi.

• Generał Sosabowski, który zyskał sobie trwałe miejsce w historii naszej wojskowości jako inicjator i twórca nowego rodzaju broni w Polskich Siłach Zbrojnych, na pewno nie chciałby widzieć swego własnego dziecka, swej ukochanej Brygady, bez owego posagu tradycji bojowej. Drogę wiodącą do ziemi ojczystej przed nami zamknięto; zwycięski żołnierz polski z winy wiarołomnej polityki Zachodu stał się wygnańczym tułaczem. Jestem jednak głęboko przekonany, że nasi żołnierze mają spore, a najmłodsi spośród nich niewątpliwe widoki na powrót do wolnej i niepodległej Ojczyzny.
  • Opis: o 1. Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej i gen. Stanisławie Sosabowskim.
  • Źródło: Słowo wstępne [w]: Stanisław Sosabowski, Najkrótszą drogą, Komitet Wydawniczy Polskich Spadochroniarzy, Londyn 1957, s. xxv.
  • Zobacz też: ojczyzna, żołnierz, generał

• Jako organizator i dowódca akcji zbrojnej „Burza”, gen. Bór-Komorowski wykazał w najcięższych warunkach umiejętność śmiałego i pełnego inicjatywy prowadzenia operacji wojennej w większym stylu. Jako dowódca, zadecydowanych przez władze krajowe operacji powstańczych w Warszawie, gen. Tadeusz Bór-Komorowski dzięki inicjatywnemu, umiejętnemu i pełnemu woli niezłomnej dowodzeniu, potrafił walki pierwotnie obliczone na krótki przeciąg czasu, rozwinąć w wielką, długotrwałą i legendarną już dzisiaj bitwę. W bitwie tej oddziały Armii Krajowej, bez odpowiednich zasobów, uzbrojone niedostatecznie, osamotnione i pozbawione należytej pomocy z zewnątrz, toczą przez dwa miesiące przy współdziałaniu ludności stolicy śmiertelny bój przeciwko potężnemu wrogowi, rozporządzającemu przytłaczającą przewagą techniczną.
  • Opis: o gen. Tadeuszu Komorowskim, z wnioskiem o odznaczenie go Virtuti Militari i o powstaniu warszawskim, Londyn, 29 września 1944.
  • Źródło: Tadeusz Krząstek, Jerzy Tomczyk, W 55 rocznicę powstania Armii Krajowej, Wydawnictwo „Egros” na zlecenie MON, Warszawa 1997, ISBN 8386268638. s. 139.

• Jeśli przez szczęśliwy zbieg okoliczności w ostatnich chwilach odwrotu niemieckiego, a przed wkroczeniem oddziałów czerwonych, powstaną szanse choćby przejściowego i krótkotrwałego opanowania przez nas Wilna, Lwowa, innego większego centrum lub pewnego ograniczonego niewielkiego choćby obszaru – należy to uczynić i wystąpić w roli pełnoprawnego gospodarza.
  • Opis: fragment instrukcji dla dowództwa Armii Krajowej, Londyn, 7 lipca 1944.
  • Źródło: Tadeusz Komorowski, Armia Podziemna, Warszawa 1994, Wydawnictwo Bellona, s. 253.

• Obrona Warszawy stanowi jedyny w dziejach tej wojny przykład tak długotrwałej i nieugiętej walki, w warunkach podobnie straszliwej dysproporcji sił. Jest ona, bez względu na wynik końcowy, niewątpliwym zwycięstwem żołnierskiego ducha i żołnierskiego honoru nad brutalną przemocą fizyczną. Dopiero historia odsłoni, jakie znaczenie w ramach tej wojny miała dla losów Polski bitwa o Warszawę. Ale już teraz stwierdzić trzeba, iż stanowi ona czyn bojowy miary najwyższej.
  • Opis: o powstaniu warszawskim, Londyn, 29 września 1944.
  • Źródło: Tadeusz Krząstek, Jerzy Tomczyk, W 55 rocznicę powstania Armii Krajowej, Wydawnictwo „Egros” na zlecenie MON, Warszawa 1997, ISBN 8386268638. s. 139.

• Ofiary wasze nie są daremne, a każda kropla krwi przez was przelanej umacnia prawa Polski, wołając do sumienia świata o prawdę i sprawiedliwość.
  • Opis: z przemówienia do żołnierzy II Korpusu Polskiego we Włoszech.

• Powstanie bez uprzedniego porozumienia z ZSRR na godziwych podstawach byłoby politycznie nieusprawiedliwione, zaś bez uczciwego i prawdziwego współdziałania z Armią Czerwoną byłoby pod względem wojskowym niczym innym jak aktem rozpaczy.
  • Opis: fragment zaleceń dla dowództwa AK przedstawionych na spotkaniu premierem Mikołajczykiem, Londyn, 3 lipca 1944 r.
  • Źródło: Norman Davies, Powstanie '44, Kraków 2004
  • Zobacz też: powstanie warszawskie, Armia Czerwona

• Rozmowa, jaka miała wówczas miejsce, wywarła na mnie wstrząsające wrażenie. Wódz Organizacji Bojowej, mój Wódz, przede mną, młodym chłopcem, otwierał swą duszę, ujawniał swe cierpienia moralne. Opowiadał mi Komendant, jak ciężko przeżył schyłek rewolucji. Mówił o tym, iż Organizacja Bojowa stanowi zamkniętą już i przegraną kartę historii, o tym, jak boli go przegrana. Mówił mi wreszcie, że zdecydował się zakończyć epopeję Organizacji Bojowej ostatnią grą, w której albo zginie sam, albo zwycięży, by rozpocząć nowy okres walki, bez której, wedle Jego zdania, żyć nie warto. (…) Postanowiłem w duchu dołożyć wszelkich sił, by ucieszyć Jego serce, by na miejsce starej karty otwarła się nowa. Tak skrystalizowało się we mnie podczas owej pamiętnej rozmowy, postanowienie założenia bezpartyjnej organizacji wojskowej.
  • Opis: o decyzji założenia Związku Walki Czynnej.
  • Źródło: W 30-lecie współpracy z marszałkiem Piłsudskim, wywiad udzielony Konradowi Wrzosowi [w:] Kazimierz Sosnkowski, Materiały Historyczne, oprac. J. Matecki, Londyn 1966.

• (…) studium bitwy napisane w sposób żywy, zdradzający doświadczonego dowódcę, który w toku swej służby bił się na niejednym froncie i w wielu bojach brał udział; studium skrawka najnowszych dziejów wojskowości polskiej. Opis działań 1 Polskiej Brygady Spadochronowej w wielkiej operacji desantu powietrznego Sprzymierzonych nad Renem, niezależnie od swej wartości historycznej, z wielką sugestywnością wprowadza czytelnika w świat wysuniętych linii bojowych i w szczególną atmosferę kryzysów boju, tak dobrze znaną starym żołnierzom.
  • Opis: Słowo wstępne w książce generała Stanisława SosabowskiegoNajkrótszą drogą.
  • Źródło: Słowo wstępne [w]: Stanisław Sosabowski, Najkrótszą drogą, Komitet Wydawniczy Polskich Spadochroniarzy, Londyn 1957, s. viii.

• Surowy i wymagający dla siebie samego, żąda też wiele od swych podkomendnych; ojcowski i sprawiedliwy w osądach swych i w karaniu, umie pozyskiwać zaufanie i miłość żołnierzy, tak skłonnych płacić sercem za serce. Posiada on ów tajemniczy dar, który zawsze przynosi obfite plony na polu bitewnym – dar nawiązywania węzłów uczuciowych pomiędzy dowódcą a podkomendnymi. Nic więc dziwnego, że gdy generał Sosabowski w sposób tak niesłuszny i krzywdzący został pozbawiony stanowiska wkrótce po powrocie Brygady z operacji reńskiej, jego żołnierze manifestowali swoje przywiązanie, odmawiając przyjmowania posiłków, i ustąpili jedynie perswazjom i wezwaniom „swego generała”, który uczył ich dyscypliny i prowadził do boju. Wszyscy wiedzieli, że służy on Sprawie i stawia ją ponad wszelkie względy osobiste. Takim znałem generała Sosabowskiego.
  • Opis: o generale Stanisławie Sosabowskim.
  • Źródło: Słowo wstępne [w]: Stanisław Sosabowski, Najkrótszą drogą, Komitet Wydawniczy Polskich Spadochroniarzy, Londyn 1957, s. vii.

• Ściskamy z pełnym zrozumieniem dłoń Waszą i ślemy ku Wam wierne myśli żołnierskie. Obrona Stolicy przejdzie do dziejów naszych jako jeden z najwspanialszych czynów wojennych. Cześć i chwała bohaterskiej Armii Krajowej! Cześć i chwała Warszawie i wszystkim jej mężnym obrońcom. Niech Bóg ma w swojej opiece Was i Waszych żołnierzy. Z głębi serca wierzymy, że spotkamy się jeszcze, by razem bronić praw Ojczyzny. Niech żyje Polska!
  • Opis: list dziesięciu generałów PSZ do Dowódcy AK, w czasie powstania warszawskiego, 11 września 1944.
  • Autor: Kazimierz Sosnkowski, Władysław Anders, Janusz Głuchowski, Mateusz Iżycki, Stanisław Kopański, Marian Kukiel, Stanisław Maczek, Stanisław Sosabowski, wiceadm. Jerzy Świrski i Stanisław Turski (czyli Stanisław Tatar)
  • Źródło: Andrzej Kunert Rzeczpospolita Walcząca. Powstanie Warszawskie 1944, Wyd. Sejmowe, Warszawa 1994, s. 288

• W chwili, gdy grozić będzie bezpośrednie okupowanie Warszawy przez Sowiety, dowództwo i sztab podzielić na dwa rzuty. Jeden z nich pozostaje w Warszawie, gdzie nie ujawniając się, wspólnie z rzutem politycznym, pozostawionym ewentualnie przez Delegata Rządu, kieruje oporem przeciwko sowieckiej polityce faktów dokonanych. Ujawnienie się nie ma sensu wobec utworzenia tzw. Komitetu Wyzwolenia Narodowego i perspektywy aresztowania ujawnionych władz przez Sowiety. Drugi rzut dowodzenia AK wycofuje się w ogólnym kierunku południowo-zachodnim do kolejnych punktów umożliwiających nadal kierowanie walką całości. Ten sposób postępowania obowiązuje również w wypadku, gdyby udało się opanować Warszawę przed wkroczeniem wojsk sowieckich.
  • Opis: depesza do gen. Stanisława Kopańskiego w Londynie z instrukcją przekazania depeszy do Polski, 25 lipca 1944.
  • Źródło: Tadeusz Komorowski, Armia podziemna, wyd. Bellona, Oficyna Wydawnicza RYTM, Warszawa 2009, s. 257.

• W ciągu pięcioletniej pracy żołnierskiej, prowadzonej w najtrudniejszych warunkach konspiracyjnych, gen. Tadeusz Bór-Komorowski składa dowody najwyższego męstwa, hartu ducha i siły charakteru. Oddaje on walczącej nieustannie i zwycięsko Armii Krajowej olbrzymie usługi, jako jej współtwórca, a następnie Dowódca.
  • Opis: do Kapituły Orderu Wojennego „Virtuti Militari”: wniosek o odznaczenie gen. Tadeusza Komorowskiego (ps. Bór) Krzyżem Komandorskim Virtuti Militari, Londyn, 29 września 1944.
  • Źródło: Tadeusz Krząstek, Jerzy Tomczyk, W 55 rocznicę powstania Armii Krajowej, Wydawnictwo „Egros” na zlecenie MON, Warszawa 1997, ISBN 8386268638. s. 138.

• Walka z Niemcami musi być kontynuowana w formie „Burzy”. Natomiast w obecnych warunkach jestem bezwzględnie przeciwny powszechnemu powstaniu, którego sens historyczny musiałby się z konieczności wyrazić w zmianie jednej okupacji na drugą. Wasza ocena sytuacji niemieckiej musi być bardzo trzeźwa i realna. Omyłka pod tym względem kosztowałaby bardzo wiele.
  • Opis: 29 lipca 1944 do dowództwa AK o ewentualnym planie powstania przeciwko Niemcom.
  • Źródło: Michał Woś, Bezsilny sprzeciw Naczelnego Wodza, histmag.org, 29 marca 2016.

• Walki ZWZ, następnie Armii Krajowej na przestrzeni lat 1939-1944 roku, to jeden wielki epos żołnierski, jedna wielka bitwa Narodu, walczącego z najazdem o przyszłość, całość, niepodległość i wielkość Polski.
  • Opis: Londyn, 29 września 1944.
  • Źródło: Tadeusz Krząstek, Jerzy Tomczyk, W 55 rocznicę powstania Armii Krajowej, Wydawnictwo „Egros” na zlecenie MON, Warszawa 1997, ISBN 8386268638. s.138–139.

• Warszawa czeka. Nie na czcze słowa pochwały, nie na wyrazy uznania, nie na zapewnienie litości i współczucia. Czeka ona na broń i amunicję. Nie prosi ona, niby ubogi krewny, o okruchy ze stołu pańskiego, lecz żąda środków walki, znając zobowiązania i umowy sojusznicze.
  • Opis: fragment rozkazu nr 19 z 1 września 1944 roku skierowany do żołnierzy AK.
  • Źródło: Kazimierz Sosnkowski - „Szef Komendanta”, polskieradio.pl, 19 listopada 2015

• Wedle mego zdania, istotnym celem gry Sowietów jest przekształcenie Polski w wasalną republikę komunistyczną lub zgoła w 17 republikę sowiecką.
  • Opis: fragment depeszy do komendanta głównego AK gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego, Londyn, 11 stycznia 1944.
  • Źródło: Stefan Korboński, Polskie Państwo Podziemne, wyd. Świat Książki, Warszawa 2008, s. 156.
  • Zobacz też: Polska

• Wojenna postawa wasza wskrzesza dawne tradycje oręża polskiego. W imię tej dawnej, wiecznie żywej słaby bojów i trudów polskich rozkaz niniejszy dorzuca do nieprzebranego skarbca imion poległych za Polskę nowe bohaterskie nazwiska.
  • Opis: o bitwie pod Łowczówkiem.
  • Źródło: Łowczówek – pierwsza bitwa Legionów , jpilsudski.org

• Z niebylejakim cynizmem sprzedano w Jałcie na rzecz Rosji krew polską przelaną w powstaniu warszawskim i wkład Polskich Sił Zbrojnych do zwycięstwa nad Niemcami. Stało się to nie bez pomocy tych ludzi, którzy byli odpowiedzialni za politykę polską podczas wojny, a w latach 1943 i 1944 stali u steru naszych spraw państwowych jako członkowie rządu polskiego. Mikołajczyk na czele kilku ministrów swojego gabinetu przyjął z inwestytury Kremla udział w tzw. rządzie lubelskim, opuszczając prawowitego prezydenta Rzeczypospolitej, godząc się na czwarty rozbiór Polski, przechodząc do porządku dziennego nad zbrodnią katyńską. W ten sposób owi „mężowie stanu” skapitulowali całkowicie wobec warunków moskiewskich, wysuniętych przez ambasadora Lebiediewa w czerwcu 1944 roku. Ich krok łamał ostania linię obrony, jaka nam pozostawała wobec mocarstw Zachodu, a w szczególności wobec Wielkiej Brytanii.
  • Opis: o powojennej Polsce.
  • Źródło: Słowo wstępne, w: Stanisław Sosabowski, Najkrótszą drogą, Komitet Wydawniczy Polskich Spadochroniarzy, Londyn 1957, s. xxviii.
  • Zobacz też: Niemcy, Wielka Brytania

• Żołnierze! Bój, który rozpoczęliście dnia 22 grudnia 1914 r. na wzgórzach Łowczówka i Meszny Szlacheckiej, był największym ze wszystkich, w jakich dotychczas brał udział 1. pułk Legionów. Mieliście do czynienia z doborową dywizją rosyjskiej piechoty, specjalnie dla przełamania tego frontu przysłaną.
  • Opis: o bitwie pod Łowczówkiem żołnierzy I Brygady Legionów Polskich.
  • Źródło: Skończony pod Łowczówkiem bój, bitwapodlowczowkiem.pl

O Kazimierzu Sosnkowskim

• Generał Sosnkowski był najinteligentniejszym Polakiem, jaki żył podczas II wojny światowej. Była to postać wręcz olbrzymiego formatu. Doskonale rozumiał, że powstanie nie ma żadnego sensu, że spowoduje tylko olbrzymie cierpienia ludności cywilnej i doprowadzi do rozbicia Armii Krajowej. Nie potrafił jednak tego swojego zdania narzucić Komendzie Głównej AK. Był bowiem wielkim marzycielem, który wierzył w kompromisy, w konsensus, chciał przekonywać, a nie rozkazywać. W efekcie w lutym 1944 roku właściwie wypuścił dowodzenie z rąk i pozwolił, żeby ośrodek decyzyjny przeniósł się do kraju.
  • Autor: Zbigniew Siemaszko
  • Źródło: Piotr Zychowicz, Sowieci. Opowieści niepoprawne politycznie II, Poznań 2018, Dow Wydawniczy Rebis, s. 141.

• Sosnkowski nie umie nic robić inaczej, jak żeby się to wszystkim podobało. W ten sposób oczywiście w polityce można zachować własną osobistą popularność, lecz nie można zrobić nic.
  • Autor: Stanisław Cat-Mackiewicz, Zielone oczy, Universitas, Kraków 2012, s. 293.

• Sosnkowski w czasie Powstania, zamiast zająć jakieś heroiczne i wyraźne stanowisko, siedział we Włoszech i dekorował żołnierzy. (…) Sosnkowski wiedział dobrze, że Anglia nas oszukuje na całego, powinien był wtedy skakać na spadochronie do Warszawy. (…) Inteligencja Sosnkowskiego była wspaniała. (…) Jego patriotyzm był nie tylko głęboki i bez skazy, ale mądry i piękny. Składał dowód niepospolitej odwagi żołnierskiej chociażby w dniach bombardowania Londynu. Wreszcie jego prezencja była tego rodzaju, że wszyscy chcieli mu pozostawić reprezentowanie Ojczyzny. (…) Popularność Sosnkowskiego (…) była wielkim kapitałem narodowym, bo hasło skupienia się i solidarności wymagało sztandaru, a on na ten sztandar najlepiej się nadawał (…). Ale cóż, kiedy brak decyzji Sosnkowskiego graniczył z fizyczną jakąś chorobą woli. (…) Nie znaczy to, aby Sosnkowski nie miał koncepcji. Owszem, ma właśnie jak najrozumniejsze koncepcje, ale cofa się przed wszelką opozycją. Ma lęk, więcej niż lęk, ma atrofię narzucania własnej woli. Człowiek ten mógł być znakomitym szefem sztabu, nigdy wodzem naczelnym.
  • Autor: Stanisław Cat-Mackiewicz, Zielone oczy, Universitas, Kraków 2012, s. 231–233.

• W 120. rocznicę urodzin generała Kazimierza Sosnkowskiego – współtwórcy niepodległości Rzeczypospolitej z 1918 r. i zwycięstwa nad bolszewikami w 1920 r., polityka i ministra spraw wojskowych kilku rządów II Rzeczypospolitej, Naczelnego Wodza w latach 1943–1944, jednego z wybitnych przywódców polskiej emigracji niepodległościowej i niezłomnego orędownika sprawy polskiej na arenie międzynarodowej – Sejm Rzeczypospolitej Polskiej czci Jego pamięć. Generał Kazimierz Sosnkowski, współtwórca Legionów Polskich i Wojska Polskiego odradzającego się po I wojnie światowej, dowódca, polityk i mąż stanu – dobrze zasłużył się Ojczyźnie.
  Kazimierz Sosnkowski – symbol walki o niepodległość, wszedł na trwałe do naszej historii i powinien znaleźć godne miejsce w pamięci historycznej kolejnych pokoleń Polaków.
  • Źródło: Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 9 grudnia 2005 r. w sprawie uczczenia pamięci gen. Kazimierza Sosnkowskiego w 120. rocznicę urodzin.