Marian Seyda

Marian Seyda (1879–1967) – polski polityk, historyk, dziennikarz i publicysta związany z ruchem narodowym, poseł na sejm II RP oraz I kadencji, senator II i III kadencji.

Jeden naród. Jedna myśl

A jeśli nawet czasem życie doprowadza antagonizmy między jednostkami do zaciekłości i zapamiętania, to już żaden z prawdziwie oddanych zasadzie równości i braterstwa nie może nie zrozumieć niebezpieczeństwa, jakie tkwi w śrubowaniu walk klasowych i nienawiści społecznych, jeżeli idzie o jedną wielką i wspólną walkę narodową.

A obowiązkiem naszym – nie tylko wytrwanie przy wierze ojców i przy mowie ojców, lecz – ciągła walka o ideały polskie, o polskie zwyczaje i obyczaje, o polską kulturę, oto wszystko, co stanowi o naszym bycie narodowym, o naszej przyszłości, o naszej swobodzie politycznej.

Ażeby módz im zwycięsko czoło stawić, musimy zawsze sobie uprzytamniać, że istotnie jesteśmy jednym wielkim Narodem, musimy w walce, w życiu codziennym odpowiednio postępować, musimy wyzyskiwać wszystkie moralne i materyalne siły narodowe, cały moralny i materyalny kapitał narodowy.

Całe otoczenie; strzecha, pod którą po raz pierwszy ujrzeliśmy światło dzienne; powietrze, którem oddychamy od chwili narodzenia; myśli, które nam towarzyszą od kolebki; uczucia, które nami władają od rana do wieczora; wszystko, co w nas i dokoła nas żyje; prześladowania pokoleń ostatnich; nieśmiertelne dzieje Narodu naszego; duchem Światła natchnione dzielą uczonych i mędrców, wieszczów i proroków naszych; to wszystko z krwi i kości naszej; całe życie Narodu – oto urodzajna gleba, z której wyrasta jasny, przeczysty, cudny kwiat: miłość Ojczyzny i duma narodowa.

Dla nas robotnik praw swych domagać się musi i powinien, bo sam, uważając się za równego i wolnego, żądać ma prawo, by go inni za takiego uważali. Robotnik ten będzie walczył do upadłego z gnębiącym go pracodawcą, lecz nie dlatego, że ten ostatni jest pracodawcą, lecz dlatego, że go pracodawca gnębi, że ów pracodawca tej zasady równości i braterstwa nie rozumie i nie uznaje. Robotnik musi wszelkiemi środkami udowodnić pracodawcy, że nie sama zasada pracy jest dla niego uciskiem, lecz że wszelka praca oparta być musi na podstawie dobrze zrozumianych praw ludzkich.

Dla nas „równość i braterstwo” pozatem mają jeszcze jedno, – bodaj czy nie najważniejsze znaczenie. Tylko na tej zasadzie zrozumieć możemy, że walki o nasze interesy osobiste lub nawet klasowe nie wolno nam nigdy posuwać tak daleko, by stanęła w sprzeczności z rozwojem naszej pracy narodowej.

Dla nas więc Polaków „równość i braterstwo” jest podwójnie świętą zasadą: z jednej strony, jako ludzie, odczuwamy całą wyższość tej właśnie zasady ponad wszystkie inne, gdy chodzi o dążenie do coraz wyższego rozwoju życia i kultury; – z drugiej zaś jesteśmy głęboko przeświadczeni, że teraz, gdy obrona naszych skarbów narodowych, naszego dorobku dziejowego, wymaga od każdej jednostki zarówno, jak i od wszystkich warstw społecznych jednolitego i wspólnego działania, że teraz – powtarzamy – zasada „równości i braterstwa” w całej swej pełni i rozciągłości stosowaną być musi.

Dla nas równość i braterstwo już teraz zasadą być musi. Nam nie wolno dążyć do równości i braterstwa przez walkę człowieka z człowiekiem, bo ten, który do równości i braterstwa się poczuwa, już dziś tem życie swe kierować musi.

Dla nas równość i braterstwo, to hasło, dzięki któremu każdy z nas uszanować musi i powinien swego brata – rodaka.

Dla tego jasno i otwarcie stawiajmy polską kwestję, bo polityka fałszu bałamuci i demoralizuje. Śmiało i stanowczo głośmy wszędzie, że istnieje tylko: jeden Naród – jedna myśl!

Dlatego nie wolno prawdziwemu Polakowi ani na chwilkę zapominać o własnych obowiązkach i własnej pracy; nie wolno mu jak próżniakowi rąk zakładać, a wzrokiem leniwym szukać „słońca zbawienia”, wschodzącego rzekomo gdzieś w Berlinie, Wiedniu czy Petersburgu!

Dzielą nas wprawdzie granice i kordony, ale dla myśli polskiej, dla polskich serc nie ma granic i nie ma kordonów.

I zarówno jak granice geograficzne i polityczne, jak góry i rzeki, musi myśl polska i duch polski zatrzeć różnorodne granice warstwowe i klasowe, jakie się wśród nas samych dzięki stosunkom obecnym w naszym społeczeństwie utworzyły. I duch ten polski nakazuje nam podporządkować interesy klasowe dobru ogółu, sprawie narodowej.

Jeżeli zaś tak wielki nacisk kładziemy na sprawę ludu polskiego, jeżeli sprawę ludu polskiego na pierwszy wysuwamy plan, czynimy to dla tego, że od sprawy polskiego ludu – od jej rozwoju i siły – przyszłość całej Polski zależy.

Lecz ile razy podniesie się głos sprawiedliwości dziejowej i zapyta: „Co zrobiliście z Narodem, który przez długie wieki z iście rycerską odwagą i dumą zachodniej bronił cywilizacyi przed barbarzyńskim Wschodem? Co zrobiliście z Narodem, który i pod Warną, Cecorą i Chocimem za Wiarę chrześcijańską krew swą przelewał, a pod Wiedniem Europę wybawił z Turczyna rąk pogańskich? Co zrobiliście z tym bohaterskim Narodem?” (…) Wtenczas trzej wrogowie – sąsiedzi, pieniąc się z wściekłości, tyko armaty nastawić potrafią i krzyczeć „Niema, niema Narodu polskiego! Niema, niema Polski!” (…) A jednak: Polska była, Polska jest i Polska będzie!

Lud polski, pod względem narodowym i społecznym uświadomiony; lud polski zjednoczony z resztą Narodu – to potęga niezłomna, potęga, która cudów dokona.

Moskalofilstwo nie tylko że nie przynosi żadnych korzyści, lecz p ociąga za sobą niesłychane straty.

My Polacy mamy swoje ideały i swój cel i do celu tego bez wytchnienia dążyć będziemy, bez względu na to, czy to się panom Prusakom, Moskalom i Austryakom podoba, czy nie.

My Polacy mamy swój program, program niezależny od systemów mniej czy więcej brutalnych, które jedynie wpłynąć mogą na nasze środki obrony i walki, nie zaś na nasz cel ostateczny.

My Polacy wierzymy w polityczne zmartwychwstanie Narodu Polskiego i tej wiary z polskiego serca nie wydrze nam nikt, nawet za pomocą armat i bagnetów.

Nie tylko, że nie możemy się od obcych niczego spodziewać, ale to oglądanie się na obcą pomoc, wyczekiwanie jakichś zdarzeń nadzwyczajnych, jakichś cudów – osłabia naszą energię, naszą siłę woli, postanowień i czynu, a w dodatku narazić nas może na śmiech i urągowisko.

Opierając się na tak nagromadzonej sile, w pierwszej linii-moralnej, nie potrzebujemy oglądać się na żadną obcą pomoc. Kadźmy sami o sobie, myślmy sami za siebie, czuwajmy sami nad sobą, czyńmy sami dla siebie!

Padł Bismark, „żelazny kanclerz”, prusko-niemieckie bożyszcze, padł Metternich i Murawiew, padli Hurko i Imerytyński; a my stoimy i pozostaliśmy Narodem, jednym, wielkim Narodem.

Petersburg, Berlin i Wiedeń niech zastąpią: Warszawa, Poznań i Kraków. Tam myśli nasze niech się zestrzelą, a nie tylko nie będziemy się potrzebowali oglądać na obcą pomoc, lecz ogóle o obcych troszczyć się nie będziemy.

Podawszy sobie bratnią dłoń wszyscy z nad Niemna, Wisły i Warty, wszyscy od Karpat do Bałtyku, wszyscy na roli i w miastach, wszyscy wielcy i mali, bogaci i ubodzy, możemy śmiało w przyszłość patrzeć: pozostaniemy jednym narodem.

Podstępem przykuto nas wprawdzie do trzech różnych mocarstw, odbierając nam niezależny – byt polityczny; wypowiedziano polskiej myśli i polskiej kulturze walkę do upadłego, ale wszystko na próżno: Narodem pozostaliśmy!

Przynależność do państw zaborczych jest dla nas sprawą czysto zewnętrzną, czysto formalną. Treścią i istotą naszego bytu – to przynależność do Narodu Polskiego.

Straciliśmy wprawdzie niezależność polityczną; przykuto nas nawet do trzech różnych mocarstw, wystawiając nas tern samem na największe niebezpieczeństwo, jakie narodowi jako takiemu grozić może, na niebezpieczeństwo zamarcia myśli ogólnonarodowej, owej myśli, która rozstrzyga o tern, czy się jest lub nie jest narodem; starano i stara nas się na każdym kroku i pod każdym względem uzależnić od poszczególnych państw zaborczych; usiłuje się w piersi naszej zabić polskie serce, polską duszę, zgnębić każdą polską myśl, a jednak… a jednak: Polska była, Polska jest i Polska będzie!

Ta wiara w niepodległość Polski stanowi istotę naszego bytu; bez niej żyć nie możemy, jak bez powietrza i bez światła.

Ta wiara we wolną i niepodległą Polskę: oto duma naszej dumy.

Ta wiara we wolną i niepodległą Polskę: oto gwiazda przewodnia towarzysząca nam od kolebki.

Ta wiara we wolną i niepodległą Polskę: oto nasza jedna myśl!

Uwielbiającym Wiedeń wytłumaczyć musimy, że Wiedeń tak długo nam sprzyja, dopóki nas potrzebuje; skoro poczuje się na siłach, lub innych sprzymierzeńców znajdzie, niewdzięcznością zapłaci za „wierność” Polakom, czego najlepszym dowodem czasy ucisku w Galicyi w pierwszej połowie XIX wieku.

Więc baczność: precz ze sympatyą dla Austryi! precz z austrofilstwem!

Więc nie bałamućmy siebie i drugich, lecz z całej piersi wołajmy: precz z moskalofilstwem!

Wypierając się przed wrogiem własnego ideału, ubliżamy tylko swojej godności; a co gorsze: na wielkie niebezpieczeństwo wystawiamy żywioły politycznie nie wyrobione, nie umiejące odróżnić pozoru od rzeczywistości.

Zaiste; budzące się poczucie odrębności narodowej – to nie wynik zimnych, bezdusznych rozumowań, lecz – głos serca, upojonego szczerą prosto tą naszych swojskich krajobrazów, wdziękiem i czarem naszych wonnych pól, glos duszy, wsłuchanej w szum dumnych naszych lasów, tulącej się do serdecznej piersi Matki Ziemi…

Zaiste; instynkt narodowy – to nie sentyment, sztucznie w nas wpojony, lecz – wzniosłe uczucie po ojcu i matce odziedziczone, uczucie rosnące z dnia na dzień i od czasu do czasu z żywiołową wybuchające siłą.

Z sercem musi się sprzymierzyć rozum, serca porywami – rozum powinien kierować: instynkt narodowy zamienić się musi w świadomość narodową.

Inne

Gdybym nie miał takiego pojęcia o nacjonalizmie naszym, nie miałbym takiej wiary w ostateczne jego zwycięstwo wbrew wszystkim jego wrogom i wszystkim przeciwnościom, które mamy i mieć jeszcze będziemy do pokonania.
- Źródło: Na torach myśli i pracy wszechpolskiej, „Kurier Poznański”, 12 marca 1938.

Idea narodowa posiada tę potęgę, a ruch narodowy ma dziś tak szerokie podstawy, że może się na nich skutecznie oprzeć rząd, który nie będzie potrzebował przeciwników terroryzować, ale będzie ich umiał utrzymać mocno w karbach, podyktowanych interesem państwowym, i które będzie mógł nawą państwową sterować według jednolitego i konsekwentnego planu.
- Źródło: Na torach myśli i pracy wszechpolskiej, „Kurier Poznański”, 12 marca 1938.

Idea narodowa, to nie żaden czarodziejski eliksir, polityka narodowa to nie manewr polityczny; jedno i drugie, to wyraz rdzennej, integralnej, bezkompromisowej polskości.
- Źródło: Na torach myśli i pracy wszechpolskiej, „Kurier Poznański”, 12 marca 1938.

Kto przeżył politycznie pierwsze lata wskrzeszonej naszej państwowości, lata powojenne i porewolucyjne, w których hulała dzika demagogia, a ruch narodowy był bardzo osłabiony w dużej większości ziem polskich, czego wyrazem były Sejmy ówczesne, kto przeżył chorobę i mękę tych lat, a nie jest pozbawiony zdrowego instynktu i sensu politycznego, musi ustrój demo-liberalny i zgniłe kompromisy parlamentarne odrzucić jako rupiecie polityczne.
- Źródło: Na torach myśli i pracy wszechpolskiej, „Kurier Poznański”, 12 marca 1938.