Język kaszubski

Język kaszubski (kaszub. kaszëbsczi jãzëk, kaszëbskô mòwa, pòmòrsczi jãzëk, kaszëbskò-słowińskô mòwa) – mowa zachodniosłowiańska o spornym statusie – w zależności od przyjętych kryteriów uznawana za odrębny język lub dialekt języka polskiego.

• Dziś nie tylko przybysz z Polski centralnej nie rozumie Kaszuby z północy. Zdarza się, że nie rozumie go również Kaszuba z Kościerzyny.
  • Autor: Hanna Popowska-Taborska i Zuzanna Topolińska
  • Źródło: Aleksander Labuda, Słownik kaszubski (1960), przedmowa, s. 9.

• Gdy w szkole mówiłem „kole czegos” zamiast „koło czegoś”, to dostawałem linijką po rękach.
  • Autor: Jerzy Jeszke
  • Źródło: Magdalena Kropidłowska, To jest cholernie ciężka praca, „Pomerania” wrzesień 2012, s. 22.

• I Gerard Konkel mówi z pamięci strofy kaszubskiego poematu ze schyłku XIX wieku.
  • Autor: Helena Kowalik, Jak ręka na wielkiej wodzie, „Suita kaszubska”, Gdańsk 1982, s. 176.

• Ja mówię dobrze tylko po kaszubsku, to jest moja matryca językowa.
  • Autor: Gerard Labuda, Zapiski kaszubskie, pomorskie i morskie, Gdańsk 2000, Oficyna Czec, wyd. I, s. 486.

• Jako minister edukacji narodowej wiedziałem, jak ważna jest ścieżka edukacji regionalnej i nauka języka kaszubskiego.
  • Autor: Edmund Wittbrodt
  • Źródło: Katarzyna Główczewska, Zawsze związany z Kaszubami, „Pomerania” listopad 2012, s. 14.

• Kaszubscy mieszkańcy okropnie lamentują nad tym, że się ich język macierzysty gwałtem usuwa z kościołów i szkół, (…).
  • Autor: Krzysztof Celestyn Mrongowiusz
  • Opis: list z 17 lipca 1828 r.
  • Źródło: Zygmunt Szultka, Szkice historyczne o dawnej Łebie, Gdańsk-Łeba 2000, str. 154.

• Mimo niżu demograficznego z roku na rok systematycznie przybywa uczniów uczących się języka kaszubskiego.
  • Autor: Kazimierz Kleina
  • Źródło: Społeczność kaszubska w procesie przemian. Kultura, tożsamość, język, pod red. K. Kleiny i C. Obrachta-Prondzyńskiego, Kancelaria Senatu, 2012, s. 159.

• Nasz łącznik między wschodem a zachodem to pradawna mowa – język kaszubski – i przy tym powinniśmy trwać.
  • Autor: Gerard Labuda, wywiad Jak Kaszuba z Kaszubą, onet.pl, 26 marca 2007, przedruk z „Tygodnika Powszechnego”

• Niech ci, którzy tak chętnie powołują się na Kaszubów, sprawdzą, jakie frustracje wywołała kodyfikacja kaszubskiego. Dziecko innego języka uczy się w szkole, a inaczej rozmawia w domu ze swoimi rodzicami. Ktoś wie, jakie to czyni spustoszenie w umysłach tych dzieci? Nie politycy powinni decydować o tym, czy będzie język śląski. Od tego są językoznawcy.
  • Autorka: Maria Pańczyk-Pozdziej
  • Źródło: slask.nasze.miasto.pl, Maria Pańczyk-Pozdziej – twórczyni konkursu „Po naszymu, czyli po śląsku”, 27 listopad 2010
  • Zobacz też: etnolekt śląski

• Poza tym duża różnica tego języka od niemieckiego jest niemiłą dla szlachty, która posiada dobra ziemskie na Kaszubach, dlatego właściciele majątków robią wszystko, chociaż dotychczas bez szczególnego sukcesu, aby upowszechnić język niemiecki i kaszubski wyplenić.
  • Autor: Jan III Bernoulli
  • Źródło: Józef Borzyszkowski, Jan Mordawski, Jerzy Treder, Historia, geografia, język i piśmiennictwo Kaszubów, wydawnictwo M. Rożak przy współpr. z Instytutem Kaszubskim, Gdańsk 1999, s. 38.

• Pragnę was jeszcze zachęcić, zachęcić abyście nadal strzegli swojej tożsamości, pielęgnując więzi rodzinne, pogłębiając znajomość swojego języka i starając się przekazywać swą bogatą tradycję kaszubską młodemu pokoleniu.
  • Autor: bł. Jan Paweł II, VII pielgrzymka Jana Pawła II do ojczyzny, Olsztyn 1999, Wydział Duszpasterski Kurii Metropolitalnej, s. 27.
  • Opis: w Sopocie w 1999.

• Tożsamość kaszubska najmocniej osadzona jest oczywiście w języku.
  • Autor: Brunon Synak
  • Źródło: Barbara Szczepuła, Miewam kaszubskie sny. Rozmowa z prof. Brunonem Synakiem, Dziennik Bałtycki, Rejsy, 31 stycznia 2013

• Za język regionalny uważamy kaszubski, którego związki z polszczyzną są luźniejsze. Ma odmienną od języka polskiego historię. Regionalnym nazywamy go dlatego, że nie ma oparcia w żadnym innym języku państwowym. Procesy historyczne, fakty fleksyjne, fonetyczne, gramatyczne decydują, że jest to język regionalny.
  • Autor: Jerzy Bralczyk
  • Źródło: Agnieszka Kublik, Prof. Bralczyk: Śląski jest piękny, ale to dialekt, gazeta.pl, 8 kwietnia 2011

• Z drugiej jednak strony Łużyczanie są skłonni Kaszubów i ich język widzieć w takim stanie zagrożenia, jak własny, co – moim zdaniem – nie jest słuszne.
  • Autor: Jadwiga Zieniuk
  • Źródło: Nazwy i dialekty Pomorza dawniej i dziś, Gdańsk 1997, nr 1, s. 98