Obóz Narodowo-Radykalny: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikicytatów, wolnej kolekcji cytatów
Usunięta treść Dodana treść
m drobne merytoryczne - kolejna historyczka, która nie określa ONR mianem "faszystowskiego".
drobne merytoryczne, sortowanie
Linia 1: Linia 1:
'''[[w:Obóz Narodowo-Radykalny|Obóz Narodowo-Radykalny]]''' – narodowo-radykalne ugrupowanie ideowe, założone w 1934 przez młodych działaczy Obozu Wielkiej Polski, rozwiązane po 3 miesiącach działalności przez sanacyjne władze państwowe. W późniejszym okresie ONR działało nielegalnie.
'''[[w:Obóz Narodowo-Radykalny|Obóz Narodowo-Radykalny]]''' – faszystowskie ugrupowanie polityczne, założone w 1934 przez młodych działaczy Obozu Wielkiej Polski.

* Nie jesteśmy faszystami ani hitlerowcami, przede wszystkim dlatego, że jesteśmy ruchem czysto polskim, nie potrzebujemy obcych wzorów. Nie uważamy się za faszystów ani za hitlerowców, również dlatego, że oba te ruchy mają wiele wad, a nawet grzechów, którymi obarczać się nie chcemy.
** Źródło: „Sztafeta”, 1934, nr 34, cyt. za: W.J. Muszyński, ''Duch młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934–1944. Od studenckiej rewolty do konspiracji niepodległościowej'', Warszawa 2011, s. 204.

* Program ONR był bliski pod wieloma względami programowi OWP, co uwydatniało się szczególnie w odniesieniu do koncepcji polityczno-ustrojowych. Znacznie dalej natomiast odbiegał od programu SN, aczkolwiek istniejące rozbieżności dotyczyły raczej kwestii drugorzędnych.
** Autor: Jacek M. Majchrowski
** Źródło: [http://rcin.org.pl/Content/51995/WA303_71196_A507-DN-R-8-3_Majchrowski.pdf J.M. Majchrowski, ''Obóz Narodowo-Radykalny - okres działalności legalnej'', "Dzieje Najnowsze", 8, 1976, nr 3, s. 64].

* Skrajna prawica nacjonalistyczna w Polsce nie była obozem jednolitym. (...) pojęcie "skrajnej prawicy nacjonalistycznej" nie jest precyzyjne. W wielu wypadkach można spierać się o to, czy dane stronnictwo było "skrajne", "nacjonalistyczne", czy "prawicowe". (...) ponad dwadzieścia stronnictw spełniało powyższe warunki. [Autorka w dalszej części wymienia m.in. ONR]
** Autor: Anna Landau-Czajka
** Źródło: [http://rcin.org.pl/Content/47717/WA303_63848_A507-DN-R-23-2_Landau-Czajka.pdf ''Naród i państwo w publicystyce polskiej skrajnej prawicy nacjonalistycznej lat 1926-1939'', "Dzieje Najnowsze", 23, 1991, nr 2, s. 59 i n].

* W atmosferze fermentu ideowego "młodzi" działacze przedstawili strategię nowej myśli nacjonalistycznej. Dla "młodych" postawa niezgody na panujące w Polsce stosunki afirmowała diagnozę potrzeby dokonania przewrotu, prawdziwej głębokiej rewolucji rozegranej na dwóch płaszczyznach: duchowej - w wymiarze osobistym każdego Polaka i narodowej - regulującej sprawy społeczne. (...) Postulowali nowy ustrój zbudowany na mocnych podstawach - ponadczasowcyh wartości katolickich, oparty na rodzinie i korporacjonizmie, traktowanym jako wspólna organizacj[a] pracowników i kapitału.
** Autor: Daniel Pater
** Źródło: [http://apcz.umk.pl/czasopisma/index.php/HiP/article/view/7837/7049 ''Rewolucja na prawicy. Działalność Obozu Narodowo-Radykalnego w Wilnie w latach 1934-1938'', "Historia i Polityka", 2008, t. 7, s. 79].

* Była to ideologia socjalnarodowa, jak określali ją sami twórcy. (…) Ustrój ten przewidywał zlikwidowanie różnic klasowych, a na to miejsce zjednoczenie całego narodu wokół ideologii Organizacji Wewnętrznej [ONR „ABC”]. Jednym z najważniejszych punktów programu OW było wyeliminowanie i likwidacja mniejszości narodowych. Za mniejszości najbardziej niebezpieczne i wrogie uznano Niemców, Ukraińców i Żydów. (…) Mieli być ustawowo wysiedleni poza granice, a jednostki znane z działalności na szkodę narodu miały być zlikwidowane.
* Była to ideologia socjalnarodowa, jak określali ją sami twórcy. (…) Ustrój ten przewidywał zlikwidowanie różnic klasowych, a na to miejsce zjednoczenie całego narodu wokół ideologii Organizacji Wewnętrznej [ONR „ABC”]. Jednym z najważniejszych punktów programu OW było wyeliminowanie i likwidacja mniejszości narodowych. Za mniejszości najbardziej niebezpieczne i wrogie uznano Niemców, Ukraińców i Żydów. (…) Mieli być ustawowo wysiedleni poza granice, a jednostki znane z działalności na szkodę narodu miały być zlikwidowane.
** Autorka: [[Lucyna Kulińska]], historyczka i apologetka [[NSZ]]
** Autorka: [[Lucyna Kulińska]], historyczka i apologetka [[NSZ]]
Linia 23: Linia 7:
** Autor: [[Rafał Sierchuła]], historyk IPN
** Autor: [[Rafał Sierchuła]], historyk IPN
** Źródło: L. Kulińska, M. Orłowski, R. Sierchuła, ''Narodowcy. Myśl polityczna i społeczna obozu narodowego w Polsce w latach 1944–1947'', Warszawa-Kraków 2001, s. 134.
** Źródło: L. Kulińska, M. Orłowski, R. Sierchuła, ''Narodowcy. Myśl polityczna i społeczna obozu narodowego w Polsce w latach 1944–1947'', Warszawa-Kraków 2001, s. 134.

* Istotniejsze znaczenie miało podjęcie 14 kwietnia 1934 r. działalności przez Obóz Narodowo-Radykalny (ONR), wzorujący się, zarówno jeśli chodzi o program, jak i działalność, na rozwiązaniach faszystowskich. Wśród jego twórców znajdowali się głownie działacze warszawscy, m.in. Jan Mosdorf, Henryk Rossman, Bolesław Piasecki, Tadeusz Gluziński i Jan Jodzewicz. Odrzucali oni tradycyjne wzorce działalności, np. parlamentarnej, na rzecz „akcji bezpośredniej”, zaostrzenia walki z żydostwem, komunizmem i masonerią. Podkreślając wyjątkowe znaczenie katolicyzmu, narodu i państwa, opowiadali się za tworzeniem zhierarchizowanych struktur organizacyjnych i społecznych, domagali się zdecydowanego rozwiązania problemu mniejszości narodowych.
** Autor: [[Czesław Brzoza]], ''Polska w czasach niepodległości i II wojny światowej (1918-1945)'', wyd. Fogra, Kraków 2001, s. 207.


* Kierownicze stanowiska w państwie mogliby obejmować wyłącznie członkowie Organizacji Wewnętrznej [ONR „ABC”] potrafiący udowodnić czysto polskie, w sensie rasowym, pochodzenie cztery pokolenia wstecz. Oni mieli decydować o selekcji ludzi na wyższe stanowiska i tworzeniu z nich elitarnej hierarchii. W przyszłym państwie nie było mowy o uznawaniu jakiejkolwiek partii, stowarzyszenia czy organizacji społecznej. Nie zamierzano też tolerować rozwoju społecznego czy kulturalnego innych narodowości.
* Kierownicze stanowiska w państwie mogliby obejmować wyłącznie członkowie Organizacji Wewnętrznej [ONR „ABC”] potrafiący udowodnić czysto polskie, w sensie rasowym, pochodzenie cztery pokolenia wstecz. Oni mieli decydować o selekcji ludzi na wyższe stanowiska i tworzeniu z nich elitarnej hierarchii. W przyszłym państwie nie było mowy o uznawaniu jakiejkolwiek partii, stowarzyszenia czy organizacji społecznej. Nie zamierzano też tolerować rozwoju społecznego czy kulturalnego innych narodowości.
** Autor: [[Rafał Sierchuła]], historyk IPN
** Autor: [[Rafał Sierchuła]], historyk IPN
** Źródło: Lucyna Kulińska, Mirosław Orłowski, Rafał Sierchuła, ''Narodowcy. Myśl polityczna i społeczna Obozu Narodowego w Polsce w latach 1944–1947'', Warszawa-Kraków 2001.
** Źródło: Lucyna Kulińska, Mirosław Orłowski, Rafał Sierchuła, ''Narodowcy. Myśl polityczna i społeczna Obozu Narodowego w Polsce w latach 1944–1947'', Warszawa-Kraków 2001.

* Postulaty środowiska OP-ONR rozwoju samorządności i postaw obywatelskiego myślenia o państwie nie miały nic wspólnego z inspiracjami totalitarnymi tak często przypisywanymi ONR przez krytyków. Działacze obozu niechętnie odnosili się też do pomysłów krępowania swobody obywatelskiej metodami państwa policyjnego, na co wpływ miały zapewne ich osobiste doświadczenia: niemal każdy doświadczył aresztowania, dłuższego lub krótszego uwięzienia lub pobytu w Berezie Kartuskiej. Odrzucali oni też modne w Europie w latach trzydziestych XX w. koncepcje totalitarne, wzorowane na systemach Włoch i Niemiec. Sami narodowi radykałowie często podkreślali, że u podstaw ich światopoglądu, odwrotnie niż w faszyzmie, leży dążenie do podporządkowania państwa narodowi. Państwo miało być formą, przestrzenią rozwoju, naród zaś jego treścią. Zachowywano więc równowagę, gdyż oba elementy wzajemnie się uzupełniały. Było to zatem zaprzeczenie systemu faszystowskich Włoch.
** Źródło: W.J. Muszyński, ''Duch młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934–1944. Od studenckiej rewolty do konspiracji niepodległościowej'', Warszawa 2011, s. 203.

* Popularność włoskiego faszyzmu była widoczna wśród młodzieży narodowej w latach dwudziestych, kiedy system ten postrzegano jako skuteczny środek w walce z komunizmem. W latach trzydziestych fascynacja ta przeżywała swój schyłek. (…) Z jeszcze większym sceptycyzmem członkowie ONR odnosili się do niemieckiego narodowego socjalizmu. Ich zdaniem nazizm to wypaczony i intelektualnie zubożony nacjonalizm o charakterze pogańskim, w swojej istocie antychrześcijański, natomiast w warstwie ideologicznej ogólnikowy i posiłkujący się pseudonaukowymi koncepcjami rasowymi.
** Źródło: W.J. Muszyński, ''Duch młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934–1944. Od studenckiej rewolty do konspiracji niepodległościowej'', Warszawa 2011, s. 204.

* Szczyt powstawania polskich grup faszystowskich przypadał na rok 1926. W maju tego roku ukazuje się pierwszy numer "Faszysty Polskiego", będącego organem prasowym Stronnictwa Faszystów Polskich (które istniało między majem a wrześniem 1926 r.). Jednakże pierwszym ugrupowaniem politycznym była utworzona w 1924 roku, z inspiracji tajnej i hierarchicznej organizacji Związku Rycerzy Prawa, Wojskowa Organizacja Faszystów Polskich (która w 1925 r. przekształciła się w Polską Organizację Faszystów mając przybrać kształt partii politycznej). (...) Stronnictwo Faszystów (...) opublikowało trzy artykuły (...) [które] były (...) później powielane przez kolejne partie, odwołujące się do doktryny stworzonej przez Mussoliniego, m.in. przez Organizację Faszystów Polskich (prawdopodobnie istniejąca od maja 1926 roku do połowy następnego roku), poznański Związek Faszystów Polskich (który był najdłużej działającą organizacją faszystowską, istniał w latach 1926-1930).
* Autor: Arkadiusz Meller, recenzja pracy O. Grotta, Faszyści i narodowi socjaliści w Polsce, Kraków 2007, ss. 344.
** Źródło: [https://repozytorium.umk.pl/bitstream/handle/item/861/1400%2CMeller.pdf?sequence=1 "Historia i Polityka", 2009, nr 1 (8), s. 222].


* Miłość do wszystkiego co polskie – to częsta formuła narodowej, „patriotycznej” głupoty. Bo „polski” był przecież i ONR, i pogromy we Lwowie, Przytyku i Kielcach, i getto ławkowe, i pacyfikacje wsi ukraińskich, i Brześć, i Bereza, i obóz w Jabłonnie w 1920 roku – by poprzestać na 20 latach naszej historii. Patriotyzm – to nie tylko szacunek i miłość do tradycji, lecz również nieubłagana selekcja elementów tej tradycji, obowiązek intelektualnego wysiłku. Wina za fałszywą ocenę przeszłości, za utrwalanie fałszywych mitów narodowych, za służące megalomanii przemilczanie ciemnych plam własnej historii – jest zapewne mniejsza z moralnego punktu widzenia niż wyrządzanie zła bliźnim, lecz przecież jest źródłem dzisiejszego zła i zła przyszłego.
* Miłość do wszystkiego co polskie – to częsta formuła narodowej, „patriotycznej” głupoty. Bo „polski” był przecież i ONR, i pogromy we Lwowie, Przytyku i Kielcach, i getto ławkowe, i pacyfikacje wsi ukraińskich, i Brześć, i Bereza, i obóz w Jabłonnie w 1920 roku – by poprzestać na 20 latach naszej historii. Patriotyzm – to nie tylko szacunek i miłość do tradycji, lecz również nieubłagana selekcja elementów tej tradycji, obowiązek intelektualnego wysiłku. Wina za fałszywą ocenę przeszłości, za utrwalanie fałszywych mitów narodowych, za służące megalomanii przemilczanie ciemnych plam własnej historii – jest zapewne mniejsza z moralnego punktu widzenia niż wyrządzanie zła bliźnim, lecz przecież jest źródłem dzisiejszego zła i zła przyszłego.
Linia 45: Linia 22:
** Autor: [[Bolesław Piasecki]], wódz ONR „Falanga”
** Autor: [[Bolesław Piasecki]], wódz ONR „Falanga”
** Źródło: rozmowa Adama Leszczyńskiego z Szymonem Rudnickim, ''ONR: pałkarze narodowo-radykalni'', „Ale Historia”, 18 lipca 2016.
** Źródło: rozmowa Adama Leszczyńskiego z Szymonem Rudnickim, ''ONR: pałkarze narodowo-radykalni'', „Ale Historia”, 18 lipca 2016.

* Nie jesteśmy faszystami ani hitlerowcami, przede wszystkim dlatego, że jesteśmy ruchem czysto polskim, nie potrzebujemy obcych wzorów. Nie uważamy się za faszystów ani za hitlerowców, również dlatego, że oba te ruchy mają wiele wad, a nawet grzechów, którymi obarczać się nie chcemy.
** Źródło: „Sztafeta”, 1934, nr 34, cyt. za: W.J. Muszyński, ''Duch młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934–1944. Od studenckiej rewolty do konspiracji niepodległościowej'', Warszawa 2011, s. 204.


* Od czego by nie zaczynali, kończyli na Żydach. Ich program dla Polski da się streścić do jednego: wszystko będzie dobrze, jak się pozbędziemy Żydów.
* Od czego by nie zaczynali, kończyli na Żydach. Ich program dla Polski da się streścić do jednego: wszystko będzie dobrze, jak się pozbędziemy Żydów.
Linia 50: Linia 30:
** Zobacz też: [[antysemityzm]]
** Zobacz też: [[antysemityzm]]


* Postulaty środowiska OP-ONR rozwoju samorządności i postaw obywatelskiego myślenia o państwie nie miały nic wspólnego z inspiracjami totalitarnymi tak często przypisywanymi ONR przez krytyków. Działacze obozu niechętnie odnosili się też do pomysłów krępowania swobody obywatelskiej metodami państwa policyjnego, na co wpływ miały zapewne ich osobiste doświadczenia: niemal każdy doświadczył aresztowania, dłuższego lub krótszego uwięzienia lub pobytu w Berezie Kartuskiej. Odrzucali oni też modne w Europie w latach trzydziestych XX w. koncepcje totalitarne, wzorowane na systemach Włoch i Niemiec. Sami narodowi radykałowie często podkreślali, że u podstaw ich światopoglądu, odwrotnie niż w faszyzmie, leży dążenie do podporządkowania państwa narodowi. Państwo miało być formą, przestrzenią rozwoju, naród zaś jego treścią. Zachowywano więc równowagę, gdyż oba elementy wzajemnie się uzupełniały. Było to zatem zaprzeczenie systemu faszystowskich Włoch.
* Wzdrygniesz się. Tylu na jednego. Tak krew tak niepokojąco jakoś wygląda... (…) Nie przejmuj się widokiem krwi – żołnierzowi w pierwszej potyczce też tak jakoś nie wyraźnie, ale potem...
** Źródło: W.J. Muszyński, ''Duch młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934–1944. Od studenckiej rewolty do konspiracji niepodległościowej'', Warszawa 2011, s. 203.
** Opis: z ulotki ONR (według redakcji) przytoczonej przez dziennik „Czas”, [http://mbc.malopolska.pl/dlibra/publication/55678?tab=1 ''Przegląd Prasy'', 2 listopada 1936, s. 3].

* Popularność włoskiego faszyzmu była widoczna wśród młodzieży narodowej w latach dwudziestych, kiedy system ten postrzegano jako skuteczny środek w walce z komunizmem. W latach trzydziestych fascynacja ta przeżywała swój schyłek. (…) Z jeszcze większym sceptycyzmem członkowie ONR odnosili się do niemieckiego narodowego socjalizmu. Ich zdaniem nazizm to wypaczony i intelektualnie zubożony nacjonalizm o charakterze pogańskim, w swojej istocie antychrześcijański, natomiast w warstwie ideologicznej ogólnikowy i posiłkujący się pseudonaukowymi koncepcjami rasowymi.
** Źródło: W.J. Muszyński, ''Duch młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934–1944. Od studenckiej rewolty do konspiracji niepodległościowej'', Warszawa 2011, s. 204.

* Program ONR był bliski pod wieloma względami programowi OWP, co uwydatniało się szczególnie w odniesieniu do koncepcji polityczno-ustrojowych. Znacznie dalej natomiast odbiegał od programu SN, aczkolwiek istniejące rozbieżności dotyczyły raczej kwestii drugorzędnych.
** Autor: Jacek M. Majchrowski
** Źródło: [http://rcin.org.pl/Content/51995/WA303_71196_A507-DN-R-8-3_Majchrowski.pdf J.M. Majchrowski, ''Obóz Narodowo-Radykalny - okres działalności legalnej'', „Dzieje Najnowsze”, 8, 1976, nr 3, s. 64].

* Skrajna prawica nacjonalistyczna w Polsce nie była obozem jednolitym. (...) pojęcie „skrajnej prawicy nacjonalistycznej” nie jest precyzyjne. W wielu wypadkach można spierać się o to, czy dane stronnictwo było „skrajne”, „nacjonalistyczne”, czy „prawicowe”.(...) ponad dwadzieścia stronnictw spełniało powyższe warunki. [Autorka w dalszej części wymienia m.in. ONR]
** Autor: Anna Landau-Czajka
** Źródło: [http://rcin.org.pl/Content/47717/WA303_63848_A507-DN-R-23-2_Landau-Czajka.pdf ''Naród i państwo w publicystyce polskiej skrajnej prawicy nacjonalistycznej lat 1926-1939'', „Dzieje Najnowsze”, 23, 1991, nr 2, s. 59 i n].

* Szczyt powstawania polskich grup faszystowskich przypadał na rok 1926. W maju tego roku ukazuje się pierwszy numer „Faszysty Polskiego”, będącego organem prasowym Stronnictwa Faszystów Polskich (które istniało między majem a wrześniem 1926 r.). Jednakże pierwszym ugrupowaniem politycznym była utworzona w 1924 roku, z inspiracji tajnej i hierarchicznej organizacji Związku Rycerzy Prawa, Wojskowa Organizacja Faszystów Polskich (która w 1925 r. przekształciła się w Polską Organizację Faszystów mając przybrać kształt partii politycznej).(...) Stronnictwo Faszystów (...) opublikowało trzy artykuły (...) [które] były (...) później powielane przez kolejne partie, odwołujące się do doktryny stworzonej przez Mussoliniego, m.in. przez Organizację Faszystów Polskich (prawdopodobnie istniejąca od maja 1926 roku do połowy następnego roku), poznański Związek Faszystów Polskich (który był najdłużej działającą organizacją faszystowską, istniał w latach 1926–1930).
** Autor: Arkadiusz Meller, recenzja pracy O. Grotta, Faszyści i narodowi socjaliści w Polsce, Kraków 2007, ss. 344.
** Źródło: [https://repozytorium.umk.pl/bitstream/handle/item/861/1400%2CMeller.pdf?sequence=1 „Historia i Polityka”, 2009, nr 1 (8), s. 222].

* W atmosferze fermentu ideowego „młodzi” działacze przedstawili strategię nowej myśli nacjonalistycznej. Dla „młodych” postawa niezgody na panujące w Polsce stosunki afirmowała diagnozę potrzeby dokonania przewrotu, prawdziwej głębokiej rewolucji rozegranej na dwóch płaszczyznach: duchowej w wymiarze osobistym każdego Polaka i narodowej regulującej sprawy społeczne.(...) Postulowali nowy ustrój zbudowany na mocnych podstawach ponadczasowcyh wartości katolickich, oparty na rodzinie i korporacjonizmie, traktowanym jako wspólna organizacj[a] pracowników i kapitału.
** Autor: Daniel Pater
** Źródło: [http://apcz.umk.pl/czasopisma/index.php/HiP/article/view/7837/7049 ''Rewolucja na prawicy. Działalność Obozu Narodowo-Radykalnego w Wilnie w latach 1934-1938'', „Historia i Polityka”, 2008, t. 7, s. 79].

* Wzdrygniesz się, tylu na jednego. Ta krew tak niepokojąco jakoś wygląda. (…) Nie przejmuj się widokiem krwi – bij, bij zawsze i wszędzie, bij tym, co ci pod rękę wpadnie, bij, czym najlepiej się bije.
** Opis: z ulotki ONR z 1936.
** Źródło: rozmowa Adama Leszczyńskiego z Szymonem Rudnickim, ''ONR: pałkarze narodowo-radykalni'', „Ale Historia”, 18 lipca 2016.
** Źródło: rozmowa Adama Leszczyńskiego z Szymonem Rudnickim, ''ONR: pałkarze narodowo-radykalni'', „Ale Historia”, 18 lipca 2016.
** Zobacz też: [[przemoc]]
** Zobacz też: [[przemoc]]

Wersja z 12:25, 10 maj 2017

Obóz Narodowo-Radykalny – faszystowskie ugrupowanie polityczne, założone w 1934 przez młodych działaczy Obozu Wielkiej Polski.

  • Była to ideologia socjalnarodowa, jak określali ją sami twórcy. (…) Ustrój ten przewidywał zlikwidowanie różnic klasowych, a na to miejsce zjednoczenie całego narodu wokół ideologii Organizacji Wewnętrznej [ONR „ABC”]. Jednym z najważniejszych punktów programu OW było wyeliminowanie i likwidacja mniejszości narodowych. Za mniejszości najbardziej niebezpieczne i wrogie uznano Niemców, Ukraińców i Żydów. (…) Mieli być ustawowo wysiedleni poza granice, a jednostki znane z działalności na szkodę narodu miały być zlikwidowane.
    • Autorka: Lucyna Kulińska, historyczka i apologetka NSZ
    • Źródło: Lucyna Kulińska, Mirosław Orłowski, Rafał Sierchuła, Narodowcy. Myśl polityczna i społeczna Obozu Narodowego w Polsce w latach 1944–1947, Warszawa-Kraków 2001.
  • Do Organizacji Polskiej przyjmowano ludzi, którzy zasłużyli się w organizacjach zewnętrznych. Wymagany był cenzus czystości rasowej polskiej do czwartego pokolenia i wysoki poziom moralny w życiu prywatnym. Za ujawnienie istnienia organizacji przewidywano, nawet po latach, karę śmierci. Sprawy te normował statut Organizacji Polskiej. Celem Organizacji Polskiej było konsolidowanie elit narodowego rodowodu w celu przejęcia władzy w państwie i zorganizowania życia podług wytycznych ideowych zawartych w deklaracji ONR z kwietnia 1934 roku. Ideologia, jaką kierowała się OP, zbieżna była z nurtem nacjonalistycznym, zakładała silne związki z kościołem katolickim, wychowanie młodzieży w duchu narodowym, wyeliminowanie obcego kapitału, usunięcie z Polski mniejszości żydowskiej, czystość rasową. U jej podstaw leżała koncepcja narodowo-katolickiej Wielkiej Polski, której twórcą był Roman Dmowski. Swoje kredo polityczne OP wyłożyła w deklaracji ideowej ONR z kwietnia 1934 roku. Do 1939 roku na łamach prasy narodowo-radykalnej trwał proces tworzenia koncepcji zmierzającej do stworzenia w pełni alternatywnego modelu państwa narodowego dla spełnienia misji dziejowej narodu polskiego, tj. zbudowania wielkiego i potężnego państwa.
    • Autor: Rafał Sierchuła, historyk IPN
    • Źródło: L. Kulińska, M. Orłowski, R. Sierchuła, Narodowcy. Myśl polityczna i społeczna obozu narodowego w Polsce w latach 1944–1947, Warszawa-Kraków 2001, s. 134.
  • Istotniejsze znaczenie miało podjęcie 14 kwietnia 1934 r. działalności przez Obóz Narodowo-Radykalny (ONR), wzorujący się, zarówno jeśli chodzi o program, jak i działalność, na rozwiązaniach faszystowskich. Wśród jego twórców znajdowali się głownie działacze warszawscy, m.in. Jan Mosdorf, Henryk Rossman, Bolesław Piasecki, Tadeusz Gluziński i Jan Jodzewicz. Odrzucali oni tradycyjne wzorce działalności, np. parlamentarnej, na rzecz „akcji bezpośredniej”, zaostrzenia walki z żydostwem, komunizmem i masonerią. Podkreślając wyjątkowe znaczenie katolicyzmu, narodu i państwa, opowiadali się za tworzeniem zhierarchizowanych struktur organizacyjnych i społecznych, domagali się zdecydowanego rozwiązania problemu mniejszości narodowych.
    • Autor: Czesław Brzoza, Polska w czasach niepodległości i II wojny światowej (1918-1945), wyd. Fogra, Kraków 2001, s. 207.
  • Kierownicze stanowiska w państwie mogliby obejmować wyłącznie członkowie Organizacji Wewnętrznej [ONR „ABC”] potrafiący udowodnić czysto polskie, w sensie rasowym, pochodzenie cztery pokolenia wstecz. Oni mieli decydować o selekcji ludzi na wyższe stanowiska i tworzeniu z nich elitarnej hierarchii. W przyszłym państwie nie było mowy o uznawaniu jakiejkolwiek partii, stowarzyszenia czy organizacji społecznej. Nie zamierzano też tolerować rozwoju społecznego czy kulturalnego innych narodowości.
    • Autor: Rafał Sierchuła, historyk IPN
    • Źródło: Lucyna Kulińska, Mirosław Orłowski, Rafał Sierchuła, Narodowcy. Myśl polityczna i społeczna Obozu Narodowego w Polsce w latach 1944–1947, Warszawa-Kraków 2001.
  • Miłość do wszystkiego co polskie – to częsta formuła narodowej, „patriotycznej” głupoty. Bo „polski” był przecież i ONR, i pogromy we Lwowie, Przytyku i Kielcach, i getto ławkowe, i pacyfikacje wsi ukraińskich, i Brześć, i Bereza, i obóz w Jabłonnie w 1920 roku – by poprzestać na 20 latach naszej historii. Patriotyzm – to nie tylko szacunek i miłość do tradycji, lecz również nieubłagana selekcja elementów tej tradycji, obowiązek intelektualnego wysiłku. Wina za fałszywą ocenę przeszłości, za utrwalanie fałszywych mitów narodowych, za służące megalomanii przemilczanie ciemnych plam własnej historii – jest zapewne mniejsza z moralnego punktu widzenia niż wyrządzanie zła bliźnim, lecz przecież jest źródłem dzisiejszego zła i zła przyszłego.
  • My chcemy przede wszystkim Polaków umundurować duchowo. Jesteśmy nietolerancyjni, ponieważ odradzający się w nas katolicyzm dał nam wiarę, że prawda może być tylko jedna.
    • Autor: Bolesław Piasecki, wódz ONR „Falanga”
    • Źródło: rozmowa Adama Leszczyńskiego z Szymonem Rudnickim, ONR: pałkarze narodowo-radykalni, „Ale Historia”, 18 lipca 2016.
  • Nie jesteśmy faszystami ani hitlerowcami, przede wszystkim dlatego, że jesteśmy ruchem czysto polskim, nie potrzebujemy obcych wzorów. Nie uważamy się za faszystów ani za hitlerowców, również dlatego, że oba te ruchy mają wiele wad, a nawet grzechów, którymi obarczać się nie chcemy.
    • Źródło: „Sztafeta”, 1934, nr 34, cyt. za: W.J. Muszyński, Duch młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934–1944. Od studenckiej rewolty do konspiracji niepodległościowej, Warszawa 2011, s. 204.
  • Od czego by nie zaczynali, kończyli na Żydach. Ich program dla Polski da się streścić do jednego: wszystko będzie dobrze, jak się pozbędziemy Żydów.
    • Autor: Szymon Rudnicki, ONR-Falanga czyli antysemityzm totalny, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1991, nr 3, s. 29–56.
    • Zobacz też: antysemityzm
  • Postulaty środowiska OP-ONR rozwoju samorządności i postaw obywatelskiego myślenia o państwie nie miały nic wspólnego z inspiracjami totalitarnymi tak często przypisywanymi ONR przez krytyków. Działacze obozu niechętnie odnosili się też do pomysłów krępowania swobody obywatelskiej metodami państwa policyjnego, na co wpływ miały zapewne ich osobiste doświadczenia: niemal każdy doświadczył aresztowania, dłuższego lub krótszego uwięzienia lub pobytu w Berezie Kartuskiej. Odrzucali oni też modne w Europie w latach trzydziestych XX w. koncepcje totalitarne, wzorowane na systemach Włoch i Niemiec. Sami narodowi radykałowie często podkreślali, że u podstaw ich światopoglądu, odwrotnie niż w faszyzmie, leży dążenie do podporządkowania państwa narodowi. Państwo miało być formą, przestrzenią rozwoju, naród zaś jego treścią. Zachowywano więc równowagę, gdyż oba elementy wzajemnie się uzupełniały. Było to zatem zaprzeczenie systemu faszystowskich Włoch.
    • Źródło: W.J. Muszyński, Duch młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934–1944. Od studenckiej rewolty do konspiracji niepodległościowej, Warszawa 2011, s. 203.
  • Popularność włoskiego faszyzmu była widoczna wśród młodzieży narodowej w latach dwudziestych, kiedy system ten postrzegano jako skuteczny środek w walce z komunizmem. W latach trzydziestych fascynacja ta przeżywała swój schyłek. (…) Z jeszcze większym sceptycyzmem członkowie ONR odnosili się do niemieckiego narodowego socjalizmu. Ich zdaniem nazizm to wypaczony i intelektualnie zubożony nacjonalizm o charakterze pogańskim, w swojej istocie antychrześcijański, natomiast w warstwie ideologicznej ogólnikowy i posiłkujący się pseudonaukowymi koncepcjami rasowymi.
    • Źródło: W.J. Muszyński, Duch młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934–1944. Od studenckiej rewolty do konspiracji niepodległościowej, Warszawa 2011, s. 204.
  • Szczyt powstawania polskich grup faszystowskich przypadał na rok 1926. W maju tego roku ukazuje się pierwszy numer „Faszysty Polskiego”, będącego organem prasowym Stronnictwa Faszystów Polskich (które istniało między majem a wrześniem 1926 r.). Jednakże pierwszym ugrupowaniem politycznym była utworzona w 1924 roku, z inspiracji tajnej i hierarchicznej organizacji Związku Rycerzy Prawa, Wojskowa Organizacja Faszystów Polskich (która w 1925 r. przekształciła się w Polską Organizację Faszystów mając przybrać kształt partii politycznej).(...) Stronnictwo Faszystów (...) opublikowało trzy artykuły (...) [które] były (...) później powielane przez kolejne partie, odwołujące się do doktryny stworzonej przez Mussoliniego, m.in. przez Organizację Faszystów Polskich (prawdopodobnie istniejąca od maja 1926 roku do połowy następnego roku), poznański Związek Faszystów Polskich (który był najdłużej działającą organizacją faszystowską, istniał w latach 1926–1930).
  • W atmosferze fermentu ideowego „młodzi” działacze przedstawili strategię nowej myśli nacjonalistycznej. Dla „młodych” postawa niezgody na panujące w Polsce stosunki afirmowała diagnozę potrzeby dokonania przewrotu, prawdziwej głębokiej rewolucji rozegranej na dwóch płaszczyznach: duchowej – w wymiarze osobistym każdego Polaka i narodowej – regulującej sprawy społeczne.(...) Postulowali nowy ustrój zbudowany na mocnych podstawach – ponadczasowcyh wartości katolickich, oparty na rodzinie i korporacjonizmie, traktowanym jako wspólna organizacj[a] pracowników i kapitału.
  • Wzdrygniesz się, tylu na jednego. Ta krew tak niepokojąco jakoś wygląda. (…) Nie przejmuj się widokiem krwi – bij, bij zawsze i wszędzie, bij tym, co ci pod rękę wpadnie, bij, czym najlepiej się bije.
    • Opis: z ulotki ONR z 1936.
    • Źródło: rozmowa Adama Leszczyńskiego z Szymonem Rudnickim, ONR: pałkarze narodowo-radykalni, „Ale Historia”, 18 lipca 2016.
    • Zobacz też: przemoc