Seneka Młodszy: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikicytatów, wolnej kolekcji cytatów
Usunięta treść Dodana treść
uzupełnienie
Anulowanie wersji 503129 (brak źródła), - (osoba nieznana)
Znacznik: Anulowanie edycji
Linia 28: Linia 28:


===C===
===C===
*Cała harmonia tego świata składa się z elementów sprzecznych.
* Cała harmonia tego świata składa się z elementów sprzecznych.


* Chwalebnie jest czynić to, co należy, a nie to, co wolno.
* Chwalebnie jest czynić to, co należy, a nie to, co wolno.
Linia 147: Linia 147:


* Kto się boi, jest niewolnikiem.
* Kto się boi, jest niewolnikiem.
**''Quod timet servit.'' (łac.)
** ''Quod timet servit.'' (łac.)


* Kupioną wierność da się przekupić.
* Kupioną wierność da się przekupić.
Linia 249: Linia 249:
===P===
===P===
* Pijaństwo nie jest przyczyną ułomności, ono jedynie je obnaża.
* Pijaństwo nie jest przyczyną ułomności, ono jedynie je obnaża.

* Pijaństwo nie tworzy wad – wydobywa je na wierzch.
* Pijaństwo nie tworzy wad – wydobywa je na wierzch.
** ''Non facit ebrietas vitia, sed protrahit.'' (łac.)
** ''Non facit ebrietas vitia, sed protrahit.'' (łac.)


* Pojedyncze dni uważaj za osobne żywoty.
* Pojedyncze dni uważaj za osobne żywoty.
Linia 277: Linia 278:


===R===
===R===
* Religia uważana jest przez prostaków za prawdziwą, przez mędrców za fałszywą, przez władców - za użyteczną.

* Ręka rękę myje.
* Ręka rękę myje.
** ''Manus manum lavat.'' (łac.)
** ''Manus manum lavat.'' (łac.)
Linia 362: Linia 361:


* Żyj z ludźmi, jakby widziany przez Boga; z Bogiem rozmawiaj, jakby słuchany przez ludzi.
* Żyj z ludźmi, jakby widziany przez Boga; z Bogiem rozmawiaj, jakby słuchany przez ludzi.

==O Senece Młodszym==
* (…) oficjalnie stoik, a między nami mówiąc zwyczajny szarlatan. Seneka nauczał, jak marne jest wszelkie ziemskie bogactwo, będąc jednocześnie człowiekiem ogromnie majętnym. Kiedy zwrócono mu uwagę, że skoro tak nisko ceni doczesne dobra, może wreszcie przestałby pożyczać pieniądze na astronomiczny procent, odparł niezrażony, że sprzeciwiałoby się to wszelkim zasadom filozofii stoickiej, a do tego było absolutnie poniżej jego godności, jako jednego z czołowych reprezentantów tejże grupy, gdyby miał zaprzątać sobie umysł tak błahą kwestią, zamiast poświęcać swój cenny czas na rozmyślanie o znacznie wyższych rzeczach. Po tej odpowiedzi jego reputacja jako myśliciela ostatecznie się ugruntowała.
** Autor: Will Cuppy, ''Życie i upadek prawie wszystkich'', tłum. i wstęp Wojciech Tyszka, Wydawnictwo Książkowe Twój Styl, Warszawa 2005, ISBN 8371634099, s. 79.

{{commons|Lucius Annaeus Seneca}}





Wersja z 12:03, 16 gru 2019

Seneka Młodszy

Seneka Młodszy (ur. ok. 4 p.n.e.–65 n.e.) – rzymski filozof, pisarz i poeta.

Medea

  • Należy wysłuchać także drugiej strony.
    • Audiatur et altera pars. (łac.)
    • Opis: przed wydaniem sądu.
    • Źródło: 2, 2, 199
  • Ten popełnił zbrodnię, komu przyniosła korzyść.
    • Cui prodest (scelus, is fecit) (łac.)
    • Źródło: 503

Inne

A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N O Ó P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

A

  • Aby poznać siebie, trzeba się wystawiać na próbę. Tylko tak może się przekonać każdy, na co go stać.

B

  • Biednym jest nie ten, kto ma mało, ale ten, kto tęskni za tym, by mieć więcej.
  • Boimy się nie śmierci, ale wyobrażenia, jakie o niej mamy.
  • Być pozbawionym ojczyzny to nie do zniesienia.
    • Carere patria intolerabile est. (łac.)
    • Źródło: Consolatio ad Helvium VI, 2

C

  • Cała harmonia tego świata składa się z elementów sprzecznych.
  • Chwalebnie jest czynić to, co należy, a nie to, co wolno.
    • Źródło: Przykazania etyki prawniczej: księga myśli, norm i rycin, oprac. Roman Tokarczyk, wyd. Wolters Kluwer Polska, s. 29.
  • Cnoty nie można nikomu zabronić, jest ona dla wszystkich otwarta.
    • Źródło: De beneficiis 3,18,2.
  • Codziennie umieramy, codziennie bowiem uszczupla się jakaś część życia.
    • Cotidie morimur, cotidie enim demitur aliqua pars vitae. (łac.)
  • Co człowiek posiada najlepszego, to leży poza zasięgiem potęgi ludzkiej i ani nie może być dane, ani zabrane.
    • Źródło: O pocieszeniu do matki Helwii, VIII, 1–4, [w:] Leon Joachimowicz, Seneka, Wiedza Powszechna, Warszawa 1977, s. 188.
  • Co zrobisz drugiemu, oczekuj od niego.
    • Ab alio exspectes, alteri quod feceris. (łac.)
  • Cudze błędy mamy na oku, nasze poza nami.
    • Aliena vitia in oculis habemus, a tergo nostra sunt. (łac.)
    • Źródło: Czesław Jędraszko, Łacina na co dzień, Warszawa 1988, s. 19
  • Czego nie zabrania prawo, zabrania wstyd.
  • Część leczenia zależy od woli wyleczenia.
  • Często ogień i miecz zastępują lekarstwo.
  • Człowiek nieszczęśliwy to rzecz święta.
    • Res sacra miser. (łac.)
    • Źródło: Epigrammata, 4
  • Człowiek jest z natury zwierzęciem towarzyskim.
    • Homo sit naturaliter animal socialis. (łac.)
  • Człowiek jest dla człowieka świętością.
    • Źródło: Jostein Gaarder, Świat Zofii. Cudowna podróż w głąb historii filozofii, Warszawa 1995, tłum. Iwona Zimnicka, s. 150.
  • Człowiek zmęczony szuka sporu.
  • Czy jest coś gorszego niżeli śmierć? Życie, jeśli pragniesz umrzeć.

D

  • Dla chorego i miód jest gorzki.
    • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998.
  • Dla ludu religia jest prawdą, dla mędrców fałszem, a dla władców jest po prostu użyteczna.
  • Długi dzień łagodzi ból.
    • Dolorem dies longa consumit. (łac.)
  • Dobro nie rodzi się ze zła.
    • Bonum ex malo non fit. (łac.)
  • Dobry człowiek różni się od boga tylko czasem trwania.
    • Bonus tempore tantum a deo differt. (łac.)
    • Źródło: Augustyn Eckmann, Przebóstwienie człowieka w pismach wczesnochrześcijańskich, wyd. Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2003, s. 18.
    • Zobacz też: bóg
  • Dopóki los pozwala, żyjcie wesoło.
    • Dum fata sinunt, vivite laeti. (łac.)
  • Droga do gwiazd nie jest łatwa z ziemi. lub w wersji: Droga od Ziemi do Gwiazd nie jest gładka.
    • Non est ad astra mollis e terris via. (łac.)
    • Opis: popularne w wersji sparafrazowanej:
      Przez ciernie do gwiazd.
      Per aspera ad astra. (łac.)
    • Źródło: Herkules szalejący, 437
  • Drzewo nie smagane wichrem, rzadko kiedy wyrasta silne i zdrowe.
    • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał K. Nowak, Warszawa 1998.
  • Dumne i przepotężne jest miano matki.
    • Matris superbum est nomen et nimium potens. (łac.)
    • Źródło: Fedra, tłum. Stanisław Stryba

G

  • Temu kto nie wie do jakiego portu zmierza, nie sprzyja żaden wiatr.
    • Ignoranti, quem portum petat, nullus suus ventus est. (łac.)
    • Zobacz też: wiatr port
  • Głód nie ma ambicji.
    • Ambitiosa non est fames. (łac.)

I

  • Inaczej niż życie, śmierć nie może zostać człowiekowi odebrana i dlatego możemy uważać ją za dar Boga.

J

  • Jeśli chcesz być kochany, kochaj.
    • Si vis amari, ama. (łac.)
  • Język prawdy jest prosty.
    • Veritatis simplex oratio est. (łac.)
  • Jeśli znajdziesz prawdziwego przyjaciela (co zdarza się naprawdę rzadko!) chroń go, bo to drugi ty.

K

  • Każdy kogut na swych śmieciach śmielszy.
  • Każdy lud może żyć i rozwijać się tylko dotąd, dokąd zna i miłuje swoją przeszłość, ginie, gdy traci dla niej szacunek.
  • Kiedy lekarstwo jest haniebne, wstyd przychodzić do zdrowia.
  • Klęska jest okazją do cnoty.
    • Calamitas virtutis occasio. (łac.)
    • Źródło: Czesław Jędraszko, Łacina na co dzień, Warszawa 1988, s. 41.
  • Kobiety wychodzą za mąż, po to, żeby się rozwieść, i rozwodzą się po to, żeby wyjść za mąż.
  • Kochać to znaczy zapomnieć o sobie.
  • Komu wolno grzeszyć, mniej grzeszy.
    • Cui peccare licet, peccat minus. (łac.)
  • Komu wolno wiele, temu najmniej przystoi być samowolnym.
  • Kto nie może mieć nadziei na nic, niech na nic nie traci nadziei.
  • Kto się boi, jest niewolnikiem.
    • Quod timet servit. (łac.)
  • Kupioną wierność da się przekupić.
  • Kogo ranek widzi wyniosłym, tego wieczór widzi powalonym.

L

  • Leżeć przy stole na uczcie jest złem, znajdować się zaś na torturach – dobrem, jeżeli przy tamtym pierwszym sprawujemy się nieprzystojnie, a przy tym drugim zgodnie z wymogami cnoty.
    • Źródło: Listy moralne do Lucyliusza, 71, 19–27, [w:] Leon Joachimowicz, Seneka, Wiedza Powszechna, Warszawa 1977, s. 133, 134.
  • Los tylko dla tego jest ciężki, na kogo spada niespodziewanie, a ten łatwo stawi mu czoło, kto zawsze jest przygotowany na każdą przeciwność.
    • Źródło: O pocieszeniu do matki Helwii, V, 1–4, [w:] Leon Joachimowicz, Seneka, Wiedza Powszechna, Warszawa 1977, s. 185.

M

  • Mało jest takich, których zmuszono do niewoli, więcej tych, co dobrowolnie w nią idą.
    • Źródło: Epistularum moralium libri XX, 22
    • Zobacz też: niewola
  • Mądrego człowieka ani pomyślność nie wbija w dumę, ani niepowodzenie nie zniechęca do życia.
    • Źródło: O pocieszeniu do matki Helwii, V, 1–4, [w:] Leon Joachimowicz, Seneka, Wiedza Powszechna, Warszawa 1977, s. 184.
  • Miłość jest jak wiatr, raz silniejsza, a raz słabsza.
  • Młodzi chętnie słuchają gorszych rad.
  • Musisz żyć dla innych, jeśli chcesz żyć z pożytkiem dla siebie.
    • Alteri vivas oportet, si vis tibi vivere. (łac.)

N

  • Na przyszłość zastanawiaj się nie tylko nad tym, czy prawdą jest to, co mówisz, lecz czy ten, do kogo mówisz wytrzyma prawdę.
  • Najgorsze dla nas jest właśnie to, że wykazujemy starczą powagę, a dziecięce wady.
  • Najlepiej przecierpieć, czego odmienić nie można.
  • Najlepszym lekarstwem na gniew jest zwłoka. Wrogość natychmiast znika, jeśli się jej wyrzeknie jedna ze stron.
    • Źródło: Przykazania etyki prawniczej: księga myśli, norm i rycin, oprac. Roman Tokarczyk, wyd. Wolters Kluwer Polska, s. 30.
  • Najlżejszego ciosu nie zniesie szczęście nigdy nie zamącone. Ale kto się bezustannie boryka z przeciwnościami, temu ciosy nadały hart stali, ten się nie cofnie przed żadnym niebezpieczeństwem, ten nawet powalony, na kolanach wojuje.
    • Źródło: O opatrzności, II, 6–10, [w:] Leon Joachimowicz, Seneka, Wiedza Powszechna, Warszawa 1977, s. 202, 203.
  • Najważniejsza umiejętność władcy to umieć znieść nienawiść.
  • Największą władzą jest władza nad samym sobą.
    • Inne tłumaczenie: Panować nad sobą to najwyższa władza.
    • Imperare sibi maximum est imperium. (łac.)
    • Opis: do cesarza Nerona.
    • Źródło: Przykazania etyki prawniczej: księga myśli, norm i rycin, oprac. Roman Tokarczyk, wyd. Wolters Kluwer Polska, s. 30.
  • Najwyższym dobrem jest duch, który gardzi każdą rzeczą przygodną, a z samej cnoty czerpie radość.
    • Źródło: O życiu szczęśliwym (De vita beata)
  • Najwyższym dobrem jest życie zgodne z naturą.
    • Źródło: O bezczynności, V, [w:] Leon Joachimowicz, Seneka, Wiedza Powszechna, Warszawa 1977, s. 212.
  • Nauczając, uczymy się.
    • Docendo discimus. (łac.)
  • Nie buduj domu na piasku, a szczęścia – na sercu kobiecym.
    • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał K. Nowak, Warszawa 1998.
  • Nie było wielkiego geniuszu bez przymieszki szaleństwa.
    • Nullum magnum ingenium sine mixtura dementiae fuit. (łac.)
  • Nie dla szkoły, lecz dla życia uczymy się.
    • Non scholae, sed vitae discimus. (łac.)
  • Nie ma nic niemądrzejszego niż oczekiwanie nieszczęść.
  • Nie ma większej siły niż prawdziwa miłość.
  • Nie narazi się na cudzy śmiech, kto sam zaczął od siebie.
    • Źródło: Przykazania etyki prawniczej…, op. cit., s. 31.
  • Nie sądźcie, że radość polega na uśmiechu; radość to rzecz bardzo poważna.
  • Nie umiemy dobrodziejstw ani dawać ani przyjmować.
    • Beneficia nec dare scimus nec accipere. (łac.)
  • Nigdy nie będzie szczęśliwy ten, kogo dręczy myśl, że ktoś jest szczęśliwszy od niego.
  • Nikt nie zapomina o swoim szczęściu.

O

  • Obfite pożywienie hamuje bystrość umysłu.
    • Copia ciborum subtilitas animi impeditur. (łac.)
  • Od człowieka człowiekowi grozi codzienne niebezpieczeństwo.
    • Ab homine homini cotidianum periculum. (łac.)
  • Ojczyznę kocha się nie dlatego, że wielka, ale dlatego, że własna.
  • Oszczędność jest to umiejętność unikania zbędnych wydatków.
    • Źródło: Myśli
  • Otwartego prowadzą losy, opornego siłą ciągną.
    • Ducunt volentem fata, nolentem trahunt. (łac.)

P

  • Pijaństwo nie jest przyczyną ułomności, ono jedynie je obnaża.
  • Pijaństwo nie tworzy wad – wydobywa je na wierzch.
    • Non facit ebrietas vitia, sed protrahit. (łac.)
  • Pojedyncze dni uważaj za osobne żywoty.
    • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał K. Nowak, Warszawa 1998.
  • Połowa wyzdrowienia to chcieć wyzdrowieć.
  • Porywczość jest grzechem niedojrzałości.
  • Pośród wielu nieszczęść uczymy się sztuki milczenia.
  • Pozory mylą.
    • Fallaces sunt rerum species. (łac.)
  • Praca jest powołaniem najlepszych.
    • Źródło: O opatrzności
  • Prawda nie lubi czekać.
  • Prawdziwa radość jest rzeczą poważną.
  • Przeciwności losu uczą mądrości, powodzenie ją odbiera.
  • Przyjaźń zawsze jest pożyteczna, a miłość często szkodliwa.

R

  • Ręka rękę myje.
    • Manus manum lavat. (łac.)

S

  • Szczęśliwy nie jest ten, kto wydaje się innym, lecz ten, kto sam się za takiego uważa.

T

  • Tłum depce leżącego.
    • Calcat iacentem vulgus. (łac.)
  • To, co zdobyliśmy z największym trudem, najbardziej kochamy.
  • To dusza czyni ludzi bogatymi.
    • Animus est, qui divites facit. (łac.)
    • Zobacz też: dusza
  • Trudno jest wierzyć w cuda.
  • Trzeba wysłuchać i drugiej strony.
    • Audiatur et altera pars. (łac.)
  • Trzeba, żebyś żył dla innych, jeżeli chcesz żyć dla siebie.
    • Alteri vivas oportet, si tibi vis vivere. (łac.)
    • Źródło: C. Jędraszko, Łacina na co dzień, Warszawa 1988, s. 20.
  • Tylko mężny człowiek poskromi to, co wszystkich przeraża.
  • Tylko śmierć przywraca niewinność zwiedzionym do zbrodni.
  • Tym więcej pragniemy, im więcej przypadło nam w udziale.

U

  • Ucząc innych, sami się uczymy.
    • Docendo discimus. (łac.)
    • Źródło: Danuta Gorajewska, Fakty i mity o osobach z niepełnosprawnością, Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, Warszawa 2006.
  • Uczymy się nie dla szkoły, lecz dla życia.
    • Non scholae sed vitae discimus. (łac.)
  • U przyjaciół wszystko jest wspólne.
    • Amicorum omnia sunt communia. (łac.)

W

  • Wędrowiec idący drogą dochodzi do jakiegoś końca: tylko błądzenie nie ma kresu.
  • W walce schodzi się na poziom przeciwnika.
  • Wiele zwierząt przewyższa nas wdziękiem.
    • A multis animalibus decore vincimur. (łac.)
  • Wielki jest człowiek, który w bogactwie żyje tak, jakby był ubogi.
  • Wszystkich zrównuje proch; rodzimy się nierówni, równi umieramy.
    • Aequat omnes cinis; impares nascimur, pares morimur. (łac.)

Z

  • Z bliska zazwyczaj lęk jest mniejszy.
  • Z życiem jak ze sztuką w teatrze: ważne nie jak długo trwa, ale jak zagrana.
  • Zgodą wzrastają małe rzeczy, niezgodą największe upadają.
    • Concordia res parvae crescunt, discordia vel maximae dilabuntur. (łac.)
  • Zmienne są koleje spraw.
    • Alternae sunt vices rerum. (łac.)
    • Źródło: C. Jędraszko, Łacina na co dzień, Warszawa 1988, s. 20.
  • Zwycięstwo bez możliwości klęski jest zwycięstwem bez chwały.

Ż

  • Życie bez celu jest błądzeniem.
  • Życie szczęśliwe to życie zgodne ze swoją naturą.
    • Beata est vita conveniens naturae suae. (łac.)
  • Żyć (…) to znaczy walczyć.
    • Vivere (…) militare est. (łac.)
    • Źródło: Listy
  • Żyj w czasie – niezależny od czasu.
  • Żyj z ludźmi, jakby widziany przez Boga; z Bogiem rozmawiaj, jakby słuchany przez ludzi.