Voltaire: Różnice pomiędzy wersjami
Usunięta treść Dodana treść
przebudowa, formatowanie automatyczne, +1, łamanie wierszy |
|||
Linia 1: | Linia 1: | ||
⚫ | |||
'''[[w:Voltaire|Voltaire]]''' (1694–1778) – francuski filozof, wolnomularz, dramaturg i poeta. |
'''[[w:Voltaire|Voltaire]]''' (1694–1778) – francuski filozof, wolnomularz, dramaturg i poeta. |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
(fr. ''Candide ou l'optimisme'', tłum. [[Tadeusz Żeleński-Boy]]) |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
** Postać: Kandyd |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
** Opis: ostatnie słowa powieści. |
|||
==Inne== |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
* Bardzo roztropnie jest wątpić. |
* Bardzo roztropnie jest wątpić. |
||
==C== |
===C=== |
||
* Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego nie miało nic wspólnego z Rzymem ani w ogóle z cesarstwem. |
* Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego nie miało nic wspólnego z Rzymem ani w ogóle z cesarstwem. |
||
Linia 17: | Linia 30: | ||
* Człowiek wolny idzie do nieba taką drogą, jaka mu się podoba. |
* Człowiek wolny idzie do nieba taką drogą, jaka mu się podoba. |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
* Delikatność – nierozłączna podobno z miłością, stanowi czasem jej urok, ale częściej nudę. |
* Delikatność – nierozłączna podobno z miłością, stanowi czasem jej urok, ale częściej nudę. |
||
* Dla większości mężczyzn poprawić się, znaczy zmienić wady. |
* Dla większości mężczyzn poprawić się, znaczy zmienić wady. |
||
==G== |
===G=== |
||
* Gdyby Bóg nie istniał, koniecznością stałoby się wynalezienie go. |
* Gdyby Bóg nie istniał, koniecznością stałoby się wynalezienie go. |
||
** ''Si Dieu n'existait pas, il faudrait l'inventer.'' (fr.) |
** ''Si Dieu n'existait pas, il faudrait l'inventer.'' (fr.) |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
** Opis: podobna myśl występuje w pismach arcybiskupa Canterbury Johna Tillotsona (1630–1694) |
** Opis: podobna myśl występuje w pismach arcybiskupa Canterbury Johna Tillotsona (1630–1694). |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
** Zobacz też: [[Bóg]] |
** Zobacz też: [[Bóg]] |
||
==J== |
===J=== |
||
* Jeden Polak to istny czar, dwóch Polaków – to awantura, trzech Polaków – och, to już jest polski problem. |
* Jeden Polak to istny czar, dwóch Polaków – to awantura, trzech Polaków – och, to już jest polski problem. |
||
** ''Un polonais – c'est un charmeur; deux polonais – une bagarre; trois polonais, eh bien, c'est la question polonaise.'' (fr.) |
** ''Un polonais – c'est un charmeur; deux polonais – une bagarre; trois polonais, eh bien, c'est la question polonaise.'' (fr.) |
||
Linia 42: | Linia 51: | ||
* Jeżeli Bóg stworzył człowieka na obraz i podobieństwo swoje, człowiek oddał mu wet za wet. |
* Jeżeli Bóg stworzył człowieka na obraz i podobieństwo swoje, człowiek oddał mu wet za wet. |
||
==K== |
===K=== |
||
* Kobieta umie dochować tajemnicy. Tajemnicy swojego wieku. |
* Kobieta umie dochować tajemnicy. Tajemnicy swojego wieku. |
||
* Kto kocha, ten pragnie, aby na jego pocałunki odpowiadano pocałunkami, aby jego pragnieniu odpowiadało pragnienie, a szczęśliwy jest tylko wówczas, kiedy szczęście daje. |
* Kto kocha, ten pragnie, aby na jego pocałunki odpowiadano pocałunkami, aby jego pragnieniu odpowiadało pragnienie, a szczęśliwy jest tylko wówczas, kiedy szczęście daje. |
||
==L== |
===L=== |
||
* Lekarze zapisują lekarstwa, o których niewiele wiedzą, na choroby, o których wiedzą jeszcze mniej, ludziom, o których nie wiedzą nic. |
* Lekarze zapisują lekarstwa, o których niewiele wiedzą, na choroby, o których wiedzą jeszcze mniej, ludziom, o których nie wiedzą nic. |
||
** Zobacz też: [[lekarz]] |
** Zobacz też: [[lekarz]] |
||
Linia 54: | Linia 63: | ||
** ''Le mieux est l'ennemi du bien.'' (fr.) |
** ''Le mieux est l'ennemi du bien.'' (fr.) |
||
** Źródło: ''Dictionnaire philosophique. Art dramatique'', 1764 |
** Źródło: ''Dictionnaire philosophique. Art dramatique'', 1764 |
||
** Opis: znane już wcześniej, występuje w komentarzu M. Giovanniego do ''[[Dekameron]]u'' [[Boccaccio|Boccaccia]] (1574). Podobne zdanie występuje w ''Królu Learze'', akt I, scena 4 [[William Shakespeare| |
** Opis: znane już wcześniej, występuje w komentarzu M. Giovanniego do ''[[Dekameron]]u'' [[Boccaccio|Boccaccia]] (1574). Podobne zdanie występuje w ''Królu Learze'', akt I, scena 4 [[William Shakespeare|Szekspira]] (1607) |
||
* Ludzie używają słów tylko po to, by ukryć swe myśli. |
* Ludzie używają słów tylko po to, by ukryć swe myśli. |
||
⚫ | |||
** Źródło: ''Le Chapon et la poularde'' (''Kapłon i pularda'') |
|||
** Źródło: ''Kapłon i pularda'' (fr. ''Le Chapon et la poularde'') |
|||
⚫ | |||
==M== |
===M=== |
||
* Małżeństwo czyni człowieka lepszym. Ojciec rodziny, który ma jakie poczucie honoru, nie chce czynić nic haniebnego, żeby się nie musiał wstydzić przed własnymi dziećmi. Przywiąż włóczęgę do rodziny, a przywiążesz go do ojczyzny. |
* Małżeństwo czyni człowieka lepszym. Ojciec rodziny, który ma jakie poczucie honoru, nie chce czynić nic haniebnego, żeby się nie musiał wstydzić przed własnymi dziećmi. Przywiąż włóczęgę do rodziny, a przywiążesz go do ojczyzny. |
||
Linia 71: | Linia 80: | ||
* Myśli służą usprawiedliwianiu ludzkich występków, a słowa ukryciu myśli. |
* Myśli służą usprawiedliwianiu ludzkich występków, a słowa ukryciu myśli. |
||
==N== |
===N=== |
||
* Należy pisać tak, jak się mówi. |
* Należy pisać tak, jak się mówi. |
||
** Źródło: ''Dictionnaire philosophique. Style |
** Źródło: ''Dictionnaire philosophique. Style'' (1764) |
||
* Nie dość zapewnić komuś zbawienie, trzeba mu jeszcze dać środki do życia. |
* Nie dość zapewnić komuś zbawienie, trzeba mu jeszcze dać środki do życia. |
||
Linia 81: | Linia 90: | ||
* Nie rozumiem, doprawdy, jak mogło przyjść Chrystusowi do głowy, dać się przez takie jak wy kanalie ukrzyżować. |
* Nie rozumiem, doprawdy, jak mogło przyjść Chrystusowi do głowy, dać się przez takie jak wy kanalie ukrzyżować. |
||
** Zobacz też: [[religia]] |
|||
* Nieszczęsny rodzaj ludzki tak został stworzony, że ci, którzy poruszają się po gościńcu, zawsze będą obrzucać kamieniami tych, którzy wytyczają nowe szlaki. |
* Nieszczęsny rodzaj ludzki tak został stworzony, że ci, którzy poruszają się po gościńcu, zawsze będą obrzucać kamieniami tych, którzy wytyczają nowe szlaki. |
||
Linia 88: | Linia 96: | ||
* Niewolnicy złymi są wojownikami, chyba że walczą o własną wolność. |
* Niewolnicy złymi są wojownikami, chyba że walczą o własną wolność. |
||
==O== |
===O=== |
||
* Ogromnie lubię kobiety, zwłaszcza kiedy są ładne i uległe. |
* Ogromnie lubię kobiety, zwłaszcza kiedy są ładne i uległe. |
||
** Zobacz też: [[kobieta]] |
** Zobacz też: [[kobieta]] |
||
Linia 94: | Linia 102: | ||
* Odpowiadacie, że to wielka różnica, że wszystkie religie są dziełami ludzi, a tylko Kościół katolicki, apostolski i rzymski jest dziełem Boga. |
* Odpowiadacie, że to wielka różnica, że wszystkie religie są dziełami ludzi, a tylko Kościół katolicki, apostolski i rzymski jest dziełem Boga. |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
** Źródło: Słowa tytułowego bohatera z powieści ''Kandyd, czyli optymizm'' |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
* Pierwszej miłości postrzał najgłębiej kaleczy. |
* Pierwszej miłości postrzał najgłębiej kaleczy. |
||
* Pierwszy miesiąc małżeństwa jest |
* Pierwszy miesiąc małżeństwa jest (...) miesiącem miodu, drugi zaś miesiącem piołunu. |
||
** Źródło: ''Zadig, czyli Los'' |
** Źródło: ''Zadig, czyli Los'' 3 (1747), tłum. Tadeusz Żeleński-Boy |
||
* Pierwszym prorokiem był pierwszy nikczemnik, który spotkał grupę frajerów. |
* Pierwszym prorokiem był pierwszy nikczemnik, który spotkał grupę frajerów. |
||
Linia 123: | Linia 127: | ||
** Zobacz też: [[przypadek]] |
** Zobacz też: [[przypadek]] |
||
==R== |
===R=== |
||
* Rozważ, jak trudno jest zmienić siebie, a zrozumiesz, jak znikome masz szanse zmienić innych. |
* Rozważ, jak trudno jest zmienić siebie, a zrozumiesz, jak znikome masz szanse zmienić innych. |
||
==S== |
===S=== |
||
* Szczęście jest stanem ducha, a więc nie może być trwałe. |
* Szczęście jest stanem ducha, a więc nie może być trwałe. |
||
** Zobacz też: [[szczęście]] |
** Zobacz też: [[szczęście]] |
||
* Szczęście jest tylko marzeniem, a rzeczywistością jest ból. Sprawdzam to już przez osiemdziesiąt lat. Nie widzę innej rady, jak poddać się temu i powiedzieć sobie, że muchy są po to, by je zjadały pająki, a ludzie po to, by ich żarły zmartwienia. |
* Szczęście jest tylko marzeniem, a rzeczywistością jest ból. Sprawdzam to już przez osiemdziesiąt lat. Nie widzę innej rady, jak poddać się temu i powiedzieć sobie, że muchy są po to, by je zjadały pająki, a ludzie po to, by ich żarły zmartwienia. |
||
** Źródło: ''List do markiza de Florian'' |
** Źródło: ''List do markiza de Florian'' (16 marca 1774) |
||
* Szukający szczęścia jest jak pijak, który nie może trafić do domu, ale wie, że ma dom. |
* Szukający szczęścia jest jak pijak, który nie może trafić do domu, ale wie, że ma dom. |
||
==T== |
===T=== |
||
* Tak oto właśnie pisze się historię. |
* Tak oto właśnie pisze się historię. |
||
** ''Et voilà justement comme on écrit l'histoire.'' (fr.) |
** ''Et voilà justement comme on écrit l'histoire.'' (fr.) |
||
⚫ | |||
** Źródło: ''Charlot ou la Comtesse de Givry'', I, 7 (1767) |
** Źródło: ''Charlot ou la Comtesse de Givry'', I, 7 (1767) |
||
⚫ | |||
* Tak toczy się światek. |
* Tak toczy się światek. |
||
** ''Le Monde connu comme il va.'' (fr.) |
** ''Le Monde connu comme il va.'' (fr.) |
||
** Źródło: tytuł powiastki filozoficznej z 1746 roku, przekład |
** Źródło: tytuł powiastki filozoficznej z 1746 roku, przekład Tadeusz Żeleński-Boy |
||
* Taka jest słabość rodzaju ludzkiego i taka jego przewrotność, że niewątpliwie na lepsze mu wychodzi znosić jarzmo wszelkich możliwych zabobonów, byleby nie były zabójcze, niż żyć bez religii. Człowiek zawsze potrzebował wędzidła, a chociaż okrywał się śmiesznością składając ofiary faunom, satyrom i najadom, rozsądniej i korzystniej było czcić te fantastyczne wyobrażenia bóstwa niż oddać się ateizmowi. |
* Taka jest słabość rodzaju ludzkiego i taka jego przewrotność, że niewątpliwie na lepsze mu wychodzi znosić jarzmo wszelkich możliwych zabobonów, byleby nie były zabójcze, niż żyć bez religii. Człowiek zawsze potrzebował wędzidła, a chociaż okrywał się śmiesznością składając ofiary faunom, satyrom i najadom, rozsądniej i korzystniej było czcić te fantastyczne wyobrażenia bóstwa niż oddać się ateizmowi. |
||
* To nie jest czas, by robić sobie nowych wrogów. |
* To nie jest czas, by robić sobie nowych wrogów. |
||
** Opis: |
** Opis: na łożu śmierci, gdy ksiądz zapytał go, czy wyrzeka się diabła. |
||
* To, co jest prawdą w jednej epoce, staje się błędem w innej. |
* To, co jest prawdą w jednej epoce, staje się błędem w innej. |
||
* Trzeba rozdeptać to łajdactwo. |
* Trzeba rozdeptać to łajdactwo. |
||
** Opis: o klerze katolickim |
** Opis: o klerze katolickim. |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
** Źródło: Ostatnie słowa powieści ''Kandyd, czyli optymizm'' |
|||
* Tyle jest rodzajów miłości, że nie wiadomo, do kogo zwrócić się o jej definicję. Miłością nazywa się kilkudniowy kaprys i związek dwojga ludzi wzajem obojętnych, i uczucie, w którym nie ma nic z szacunku, i flirt towarzyski, i wystygłe przyzwyczajenie, i romantyczną fantazję, i nagłe pożądanie, po którym następuje niechęć: miłością nazywa się sto różnych złudzeń i chimer. |
* Tyle jest rodzajów miłości, że nie wiadomo, do kogo zwrócić się o jej definicję. Miłością nazywa się kilkudniowy kaprys i związek dwojga ludzi wzajem obojętnych, i uczucie, w którym nie ma nic z szacunku, i flirt towarzyski, i wystygłe przyzwyczajenie, i romantyczną fantazję, i nagłe pożądanie, po którym następuje niechęć: miłością nazywa się sto różnych złudzeń i chimer. |
||
* Tylko raz modliłem się do Boga, krótko: „O Panie, spraw, by moi wrogowie się |
* Tylko raz modliłem się do Boga, krótko: „O, Panie, spraw, by moi wrogowie się ośmieszyli”. Bóg mnie wysłuchał. |
||
** Zobacz też: [[Bóg]] |
** Zobacz też: [[Bóg]] |
||
==U== |
===U=== |
||
* Uczony zna dobrze wartość pieniądza, ale bogaty nie zna wartości wiedzy. |
* Uczony zna dobrze wartość pieniądza, ale bogaty nie zna wartości wiedzy. |
||
** Zobacz też: [[pieniądz]], [[wiedza]] |
** Zobacz też: [[pieniądz]], [[wiedza]] |
||
==W== |
===W=== |
||
* W swoich wierszach, drogi przyjacielu,<br />Nie mów o mnie jak o Zbawicielu,<br />Co między prostaki się liczę.<br />Tylkom z nędzy podobny do niego,<br />A daleko mi, klnę się, do tego,<br />By matkę mieć czystą dziewicę. |
|||
** Źródło: epigramat, cyt. za: Jerzy Adamski, ''Historia literatury francuskiej. Zarys'', Wrocław 1989, s. 89, tłum. J. Adamski |
|||
* Wolność moja kończy się tam, gdzie zaczyna twoja. |
* Wolność moja kończy się tam, gdzie zaczyna twoja. |
||
Linia 178: | Linia 181: | ||
** Zobacz też: [[przyjaźń]] |
** Zobacz też: [[przyjaźń]] |
||
==Z== |
===Z=== |
||
* Z jakiej mąki są już zrobieni młodzieńcy na całym świecie, że choćby pokochali piękność pochodzącą prosto z nieba, w pewnych momentach będą ją zdradzać ze służącą karczmarza. |
* Z jakiej mąki są już zrobieni młodzieńcy na całym świecie, że choćby pokochali piękność pochodzącą prosto z nieba, w pewnych momentach będą ją zdradzać ze służącą karczmarza. |
||
Linia 193: | Linia 196: | ||
** Opis: o Kościele katolickim. Zdanie to stało się mottem antyklerykałów. |
** Opis: o Kościele katolickim. Zdanie to stało się mottem antyklerykałów. |
||
==Ż== |
===Ż=== |
||
* Życie jest dzieckiem, które trzeba kołysać, dopóki nie uśnie. |
* Życie jest dzieckiem, które trzeba kołysać, dopóki nie uśnie. |
||
Linia 200: | Linia 203: | ||
** ''I disapprove of what you say, but I will defend to the death your right to say it.'' (ang.) |
** ''I disapprove of what you say, but I will defend to the death your right to say it.'' (ang.) |
||
** Autor: [[Evelyn Beatrice Hall]] |
** Autor: [[Evelyn Beatrice Hall]] |
||
** Opis: |
** Opis: cytat pochodzi z fabularyzowanej biografii Woltera pt. ''Przyjaciele Woltera'' z 1906 r. Sama autorka skomentowała przypisywanie tego cytatu Wolterowi słowami: ''Nie miałam zamiaru sugerować, że Wolter użył dokładnie tych słów i byłabym zaskoczona, gdyby znaleziono je w jakimkolwiek jego dziele. (I did not mean to imply that Voltaire used these words verbatim and should be surprised if they are found in any of his works.)'' |
||
** Źródło: „Saturday Review”, 11 maja 1935, s. 13 |
|||
** Zobacz też: [[ |
** Zobacz też: [[wolność słowa]] |
||
Wersja z 18:19, 29 maj 2011
Voltaire (1694–1778) – francuski filozof, wolnomularz, dramaturg i poeta.
Kandyd, czyli optymizm
(fr. Candide ou l'optimisme, tłum. Tadeusz Żeleński-Boy)
- Człowiek zrodzony jest, aby żyć w konwulsjach niepokoju lub też w letargu nudy.
- Opis: słowa Marcina, manichejczyka
- Optymizm to obłęd dowodzenia, że wszystko jest dobrze, kiedy nam się dzieje źle.
- Postać: Kandyd
- Zobacz też: optymizm
- Trzeba uprawiać nasz ogródek.
- Il faut cultiver notre jardin. (fr.)
- Opis: ostatnie słowa powieści.
Inne
A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N O Ó P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż |
B
- Bardzo roztropnie jest wątpić.
C
- Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego nie miało nic wspólnego z Rzymem ani w ogóle z cesarstwem.
- Cierpliwość wydaje się nam niczym. A jednak, cóż to za wydatek energii!
- Chcąc zmusić ludzi, aby dobrze o nas mówili, jedyny to sposób – czynić dobrze.
- Człowiek musiał popsuć trochę swoją naturę, bo nie rodzi się wilkiem, a jest wilkiem.
- Człowiek wolny idzie do nieba taką drogą, jaka mu się podoba.
D
- Delikatność – nierozłączna podobno z miłością, stanowi czasem jej urok, ale częściej nudę.
- Dla większości mężczyzn poprawić się, znaczy zmienić wady.
G
- Gdyby Bóg nie istniał, koniecznością stałoby się wynalezienie go.
- Si Dieu n'existait pas, il faudrait l'inventer. (fr.)
- Inne tłumaczenie: Gdyby Boga nie było, należałoby Go wymyślić.
- Opis: podobna myśl występuje w pismach arcybiskupa Canterbury Johna Tillotsona (1630–1694).
- Źródło: Epitre à l'auteur du nouveau livre des trois imposteurs, w. 22 (1769)
- Zobacz też: Bóg
J
- Jeden Polak to istny czar, dwóch Polaków – to awantura, trzech Polaków – och, to już jest polski problem.
- Un polonais – c'est un charmeur; deux polonais – une bagarre; trois polonais, eh bien, c'est la question polonaise. (fr.)
- Opis: komentarz do I rozbioru Polski.
- Zobacz też: Polacy
- Jeżeli Bóg stworzył człowieka na obraz i podobieństwo swoje, człowiek oddał mu wet za wet.
K
- Kobieta umie dochować tajemnicy. Tajemnicy swojego wieku.
- Kto kocha, ten pragnie, aby na jego pocałunki odpowiadano pocałunkami, aby jego pragnieniu odpowiadało pragnienie, a szczęśliwy jest tylko wówczas, kiedy szczęście daje.
L
- Lekarze zapisują lekarstwa, o których niewiele wiedzą, na choroby, o których wiedzą jeszcze mniej, ludziom, o których nie wiedzą nic.
- Zobacz też: lekarz
- „Lepiej” jest wrogiem „dobrego”.
- Le mieux est l'ennemi du bien. (fr.)
- Źródło: Dictionnaire philosophique. Art dramatique, 1764
- Opis: znane już wcześniej, występuje w komentarzu M. Giovanniego do Dekameronu Boccaccia (1574). Podobne zdanie występuje w Królu Learze, akt I, scena 4 Szekspira (1607)
- Ludzie używają słów tylko po to, by ukryć swe myśli.
- Opis: myśl pochodzi ze starożytności, cytowana później nie tylko przez Voltaire'a.
- Źródło: Kapłon i pularda (fr. Le Chapon et la poularde)
M
- Małżeństwo czyni człowieka lepszym. Ojciec rodziny, który ma jakie poczucie honoru, nie chce czynić nic haniebnego, żeby się nie musiał wstydzić przed własnymi dziećmi. Przywiąż włóczęgę do rodziny, a przywiążesz go do ojczyzny.
- Mąż, gdy kocha, pragnie, aby na jego pocałunki odpowiadano pocałunkami.
- Mężczyzna jest zazdrosny z chwilą, gdy zaczyna płonąć. Kobieta – jeszcze zanim pokocha.
- Miłosna zazdrość tkwi na dnie każdego serca. Mężczyzna jest zazdrosny z chwilą, gdy zaczyna płonąc. Kobieta – jeszcze zanim pokocha.
- Myśli służą usprawiedliwianiu ludzkich występków, a słowa ukryciu myśli.
N
- Należy pisać tak, jak się mówi.
- Źródło: Dictionnaire philosophique. Style (1764)
- Nie dość zapewnić komuś zbawienie, trzeba mu jeszcze dać środki do życia.
- Zobacz też: religia
- Nie ma zupełnie znaczenia, z kim się żenisz – nazajutrz i tak stwierdzisz, że to ktoś zupełnie inny.
- Nie rozumiem, doprawdy, jak mogło przyjść Chrystusowi do głowy, dać się przez takie jak wy kanalie ukrzyżować.
- Nieszczęsny rodzaj ludzki tak został stworzony, że ci, którzy poruszają się po gościńcu, zawsze będą obrzucać kamieniami tych, którzy wytyczają nowe szlaki.
- Zobacz też: postęp
- Niewolnicy złymi są wojownikami, chyba że walczą o własną wolność.
O
- Ogromnie lubię kobiety, zwłaszcza kiedy są ładne i uległe.
- Zobacz też: kobieta
- Odpowiadacie, że to wielka różnica, że wszystkie religie są dziełami ludzi, a tylko Kościół katolicki, apostolski i rzymski jest dziełem Boga.
P
- Pełno na ziemi ludzi, co nie zasługują, by do nich mówić.
- Pierwszej miłości postrzał najgłębiej kaleczy.
- Pierwszy miesiąc małżeństwa jest (...) miesiącem miodu, drugi zaś miesiącem piołunu.
- Źródło: Zadig, czyli Los 3 (1747), tłum. Tadeusz Żeleński-Boy
- Pierwszym prorokiem był pierwszy nikczemnik, który spotkał grupę frajerów.
- Pożądanie sprawia, że człowiek jest nader śmiały, ale miłości zawsze towarzyszy onieśmielenie.
- Praca oddala od nas trzy wielkie niedole – nudę, występek i ubóstwo.
- Prawdziwe dzieje Jezusa to prawdopodobnie dzieje sprawiedliwego człowieka, który potępił grzechy faryzeuszów i którego faryzeusze skazali na śmierć. Potem zrobiono zeń proroka, a po trzech stuleciach – boga: oto jak działa ludzki rozum.
- Przekonanie, że dziewictwo jest cnotą powstało w wyniku myślenia przesądnego, właściwego ludzkiemu umysłowi.
- Przesądy są rozumem głupców.
- Przychodząc na świat płaczemy. Inni się śmieją. Umierając śmiejmy się, niech płaczą inni.
- Przypadek to słowo pozbawione sensu; nie ma niczego, co nie miałoby swoich przyczyn.
- Zobacz też: przypadek
R
- Rozważ, jak trudno jest zmienić siebie, a zrozumiesz, jak znikome masz szanse zmienić innych.
S
- Szczęście jest stanem ducha, a więc nie może być trwałe.
- Zobacz też: szczęście
- Szczęście jest tylko marzeniem, a rzeczywistością jest ból. Sprawdzam to już przez osiemdziesiąt lat. Nie widzę innej rady, jak poddać się temu i powiedzieć sobie, że muchy są po to, by je zjadały pająki, a ludzie po to, by ich żarły zmartwienia.
- Źródło: List do markiza de Florian (16 marca 1774)
- Szukający szczęścia jest jak pijak, który nie może trafić do domu, ale wie, że ma dom.
T
- Tak oto właśnie pisze się historię.
- Et voilà justement comme on écrit l'histoire. (fr.)
- Opis: występuje wcześniej w liście Voltaire'a do markizy du Deffand z 24 września 1766 roku. Prawdopodobnie jest aluzją do traktatu Lukiana Jak należy pisać historię.
- Źródło: Charlot ou la Comtesse de Givry, I, 7 (1767)
- Tak toczy się światek.
- Le Monde connu comme il va. (fr.)
- Źródło: tytuł powiastki filozoficznej z 1746 roku, przekład Tadeusz Żeleński-Boy
- Taka jest słabość rodzaju ludzkiego i taka jego przewrotność, że niewątpliwie na lepsze mu wychodzi znosić jarzmo wszelkich możliwych zabobonów, byleby nie były zabójcze, niż żyć bez religii. Człowiek zawsze potrzebował wędzidła, a chociaż okrywał się śmiesznością składając ofiary faunom, satyrom i najadom, rozsądniej i korzystniej było czcić te fantastyczne wyobrażenia bóstwa niż oddać się ateizmowi.
- To nie jest czas, by robić sobie nowych wrogów.
- Opis: na łożu śmierci, gdy ksiądz zapytał go, czy wyrzeka się diabła.
- To, co jest prawdą w jednej epoce, staje się błędem w innej.
- Trzeba rozdeptać to łajdactwo.
- Opis: o klerze katolickim.
- Tyle jest rodzajów miłości, że nie wiadomo, do kogo zwrócić się o jej definicję. Miłością nazywa się kilkudniowy kaprys i związek dwojga ludzi wzajem obojętnych, i uczucie, w którym nie ma nic z szacunku, i flirt towarzyski, i wystygłe przyzwyczajenie, i romantyczną fantazję, i nagłe pożądanie, po którym następuje niechęć: miłością nazywa się sto różnych złudzeń i chimer.
- Tylko raz modliłem się do Boga, krótko: „O, Panie, spraw, by moi wrogowie się ośmieszyli”. Bóg mnie wysłuchał.
- Zobacz też: Bóg
U
- Uczony zna dobrze wartość pieniądza, ale bogaty nie zna wartości wiedzy.
W
- W swoich wierszach, drogi przyjacielu,
Nie mów o mnie jak o Zbawicielu,
Co między prostaki się liczę.
Tylkom z nędzy podobny do niego,
A daleko mi, klnę się, do tego,
By matkę mieć czystą dziewicę.- Źródło: epigramat, cyt. za: Jerzy Adamski, Historia literatury francuskiej. Zarys, Wrocław 1989, s. 89, tłum. J. Adamski
- Wolność moja kończy się tam, gdzie zaczyna twoja.
- Wspaniale być skromnym, gdy się jest wielkim.
- Wszyscy ludzie byliby sobie równi, gdyby nie mieli potrzeb.
- Wszystkie wielkości świata nie są warte dobrej przyjaźni.
- Zobacz też: przyjaźń
Z
- Z jakiej mąki są już zrobieni młodzieńcy na całym świecie, że choćby pokochali piękność pochodzącą prosto z nieba, w pewnych momentach będą ją zdradzać ze służącą karczmarza.
- Zabierzcie stąd tę szubienicę!
- Otez – moi cette potence! (fr.)
- Opis: do rzemieślników – cieśli o olbrzymim drewnianym krzyżu, stojącym na cmentarzu w jego dobrach.
- Zobacz też: krzyż
- Zdrowy rozsądek jest czymś pośrednim między inteligencją a głupotą.
- Zobacz też: głupota
- Zmiażdżcie nikczemność.
- Ecrasez l'infâme. (fr.)
- Opis: o Kościele katolickim. Zdanie to stało się mottem antyklerykałów.
Ż
- Życie jest dzieckiem, które trzeba kołysać, dopóki nie uśnie.
Cytaty błędnie przypisywane
- Nie zgadzam się z Twoimi poglądami, ale po kres moich dni będę bronił Twego prawa do ich głoszenia.
- I disapprove of what you say, but I will defend to the death your right to say it. (ang.)
- Autor: Evelyn Beatrice Hall
- Opis: cytat pochodzi z fabularyzowanej biografii Woltera pt. Przyjaciele Woltera z 1906 r. Sama autorka skomentowała przypisywanie tego cytatu Wolterowi słowami: Nie miałam zamiaru sugerować, że Wolter użył dokładnie tych słów i byłabym zaskoczona, gdyby znaleziono je w jakimkolwiek jego dziele. (I did not mean to imply that Voltaire used these words verbatim and should be surprised if they are found in any of his works.)
- Źródło: „Saturday Review”, 11 maja 1935, s. 13
- Zobacz też: wolność słowa