Konfederacja targowicka

Talar konfederacji targowickiej z 1793

Konfederacja targowicka – konfederacja generalna koronna zawiązana oficjalnie w nocy z 18 na 19 maja 1792 roku w przygranicznym miasteczku Targowica w porozumieniu z carycą Rosji Katarzyną II (w rzeczywistości 27 kwietnia 1792 w Petersburgu) przez przywódców magnackiego obozu republikanów w celu przywrócenia starego ustroju Rzeczypospolitej, pod hasłami obrony zagrożonej wolności przeciwko reformom Konstytucji 3 maja, wprowadzającym monarchię konstytucyjną.

• Dlaczego oskarżenie o zdradę wielkich przywódców konfederacji targowickiej jest całkowicie pozbawione podstaw? Ponieważ zarzutów tych nie potwierdził niezależny sąd.
  • Autor: Piotr Wierzbicki, Podręcznik Europejczyka. Z Ciemnogrodu do Paryża, Wydawnictwo Zysk i S-ka, ISBN 83-7150-076-9, s. 101.

• Dziewięciu tylko służalców Szczęsnego [Potockiego] podpisało się na niej i pana swego obrało marszałkiem, dziewięć osób ogłosiło naród cały, reprezentantów jego w Sejmie za buntowników, dziewięciu płatnych od Moskwy miesięcznie służalców, otoczonych wojskiem moskiewskim, nazwało króla, senat, posłów zdrajcami ojczyzny i obcą bronią przyszło zwalać dzieło z taką pracą, z takim wysileniem, z tylu ofiarami.
  • Autor: Julian Ursyn Niemcewicz, Pamiętniki czasów moich, 1. poł. XIX w., cyt. za: Tomasz Małkowski, Jacek Rześniowiecki, Historia III. Podręcznik do klasy III gimnazjum, s. 85.
  • Zobacz też: Stanisław Szczęsny Potocki

• Na czym polega elegancja i przyzwoitość Targowicy? Na tym, że obnażyła ona obrzydliwość haniebnych pomówień wysuwanych przez wrogów narodu rosyjskiego przeciw wybitnym mężom stanu, którzy mieli odwagę przeciwstawić się nacjonalistycznej histerii i zadzierzgnąć trwałe więzi braterskiej współpracy z naszym wschodnim sąsiadem.
  • Autor: Piotr Wierzbicki, Podręcznik Europejczyka. Z Ciemnogrodu do Paryża, Wydawnictwo Zysk i S-ka, ISBN 83-7150-076-9, s. 100.

• Nigdy jeszcze sztuka zwodzenia w tym u nas nie była widoczna stopniu, w którym się okazała w ostatnich czasach. (…) tego szlachetny naród polski doświadczył, sztuką i zwodzeniem wolność mu wydarto. Częściowo tylko, gdzie się udać mogło podkopywano gmach Rzeczypospolitej, gotowano rzeczy, aby go raptem wywrócić.
  • Autor: sygnatariusze aktu konfederacji targowickiej
  • Źródło: Anna Grześkowiak-Krwawicz, Zdrada 3 maja? Malkontenci wobec Ustawy Rządowej, w: Bo insza jest rzecz zdradzić, insza dać się złudzić. Problem zdrady w Polsce przełomu XVIII i XIX w., Warszawa 1995, s. 60, 63.

• Wiszą zdrajcy takie czasy
  Będą wisieć przez dni parę
  Wrony drzeć z nich będą pasy
  Jak się drze sztandary stare
  Może wreszcie coś się zmieni
  Coś wyniknie z tej roboty
  Zanim zdejmą ich z szubienic
  Żeby w trumnach złożyć złotych
  • Autor: Jacek Kaczmarski (wg grafiki Jana Piotra Norblina), Wieszanie zdrajców na Rynku Warszawskim w roku 1794 podczas insurekcji kościuszkowskiej, 1980
  • Opis: niektórzy targowiczanie zostali w 1794 powieszeni za zdradę państwa.

• W Starym Mieście, tu w Warszawie
  dokazują cudów prawie:
  szubienicę wystawili,
  wielkich ludzi powiesili…
  • Opis: z ballady dziadowskiej pt. Duma dziadów farskich.
  • Źródło: Wacław Panek, Gaude, Mater Polonia, Instytut Wydawniczy Nasza Księgarnia, Warszawa 1990, s. 62.

Nawiązania do konfederacji targowickiej

• Nowa Targowica się pojawiła. Oskarżają Polskę. Mobilizują obce narody na forach międzynarodowych do nienawiści wobec Polaków, którzy mieli odwagę wybrać innych, a nie ich samych. Zdumiewające spojrzenie. To się już dawno nie powtarzało. Ale to nie jest chwałą tych ludzi, że zaufanie, którym zostali obdarzeni przez część narodu, wykorzystują przeciw ojczyźnie.
  • Autor: Józef Michalik
  • Opis: Ocena zachowań opozycji wobec działań Prawa i Sprawiedliwości
  • Źródło: Abp Józef Michalik: Nowa Targowica się pojawiła. Oskarżają Polskę, pch24.pl, 27 marca 2016
  • Zobacz też: kryzys wokół Trybunału Konstytucyjnego w Polsce

• Pojawiła się grupa osób, która używając takich argumentów, że zagrożona jest wolność, demokracja szlachecka, zwróciła się do carycy Katarzyny o interwencję. Używając bardzo podobnych argumentów, jakich używacie dzisiaj.
  • Autor: Michał Rachoń
  • Opis: Wypowiedź skierowana pod adresem opozycji sprzeciwiającej się działaniom Prawa i Sprawiedliwości
  • Źródło: Czy słowa konfederacji targowickiej są aktualne? Poseł .Nowoczesnej zaskoczył odpowiedzią, wprost.pl, 13 stycznia 2017
  • Zobacz też: kryzys sejmowy w Polsce

• To jest dla mnie realna Targowica. To jest parcie na Wschód. Tak jak wtedy, gdy zdrajcy parli na Wschód pod parasol rosyjski.
  • Autor: Andrzej Rzepliński, Prof. Rzepliński: mamy kontrrewolucję. O Julii Przyłębskiej: „ta pani” nie jest prezesem TK, tvn24.pl, 13 stycznia 2017.
  • Opis: o rządach PiS.